SINIF OLGUSU KAPSAMINDA SINIF BİLİNCİ VE AĞ TOPLUMUNDA PREKARYA SINIFININ KATILIMCI KÜLTÜRDE TEMSİLİ: “OFİSSİZLER” PLATFORMU ÖZELİNDE FREELANCE ÇALIŞANLAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Year 2020, Issue: 14, 88 - 115, 30.12.2020

Çağatay Karaöz , Nilnur Tandaç Güneş

Abstract

1980’li yıllarda başlayan ve giderek ivmelenen küreselleşme süreci hayatın birçok alanında değişimleri de beraberinde getirmiştir. Yaşanan bu değişimlerin sosyolojideki yansımaları “prekarya” sınıfı; iletişimdeki yansımaları ise “katılımcı kültür” kavramlarının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Küreselleşme süreci ile beraber ortaya çıkan her iki kavram da interdisipliner bir çerçeveden ele alınabilir. Bu bağlamda katılımcı kültür olgusu ile prekarya sınıfı arasındaki ilişki prekarya sınıfının alt demografik sınıflarından birisini oluşturan freelance çalışanların oluşturduğu “Ofissizler” platformunun netnografik analiz yöntemiyle ele alınmasıyla ortaya konulmuştur. Ofissizler platformunun araştırmanın örneklemi olarak seçilmesi ise ülkemizdeki freelance çalışanları bir araya getiren ilk ve tek platform olmasından kaynaklanmaktadır. Yapılan analizler sonucunda katılımcı kültür olgusunun prekaryada sınıf bilinci oluşumu üzerinde etkisi olduğu, katılımcı kültür olgusunun platformların kullanım biçimi ve yapısına göre farklı düzeylerde kendisini sergilediği ve de prekarya sınıfının yaşamış olduğu birtakım zorlukları katılımcı kültür olgusunun merkezi bir konumda olduğu örgütlenmeler aracılığıyla aşma olanağına sahip olduğu ortaya konmuştur.

