DOĞU VE BATI ARASINDA: ORTA ASYA TÜRK BOZKIR KÜLTÜRÜNÜN KÖKLERİNE DAİR

Year 2022, Issue: 14, 157 - 177, 28.04.2022

Engin Eroğlu

https://doi.org/10.29157/etusbed.1076095

Abstract

Batı menşeili tarih anlayışında genel kanı, konar-göçer toplulukların kültür seviyelerinin yerleşik toplumlara göre daha düşük olduğu yönündedir. Bu husus doğu ile batı arasındaki kültürel çatışmaların en erken bir biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda göçebe olarak adlandırılan konar-göçerler, modern toplumun gelişimine katkısı olmayan bir kültürün tem¬silcileri olarak gösterilmişlerdir. Bu yanlış ve taraflı genellemelerin aksine konar-göçerlerin kültür seviyeleri de tıpkı yerleşikler gibi durağan olmayan, özgün bir gelişim sürecinden geçmiştir. Bu özgünlüğe dair yaşam tarzı, tıpkı tarımla uğraşan yerleşikler gibi üretime dayalı ekonomik faaliyetleri zorunlu kılmıştır. Öyleyse kültürel algı bakımından konar-göçer ve yerleşik kavramlarının gelişmişlik seviyesini gösteren birer ifade olmadığı, medeniyetin özgün biçimlerini temsil ettikleri, gelişimin ise farklı yaşam şartlarına göre izafi bir anlam taşıdığı sürekli hatırda tutulmalıdır. Bu anlamda sahip olunan yaşam şartlarına bağlı olarak; farklı kültürlere göre ideal yaşamın nasıl olması gerektiği sorusu, insanlığa dair medeniyetin tanımı, kökeni ve gelişimi bakımından önem kazanmaktadır.

