Tahran’ın Doğu Akdeniz Koridoru

Yıl 2021, Sayı: 11, 28 - 55, 01.11.2021

Nimet Karaaslan

Öz

Tarihsel ve stratejik öneme sahip olan Doğu Akdeniz havzasında söz sahibi olmak, bölge güçleri ve küresel güçler tarafından büyük öneme sahiptir. Doğu Akdeniz, Ortadoğu’nun önemli aktörlerinden biri olan İran’ın hem askeri hem de ekonomik çıkarlarının birleştiği bir noktada bulunmaktadır. İran’ın bölge hedefleri arasında ‘Doğu Akdeniz’e inme ve kontrolü kendi elinde tutma’ yer almaktadır. Doğu Akdeniz’e ulaşmak için Kara koridorları alternatifleri oluşturmaktadır. Bu analiz yazısı ile Doğu Akdeniz’in önemi, İran’ın alternatif kara koridorları ve başlıca küresel güçlerin bölgedeki İran varlığına bakışı irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İran, Doğu Akdeniz, ABD, AB, Rusya, İsrail

Tehran’s Corridor to the Mediterranean Sea

Öz

Having a say in matters in the eastern Mediterranean Sea basin, which has both historic and strategic importance , is greatly coveted by both the regional power sand global ones. For Iran, one of the significantactors in the Middle Eas , the eastern Mediteranean Sea is a place where both its military and economic interests merge. Among Iran’s regional goals is ‘reaching the eastern Mediterranean and taking control of it’, so Tehran is working on alternative over land corridor store ach the Mediterranean sea.This article addresses the importance of the eastern Mediterranean, Iran’s alternative over land corridor sand , in particullar, the global powers ’view of Iran’s presence in the region.