Keywords

prekarya sınıfı, katılımcı kültür, sınıf bilinci, ağ toplumu, netnografik analiz

References

• AKGÜL, Deniz (2020). Gösterişçi tüketim ile benlik genişleten #pembegelinler: Netnografi uygulaması. Nitel Sosyal Bilimler, 2(1), 40-59.
• ALLEN, Kieran (2014). The precariat: New class or bogus concept?. Irish Marxist Review, 3(9), 43-53. http://irishmarxistreview.net/index.php/imr/article/view/111/121
• ALLEN, Martin – AINLEY, Patrick (2011). The precariat: the new dangerous class, International Studies in Sociology of Education, 21(3), 255-261.
• ANTTIROIKO, Ari (2016). Networks in context: the concept of network in Manuel Castells’ theory of the network society. Theoretical And Practical Research In The Economic Fields, 6(1), 67-80.https://journals.aserspublishing.eu/tpref/article/view/256
• ARSLAN, Ali (2004). Temel Sorunları ve Açılımları ile Sınıf Teorisi, Sınıf Bilinci ve Orta Sınıflar. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 126-143. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/252027
• ATEŞALP, Selin - BAŞLAR Gülşah (2015). Katılımcı Kültür Tartışmaları Ekseninde Sosyal Medyada Diziler: Kardeş Payı Örneği. Intermedia International E-journal , 2 (1) , 158-180 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/intermedia/issue/8644/107919
• AYDOĞDU, Raşit., KARAMUSTAFAOĞLU, Orhan., BÜLBÜL, Şahin (2017). Akademik Araştırmalarda Araştırma Yöntemleri ile Örneklem İlişkisi: Doğrulayıcı Doküman Analizi Örneği , Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 556-565.
• AYMAZ, Göksel (2018). İletişim Araçlarının Toplumsal Tarihi İçin Bir Giriş, Global Media Journal TR Edition, 8 (16), 124-139.
• BANG, Henrik – ESMARK, Anders (2009). Good Governance in Network Society: Reconfiguring the Political from Politics to Policy, Administrative Theory & Praxis, 31(1), 7-37.
• BAŞARAN, Anıl (2017). Adam Smith ve Karl Marx’ın Düşüncelerinde Sınıf Kavramının Yeri. Politik Ekonomik Kuram , 1 (1) , 214-237.
• BAUMAN, Zygmunt ( 2013). Sosyolojik Düşünmek, 8.basım, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• BEYAZPERDE, http://www.beyazperde.com/filmler/film-211250/, Erişim Tarihi:17.07.2020.
• BEYAZPERDE, http://www.beyazperde.com/filmler/film-258374/, Erişim Tarihi:20.07.2020.
• BOURDIEU, Pierre (2006). Karşı Ateşler,1.basım, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları
• BOZKURT, Veysel. Endüstriyel ve Post- Endüstriyel Dönüşüm, (3.b.). Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa 2014
• BUTTEL, Fredercik H - FLINN, William (1979). Sources of Working Class Consciousness. Sociological Focus, 12 (1), 37-52. https://www.jstor.org/stable/20831106
• CASTELLS, Manuel (2013a). Enformasyon Çağı: Ekonomi Toplum ve Kültür Birinci Cilt: Ağ Toplumunun Yükselişi, (çev) Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• CASTELLS, Manuel (2013b). Enformasyon Çağı: Ekonomi Toplum ve Kültür İkinci Cilt: Kimliğin Gücü, (çev)Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• CASTELLS, Manuel (2013c). Enformasyon Çağı: Ekonomi Toplum ve Kültür Üçüncü Cilt: Bin Yılın Sonu, (çev) Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ÇAYCI, Berk – KARAGÜLLE, Ayşegül (2014). Mobil iletişim teknolojileriyle değişen örgütlenme biçimleri: Ağlarda örgütlenen toplumsal hareketler, Journal of Yasar University, 9(36), 6261-6380.
• ÇETİN, Şükriye (2019). Katılımcı Kültür Olgusu Bağlamında Sosyal Medya Ve Çevrimiçi Topluluklar: Netnografik Bir Analiz, Danışman: Ahmet Ayhan, Antalya: Akdeniz Üniversitesi İletişim Anabilim Dalı , Yayınlanmış Doktora Tezi.
• DEUZE, Mark (2006). Ethnic media, community media and participatory culture. Journalism, 7(3), 262–280. https://doi.org/10.1177/1464884906065512
• DIJK, Jan V (1999). The One-Dimensional Network Society of Manuel Castells. New Media & Society, 1(1), 127–138.
• DISCH, Lisa (2011). Tea Party Movement: The American ‘Precariat’?” Representation 47 (2), 123–135. https://doi.org/10.1080/00344893.2011.581057
• DRUCKER, Peter (1993). Kapitalist Ötesi Toplum. (B. Çorakçı, Çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• ERDOĞAN, İlker (2018). Türkiye’de Freelance Gazetecilerin Perspektifinden Freelance Gazetecilik: Profesyonel Kimlik, (Dez)avantajlar ve Sorunlar. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi , (29) , 31-56. https://doi.org/10.16878/gsuilet.500035
• EVANS,Geoff (1992). Is Britain A Class-Divided Society? A Re-Analysis and Extension Of Marshall Et Al.’s Study Of Class Consciousness. Sociology, Vol. 26, No. 2 ,233-258. https://doi.org/10.1177/0038038592026002007
• FUCHS Christian (2016). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. Ankara: Nota Bene Yayınları.