Keywords

Bozkır, konar-göçer, kültür, medeniyet

References

• Ahmetbeyoğlu, A. (2001). Avrupa Hun İmparatorluğu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Chugunov, K., Parzinger H., Nagler A. (2004). “Chronology and Culturel Affinity of the Kurgan Arzhan-2 Complex According to Archaeological Data”. E.M.Scott, A. Y. Alekseev and G. Zeitseva(Eds.). Impact of the Environment on Human Migration in Eurasia. IV Earth and Environmental Sciences. USA: NATO Science Series, 42, 1-8.
• Czegledy, K. (1998). Bozkır Kavimlerinin Doğu’dan Batı’ya Göçleri. (Çev. E. Çoban). İstanbul .
• Danino, M. (2016). “Aryans and the Indus Civilization: Archaeological, Skeletal, and Molecular Evidence”. A Companion to South Asia in the Past. G. R. Schug-S.R. Walimbe ( Ed.). West Sussex , 205-224.
• Deer, J. (1954). “İstep Kültürü”. A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XII (1-2), 159-176.
• Doğan, İ. (2007). “Macar Ulusal Kimliğinin Oluşumunda Türk Etkisi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47 (2), 1-12.
• Dzhurakulov, M. D. and Avanesova, N. A. (1983). Istoriografiya Epokhi Bronzy Sredney Azii. Samarkand.
• Eroğlu, E. (2014). “Bozkır Kavimlerinde İktisadi ve Mesleki Yapı”. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
• Findley, C. V. (2006). Dünya Tarihinde Türkler. (Çev. Ayşen Anadol). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Gömeç, S. Y. (2016). “Türk Kültüründe At”. Geçmişten Günümüze Bozkır Sempozyumu Bildiri Kitabı. Hasan Bahar vd.(Ed.). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Konya , 819-834.
• Gumilëv, L. N. (2011). Eski Türkler. (Çev. Ahsen Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Ivanov V. A. and Protsenko A. S. (2007). “Pogrebalnyy Obryad kak Indikator Geneticheskoy Preyemstvennosti Kultur Epokhi Rannego Zheleznogo Veka Prikamya i Preduralya”. Arkheologiya Yevraziyskih Stepey. Kazan, 1 (1), 117-129.
• Kafesoğlu, İ. (2014). Türk Milli Kültürü. İstanbul : Ötüken Neşriyat.
• Khazanov, A. M. (2015). Göçebe ve Dış Dünya. (Çev. Ömer Suveren). İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Kiryuşin, Y. F. (2015). Andronovskaya Kultura na Altaye (Po Materialam Pogrebalnıh Kompleksov).Barnaul.
• Lattimore, O. (1962). Inner Asian Frontiers of China, Beacon Press. Boston.
• Legrand, S. (2006). “The Emergence of the Scythians: Bronze Age to Iron Age in South Siberia”. Antiquity, 80 (310), 843-859.
• Ligeti, L. (1986). Bilinmeyen İç Asya. (Çev. S. Karatay). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Marsadolov, L. S. (2002). “Milattan Önce IX-VII Yüzyıllarda Sayan-Altay Göçebeleri”. S. Koca vd.(Ed.). (Çev. A. Yılmaz). Türkler. Ankara: Semih Ofset, Cilt 1, 526-532.
• Masson, V. M. (1992). “The Decline of the Bronze Age Civilization and Movements of the Tribes”. History of Civilizations of Central Asia:The Dawn of Civilization. Earliest Times to 700 B.C., Volume 1, 337-356.
• Mei, J. (2003). “Cultural Interaction Between China and Central Asia During the Bronze Age”. Proceedings of the British Academy, Volume 121, 1-39.
• Miller, N. F. (1999). “Agricultural Development in Western Central Asia in the Chalcolithic and Bronze Ages”. Vegetation History and Archaeobotany, 8 (1-2), 13–19.
• Okladnikov, A. P. (2014). “Tarihin Şafağında İç Asya”. (Çev. Alaeddin Şenel). Erken İç Asya Tarihi. (Der. Denis Sinor). İstanbul: İletişim Yayınları, 61-140.
• Ögel, B .(1991). Türk Kültür Tarihine Giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, Cilt 4.
• Ögel, B. (2014). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi: Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Rásonyi, L. (2017). Doğu Avrupa’da Türklük. (Haz. Yusuf Gedikli). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Rusya Bilimler Akademisi. 2019. Güney ve Orta Asya Tarihinde Antik DNA Araştırması. https://archaeology.nsc.ru/issledovaniya-drevnej-dnk-otkryli-novye-stranitsy-v-istorii-yuzhnoj-i-tsentralnoj-azii/ (07.07.2021).
• Schmidt, K. (2011). “Göbekli Tepe Kazısı 2010 Yılı Raporu”. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 33. Kazı Sonuçları Toplantısı. Malatya, 23-28 Mayıs , Cilt 3, 319-340.
• Spengler, R. N. and Willcox, G. (2013). “Archaeobotanical Results from Sarazm, Tajikistan, an Early Bronze Age Village on the Edge: Agriculture and Exchange”. Journal of Environmental Archaeology, 10 (3), 211–221.
• Spengler, R. N., Chang, C. and Tourtellotte P. A. (2013). “Agricultural Production in the Central Asian mountains: Tuzusai, Kazakhstan (410-150 BC)”. Journal of Field Archaeology, 38 (1), 68–85.
• -------------- Strategikon. (2010). (Haz. George T. Dennis). (Çev. Volkan Atmaca). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Şen, S. (2008). “Eski Türklerde Maden İşçiliğine Bir Bakış”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5 (3), 162-172.
• Şenol, M. (2018). “Bir Macar Kroniği Chronica Hungarorum’daki Türk Kültür Öğeleri”. 9.Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 291-297.
• Tairov, A.D. (2016). “Ranniy Zheleznyy Vek Lesostepnoy Zonı Yuzhnogo Zauralya”. S. G. Botalov (Ed). Arkheologiya Yuzhnogo Urala. Les. Lesostep. Uralskiy Filial Instituta Istorii i Arkheologii Yuzhno-Uralskiy Gosudarstvenniy Universitet, Chelyabinsk , 16-30.
• Vaganov, Ivan. 2015. Slavlar ve Aryanlar Arasındaki İlişki. https://www.4vsar.ru/articles/kolokol-rossii/65455.html (13.07.2021).
• Wıtzel, M. (2019). “Early ‘Aryans’ and their Neighbors outside and inside India”. Indian Academy of Sciences, 44 (3), 1-10.