Anahtar Kelimeler

Mediterranean,, Iranian, USA, Israel, China

Kaynakça

• Adesnik D.& Behnam B.T.& Mcmaster H.R., (2019). ’IK Master Burning Bridge: The Iranian Land Corridor to the Mediterranean’ https://www.fdd.org/analysis/2019/06/18/burningbridge/#:~:text=Iran%20and%20its%20proxy%20forces,the%20Golan%20front%20in%20Syria. Erişim Tarihi .20.09.2021
• Aksoy, M. (2016). ‘Doğu Akdeniz enerji rekabeti’. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, İnsamer, 23.https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-dogu-akdeniz-enerji-rekabeti.pdf (Erişim Tarihi 30.09.2021)
• Askeroğlu, S.(2020).’İran’ın Doğu Akdeniz koridoru : Stratejik Hedefler ve Engeller’ https://iramcenter.org/iranin-dogu-akdeniz-koridoru-stratejik-hedefler-ve-engeller/ Erişim Tarihi 20.09.2021)
• Avdanial, E. (2017) ‘Iran and the New Land Corridor’ https://besacenter.org/iran-land-corridor/ (Erişim Tarihi 29.09.2021) Clawson, P. & Ghaddar H. & Uskowi, N. (2018). ‘Middle East FAQs Volume:1 What is the Shia Crescent?’ https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/middle-east-faqs-volume-1-what-shia-crescent (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Congar, K. (2021).’Körfezdeki savaşın 41. yıl dönümü: İki düşman ülke İran ve Irak zamanla nasıl müttefik oldu?’https://tr.euronews.com/2021/09/22/korfez-savas-n-n-40-y-l-donumu-iki-dusman-ulke-iran-ve-irak-zamanla-nas-l-muttefik-oldu( Erişim Tarihi 02.11.2021)
• Edelman, E. & S.,Erdemir A.(2020). ‘American Interests in the Eastern Mediterranean’ http://www.fdd.org/analysis/2020/12/15/defending-forward-american-interest-in-the-eastern-mediterranean/( Erişim Tarihi 25.09.2021)
• El Zuveyri, M. (2017). ’ Suriye İran İlişkileri Anlatılmayan Hikayeler’ İram Araştırmalar Merkezi. ‘İran ın Suriye deki bugünü ve yarını ‘ https://iramcenter.org/d_hbanaliz/dosya_iranin_suriyedeki_varligi.pdf (Erişim Tarihi 03.10.2021)
• Figueroa, W.(2021). ’China-Iran Ralations :The Myth of Massive Investment’ https://thediplomat.com/2021/04/china-iran-relations-the-myth-of-massive-investment/ (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Frantzman, Seth. J. (2019).‘The image sand maps behind Iran’s land bridge’ https://www.jpost.com/middle-east/the-images-and-maps-behind-irans-land-bridge-599509 (Erişim Tarihi:25.10.2021)
• Fulton, W. (2010).’ Lebanon-Iran Foreign Relations’ http://www-criticalthreats-org./analysis/lebanon_iran-foreign-relations (Erişim Tarihi 26.10.2021)
• Haslem, A. (2020). ‘The United States Is Pushing Lebanon Further In to Iran’s Embrace’ https://foreignpolicy.com/2020/07/16/16/the-united-states-is-pushing-lebanon-further-into-irans-embrace/ Erişim Tarihi 19.10.2021)
• Haşıl, H.(2019). ’Rejim Destekçisi Ülkelerin Suriye’de Çatışan Çıkarları’. http://www.orsam.org.tr/tr/rejim-destekcisi-ulkelerin-suriyede-catısan-cıkarları (Erişim Tarihi23.10.2021 )
• Hoyakem, E.(2010).’Iran and Lebanon’ United States Institue of Peace. https://iranprimer.usip.org/resource/iran-and-lebanon (Erişim Tarihi 18.10.2021)
• I.D.F.(The Israel Defense Forces) ‘The history of Iran in Syria’ http://www.idf.il/en/ministes/iran/iran-in-syria/the-history-of-iran-in-syria/Islamic Republic News Agency (2019).http://tinyurl.com/y8bduv5u Erişim Tarihi 16.10.2021
• Islamic Republic News Agency, (2017).’ ایران و سوریه تفاهم نامه ساخت نیروگاه در لاذقیه امضا كردند ‘http://tinyurl.com/y776j6z2 (erişim tarihi 16.10.2021)
• Işık M.(2021),’Rusya’nın Suriye’de Beş Yılı’. ‘https://www.sde.org.tr/mithat-isik/genel/rusyanın-suriyede-bes-yili-kose-yazısı-218335 (Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Ishaq J. (2019)’مضاء ۱۱ سندهمکاریمیانایران و سوریه/ موافقتنامههمکاری‌هایاقتصادیراهبردیبلندمدتایران و سوریهامضاءشد’ http://tinyurl.com/ybuxdmg5 (erişim Tarihi 16.10.2021)
• Kaye, D.D. &Efron, S.(2020). ‘Israel’s evolving Iran Policy’ I.I.S.S. https://www.iisss.org/blogs/survial-blog/07/israels-evolving-iran-policy (Erişim Tarihi 15.10.2021)
• Kedikli, U., &Çalağan, Ö. (2017).’Enerji alanında bir rekabet sahası olarak Doğu Akdeniz’in önemi’. Sosyal Bilimler Metinleri, 2017(1), 120-138.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/770057 (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Khatib, L. (2021). ’Iran’s fuel shipment to lebanon requires regional policy shift’ https://www.chathamhouse.org/2021/10/irans-fuel-shipment-lebanon-requiresregionalpolicyshift?gclid=EAlalQobChMI88_l8q6K9AIV5YFQBh3X3AKuEAAYASAAEgKDE_D_BwE (Erişim Tarihi 15.10.2021)
• Khoshnood, A. (2020).‘ Iran – Russiaties : Never beter but maybe not forewer?’ https://www.mei.edu/publications/iran-russia-ties-never-better-maybe-not-forever (Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Melamed, A.(2018).’Iran Can’t Fulfill ıts Hopes of a Shia Corridor With out Iraq’ https://www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/iran-can-t-fulfill-its-hopes-of-a-shia-corridor-without-iraq/ (Erişim Tarihi 25.10.2021)