• GIDDENS, Anthony (1999). İleri Toplumların Sınıf Yapısı. Ömer Baldık (Çev.). İstanbul:Birey.
• GÜNERİGÖK, Mustafa (2018). Prekarya Sosyolojisi: Ücretli Öğretmenler Örneği. Din Ve Bilim-Muş Alparslan Üniversitesi İ.İ.F. Dergisi, 1(2), 138–156. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dinbil/issue/40962/504328
• HEATON, Tim B. (1987) Objective Status and Class Consciousness. Social Science Quarterly. 68 (3), 611-620.https://digitalcommons.unl.edu/ejasljournal/58
• İKLİMHABER, https://www.iklimhaber.org/kuresel-iklim-grevi-basladi-avustralyada-300-binden-fazla-kisi-toplandi/, Erişim Tarihi: 17.07.2020.
• İPEK, Melek (2014). Kayıt Dışı İstihdamda Küresel Etkiler ve Sosyal Örüntüler, Çalışma ve Toplum, 40 (1), 163-186.
• JENKINS, Henry (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. New York: New York University Press.
• JONES, W. Andrew (2001). Caring Labour and Class Consciousness: The Class Dynamics of Gendered Work. Sociological Forum, 16 (2), 281-299. www.jstor.org/stable/685066
• JORGENSEN, Martin (2016). Precariat – What it Is and Isn’t – Towards an Understanding of What it Does. Critical Sociology, 42(7–8), 959–974. https://doi.org/10.1177/0896920515608925
• KALLEBERG, Arne (2012). Book review symposium: Guy Standing, The Precariat: The New Dangerous Class, reviewed by Arne Kalleberg. Work, Employment and Society, 26(4), 685–686. https://doi.org/10.1177/0950017012445107
• KUMAR, Krishan (1995), From Post-Industrial to Post-Modern Society: New Theories of the Contemporary World. Oxford: Blackwell..
• KURU, Emin – VAR, Levent (2009). Futbol Seyircilerinin Spor Alanlarındaki Saldırganlık Davranışları Hakkında Betimsel Bir Çalışma (Kırşehir İli Örneği), Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 141-153.
• LANDECKER, Werner (1963). Class Crystallization and Class Consciousness. American Sociological Review 28 (2), 219-229. https://www.jstor.org/stable/2090609
• LARSON, James – PARK, Jaemin (2014). From developmental to network state: Government restructuring and ICT-led innovation in Korea, Telecommunications Policy, 38(4), 344–359.
• LEVINE, Rhonda (Ed.) (2006). Social Class and Stratification: Classic Statements and Theoretical Debates. Washington: Rowman& Littlefield Publishers.
• LUKACS, Georg (2014). Tarih ve Sınıf Bilinci. Yılmaz Öner (Çev.). İstanbul:Belge
• MACINNES, John (2006). Castells’ Catalan routes: Nationalism and the sociology of identity. British Journal of Sociology 57:677–698. https://doi.org/10.1111/j.1468-4446.2006.00131.x
• MASUDA, Yoneji (1981). The Information Society as Postindustrial Society. Bethesda MD: World Futures Society.
• NEILSON, Brett – ROSSITER, Ned (2008). Precarity as a Political Concept, or, Fordism as Exception, Theory, Culture & Society, 25, 51-72.
• OFİSSİZLER, https://ofissizler.com/bize-katil/, Erişim Tarihi:17.07.2020.
• OFİSSİZLER,https://ofissizler.com/evindeyken-de-yalniz-kalma-baloncuka-merhaba/, Erişim Tarihi:17.07.2020.
• OFİSSİZLER, https://ofissizler.com/kimdir/, Erişim Tarihi: 22 Mart 2020
• OFİSSİZLER, https://twitter.com/ofissizler/status/1123191215258832896?s=20, Erişim Tarihi: 17.07.2020.
• OFİSSİZLER, https://www.instagram.com/p/B2l1jKOAwP8/, Erişim Tarihi: 18.07.2020.
• OGUNSOLA, L. A (2005). Information and Communication Technologies and the Effects of Globalization: TwentyFirst Century “Digital Slavery” for Developing Countries—Myth or Reality? E-JASL 1999-2009 (volumes 1-10). 58.
• OĞUZ, Şebnem (2014). Tekel Direnişinin Işığında Güvencesiz Çalışma/Yaşama: Proletaryadan "Prekarya"ya mı?. Mülkiye Dergisi, 35 (271), 7-24 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/271/662
• OLLMAN, Bertel. (1972). Towards Class Consciousness Next Time: Marx and the Working Class. Politics and Society, 3, 1-24. https://doi.org/10.1177/003232927200300101
• ONAT, Semra (2017). Yakınsama kültürü ve online çevreci katılım: Greenpeace, TEMA Vakfı, Karadeniz İsyandadır Platformu Üzerinde Bir Araştırma, Global Media Journal: Turkish Edition, 8(15), 276-304.
• ONWUEGBUZIE, Anthony – COLLINS, Kathleen (2007). Typology of mixed methods sampling designs in social science research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316.
• ÖNGEN, Tülin (2006). Marksist Sınıf Kavramının ve Sınıf Analizinin Ayırt Edici Özellikleri. II. Sınıf Çalışmaları Sempozyumu: Türkiye’yi Sınıf Gerçeğiyle Anlamak. 1.basım, İstanbul, SAV ve TUSAM Yayınları.
• ÖZGÖKÇELER, Serhat – BIÇKI, Doğan (2010). Özürlülerin Sosyal Dışlanma Boyutları: Bursa ve Çanakkale Örneklerinden Yansıyanlar, II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Denizli, 217-243.
• ÖZKURT, Cem (2018). Yeni Krizler Çağı: Çalışmanın İflası ve Prekarya. Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi , 1 (2) , 111-122 .https://dergipark.org.tr/tr/pub/butobid/issue/41841/452653
• PINAR,Ezgi (2009). Working Class Formation In The Democrat Party Period: Evaluating Class Consciousness Through Trade Union Publications (Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ/Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 250581)
• PLATMAN, Kerry (2004). ‘Portfolio Careers’ and the Search for Flexibility in Later Life. Work, Employment and Society, 18(3), 573–599. https://doi.org/10.1177/0950017004045551
• POFELDT, Elaine (2017). Are We Ready For A Workforce That is 50% Freelance?. https://www.forbes.com/sites/elainepofeldt/2017/10/17/are-we-ready-for-a-workforce-that-is-50-freelance/#26d306593f82 Erişim Tarihi: 12 Mart 2020.
• ROSENBERG, Morris (1953). Perceptual Obstacles to Class Consciousness. Social Forces, 32, 22-27. https://www.jstor.org/stable/2572853
• RULE, James.B- BESEN, Yasemin. (2008). The once and future information society. Theory and Society 37: 317-342. https://doi.org/10.1007/s11186-007-9049-6
• SKOCZYLAS, Tomasz & MROZOWICKI, Adam (2012) The precariat: the new dangerous class, by Guy Standing, Labor History, 53:4, 588-589, https://doi.org/10.1080/0023656X.2012.731853
• STANDING, Guy (2014), Prekarya Yeni Tehlikeli Sınıf. Ergin Bulut (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları
• STOREY, Margaret., ZAGALSKY, Alexey., FILHO, Fernando., SINGER, Leif., GERMAN Daniel (2017). How Social and Communication Channels Shape and Challenge a Participatory Culture in Software Development.. IEEE Trans. Software Eng., 43, 185-204.
• THOMPSON, Edward P (2004). İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu. Uygur Kocabaşoğlu (Çev.). İstanbul: Birikim.
• TOFFLER, Alvin (2008). Üçüncü Dalga. S,Yeniçeri (Çev.).İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• TOMBLESON, Bridget - WOLF, Katharina (2017). Rethinking the circuit of culture: How participatory culture has transformed cross-cultural communication. Public Relations Review,43(1), 14–25. https://isidl.com/wp-content/uploads/2017/09/E4804-ISIDL.pdf
• TUĞAN, Nuray (2017). Ağ anlatının yükselişi: Son dönem Hollywood ve Türk sinemasında farklı anlatım biçimleri, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5 (2), 1024-1044.
• TÜRK DİL KURUMU (2006). Türkçe Sözlük (Genişletilmiş Baskı). Ankara: TDK.
• VALLAS, Steven (1987) The Labour Process as a Source of Class Consciousness: A Critical Examination. Sociological Forum, 2 (2), 237-256. www.jstor.org/stable/684473
• VATANSEVER, Aslı (2013). Prekarya Geceleri: 21. Yüzyıl Dünyasında Geleceği Olmayan Beyaz Yakalıların Rüyası. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 1-20 https://dergipark.org.tr/tr/pub/euljss/issue/6284/84331
• VATANSEVER, Aslı (2016). Proletarya ile Orta Sınıf Arasında: Siyasi Aktör Olarak Prekarya. Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik (Lütfi Sunar ed.), sf. 163-194, Ankara: Matbu.
• WALLACE, Michael - JANUSBAI, Azamat (2004). Finding Class Consciousness in the New Economy. Research in Social Stratification and Mobility, 20, 385-421.
• WEBSTER, Frank (2006). Theories Of The Information Society (3.b.). Oxford: Routledge.
• WRIGHT, Erik Olin (2005). Approaches to Class Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
• WRIGHT, Erik Olin (2016). Sınıflar. Selma Toral (Çev.). İstanbul: NotaBene
• YAYLAGÜL, Levent (2018). Enformasyon Toplumunun Ekonomi Politiği, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 46, 20-39.
• YEŞİLMEN, Halit (2019). Doğa ve Kültür İlişkisi Açısından Dijitalizm ve Mouse Krizi, Akademik Araştırma ve Dayanışma Derneği Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 33, 97-124.
• YILMAZ, Alper (2020). Radyo ve Sosyal Medya Yakınsaması: TRT Radyo ve TRT FM’in Facebook ve Twitter Pratikleri, TRT Akademi , 5 (9) , 28-51.
• YILMAZ, Çetin (2013). İşçi Sınıfı Bilinci Üzerine Güncel Yaklaşımlar. Çalışma ve Toplum,3, 347-374. http://calismatoplum.org/sayi38/yilmaz.pdf.
• YILMAZ, Malik (2013). Küreselleşmenin Oluşumuna Zemin Hazırladığı Yeni Ekonomik Anlayış: Bilgi Ekonomisi. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 241-253.
• Yİ, Erika (2018). Producers, Sponsors and Fans of Tiger & Bunny: A Case Study of the Flow of Media Content in Convergence Culture. https://doi.org/10.31235/osf.io/knsug
• YÜKSEL, Hakan (2015). Enformasyon Toplumu ve İnsan: Avrupa Birliği Politika Belgelerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Amme İdaresi Dergisi, 48(2), 37-71.
• ZINGRAFF, Rhonda- SCHULMAN, Michael (1984) Social Bases of Class Consciousness: A Study of Southern Textile Workers With a Comparison by Race. Social Forces, 63, (1), 98-116. https://www.jstor.org/stable/2578860