• Mroue, B. ve Qassim, A. –Z. (2017). ’ Iran extends reach with fight for land link to Mediterranean’ https://apnews.com/article/syria-ap-top-news-international-news-iraq-lebanon-e4f3608d718a413baf674d5373d14695 (Erişim Tarihi 12.10.2021)
• Moubayed, S. (2019). ‘Syria Leases Mediterranean Port to Iran’ http://asiatimes.com/2019/04/syria-leases-mediterranean-port-to-iran-raising-alarms/ (Erişim Tarihi 05.10.2021) Naci, M.(2020). ‘İran Devrim Muhafızları Ordusu Hizbullah Tugayları’nı neden kurdu?’İndependent Türkçe. https://www.indyturk.com/node/112446/d%C3%BCnya/iran-devrim-muhaf%C4%B1zlar%C4%B1-ordusu-hizbullah-tugaylar%C4%B1n%C4%B1-neden-kurdu (Erişim Tarihi 05.10.2021)
• Önder, M., & Akıncı, N. (2019). Akdeniz’de Petrol ve Doğalgaz Aramalarının Bölge Enerji ve Güvenlik Politikalarına Etkisi. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu: Uluslararası Siyaset ve Güvenlik Stratejileri. https://www.researchgate.net/publicaion/338801871_Akdeniz%27de_petrol_ve_Dogalgaz_Aramalarinin_Bolge_Enerji_ve_Güvenlik_Politikalarına_Etkisi (Erişim Tarihi 29.09.2021)
• Öztekin, M. K. (2020). ‘Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye’. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33) 1-51.http://gsd.msu.edu.tr/Content/sayilar/dokuman/GSD_33/GSD_33_art_1_032020.pdf (erişim Tarihi: 10.10.2021)
• Öztürk, O.M .(2019).’ Suriye’de Şimdi de İran Koridoru ve Rusya İran Ayrışması’ Asya Araştırmaları Merkezi http://ascmer.org/suriye’de -simdi-de-iran-koridoru-ve-rusya-iran-ayrışmasi/ (Erişim tarihi 29.10.2021)
• Pierini, M. (2021). ‘Rusya’nın Akdeniz’deki Duruşu Nato ve Avrupa’ya Etkileri’ http://carnegieeurope.eu/2021/06/08/russia-s-posture-in-mediterranean-implications-for-nato-and-europe-pub-84670 (Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Ramih, M. (2021). ’By land or sea, Iran seks to open routes to Lebanon’ https://today.lorientlejour.com/article/1274219/by-land-or-sea-iran-seeks-to-open-routes-to-lebanon.html (Erişim Tarihi 15.10.2021)
• Rossidis, Z.(2021), ‘ China Iran and Russia in the Middle East and the S.EçMediterraneanhttps://www.hoover.org/research/china-iran-and-russia-middle-east-and-se-mediterranean (Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Seifi ,Z.تفاهمنامههاىامضاشدهبینايران و سوريهدردوسالاخیر ’ İran ile Suriye arasında son iki yılda mutabakat muhtırası imzalandı’تفاهمنامههاىامضاشدهبینايران و سوريهدردوسالاخیر - İRAM Center | مركزمطالعاتایرانیانكارا (iramcenter.org)(erişim Tarihi15.10.2021)
• Sınır,G.&Kantar ,G.(2021 ). Çin in Doğu akdenizDeki Artan Rolü Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 5(1) 29-43 https://dergipark.tr/tr/pub/sisad/issue/608897864969 (Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Sinkaya, B.(2011). ‘İran-Suriye İlişkileri ve Suriye’de Halk İsyanı’ Ortadoğu Analiz cilt 3 sayı 33 http://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/4bayran.pdf4bayram.pdf s.39 (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Sinkaya, B.(2012).’Arap Baharı sürecinde İran’ın Suriye Politikası’ http://file.setav.org/files 20121121171707_seta-arap_baharı_sürecinde_iran ın_Suriye_politikasipdf (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Sinkaya, B.(2013).’Amerikan Askerlerinin Çekilmesinden Sonra Irak-İran ilişkileri 20130503102336_seta_rapor_9_iran_irak.pdf (setav.org) (Erişim Tarihi 10.10.2021)
• Sohtaoğlu, M.(2020).’İran’ın Akdeniz Hayali’ http://www.mucerret.com/kuresel/iranin-akdeniz-hayali/(Erişim Tarihi 20.10.2021)
• Steinberg, G. (2021). ’Axis of Resistance’ http://www.swp-berlin.org/en(publication/irans-expansion-in-the-middle-east-is-hitting-a-wall( Erişim tarihi 25.10.2021)
• Stell, C. (2021) .’The Iran Threat Network along the Qa’im – Bukamal Corridor : a Flash point for Power Projection’ https://www.americansecurityproject.org/the-qaim-bukamal-corridor-a-flashpoint-for-iranian-power-projection(10.11.2021)
• Strategic Studies Unit (2020).Iran’s New Geopolitical Goals – Regional Continuity From Tehran to the Mediterranean Mena Research Center https://mena-studies.org/irans-new-geopolitical-goals-regional-continuity-from-tehran-to-the-mediterranean (Erişim Tarihi 29.10.2021)
• Şahin, G. (2019). Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’in Önemi: Tehditler, Riskler, Fırsatlar ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 15(29), 199-230. http://dergipark.org.tr/tr/pub/guvenlikstrtj/issue/44606/554061 (Erişim Tarihi:10.10.2021)
• Torres, J.I.C. (2021) The importane of land corridors (II): Iran’sracetotheMediterraneanSea http://atalayar.com/en/cotent/importance-land-corridors-ii-irans-race-mediterranean-sea (Erişim Tarihi:24.10.2021)
• Uslu, K. (2019) Doğu Akdeniz'deki Mücavir Ekonomik Bölge Enerji Kaynaklarının AB, Türkiye ve Kıbrıs Yönünden Değerlendirilmesi Doğu Akdeniz'deki Münhasır Ekonomik Bölgelerin Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi. https://www.avekon.org7papers/2348.pdf (Erişim Tarihi 30.09.2021)