Avrupa Birliği’nin Doğu Akdeniz Jeoekonomi Politikaları Ekseninde Türkiye-İtalya İlişkileri

Yıl 2021, Sayı: 11, 64 - 81, 01.11.2021

Oğuzhan Can

Öz

Akdeniz Havzası, tarih sahnesinde görülen ilk uygarlıklar arasında sosyal, kültürel ve ticari etkileşim ile hareketin merkezi olmuş bir bölgedir. Coğrafi Keşiflerin sonucunda dünyanın merkezi konumundan çıkmış olan Akdeniz Havzası, enerji kaynaklarının keşfedilmesiyle dünyanın ilgisini tekrardan üzerine çekmiştir. Bu durumun doğal bir sonucu olarak bölgedeki ve dünyadaki aktörlerin Akdeniz üzerinde yeni politikalar üretmesi ve uygulaması kaçınılmaz olmuştur.
Akdeniz Havzası’nda gerek bölgedeki tarihsel kazanımları gerekse coğrafi olarak avantajlı stratejik konumlarıyla Türkiye ve İtalya, günümüzde Akdeniz Havzası’ndaki güncel gelişmelerde söz sahibi olan iki bölgesel güçtür. İlk temas noktaları olan Akdeniz Havzası üzerindeki ilişkileri geçmişten bu yana bazen savaşlarla bazen de ticaret yoluyla kurulmuş ve gelişmiştir. İki devlet için sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkiler ilk temastan beri üst düzeyde olsa da tarih boyunca dünyada ve bölgede meydana gelen önemli gelişmeler ekseninde iki devlet arasındaki ilişkiler de etkilenmiştir. Savaşlar ve ticaret gibi doğrudan kurulan ilişkiler bir yana, uluslar üstü kurumların ortaya çıkmasıyla oluşan uluslararası konjonktürde de ilişkilerini geliştirmek durumunda kalmışlardır. Geçmiş ekonomik, politik ve sosyal ilişkilerin günümüzde iki devlet arasında önemli bir bağ oluşturması ve bunun sonucunda devletler arasında kurulan ilişkilerde iş birliği söylemi eskiden olduğu gibi bugün de doğrudan kurulan ikili ilişkilerde ve söylemlerde hâkim olmaktadır.
İtalya geçmişteki tüm ekonomik faaliyetlerde önemli bir tecrübeye sahip olması ve stratejik konumu ile AB’nin Akdeniz’de en önemli temsilcisidir. Günümüzde de özellikle enerji konusunda tecrübeli kurumlarıyla Doğu Akdeniz’de aktif organizasyonlar içerisinde bulunması Avrupa Birliği’nin Doğu Akdeniz’deki ekonomik menfaatlerinin temsilcisi olarak öne çıkmaktadır. AB’nin ve bölgedeki organizasyon içerisindeki ülkelerin Türkiye’yi stratejik bir sorun olarak görmesi, İtalya’nın birliğin ve organizasyonların bir üyesi olarak hareket etmesi sebebiyle iki ülke arasında bu bölgede kutuplaşma yaşanması ve taraf haline gelmeleri de kaçınılmaz olmaktadır.
Bu makalede Avrupa Birliği’nin jeoekonomi politikalarının, Avrupa-Akdeniz Ortaklığı Süreci ekseninde, özellikle Doğu Akdeniz Bölgesi’nde birliğin kurucu üyelerinden olan İtalya ile Türkiye’nin, bölgede kurmuş olduğu ilişkilerin günümüze etkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Doğu Akdeniz, Türkiye, İtalya, İş Birliği

Kaynakça

• Akder, H. (1998). Avrupa Birliği'nin Akdeniz Politikası: Nedenleri, Hedefleri, Araçları ve Türkiye'nin AB'nin Akdeniz Politikasındaki Yeri. H. Akder içinde, Avrupa Birliği'nin Akdeniz Politikası ve Türkiye (s. 5-29). İstanbul: Friedrich Ebert Stiftung.
• Aksar, Y. (2013). Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk-II. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Balkır, C. (2007). Avrupa- Akdeniz Ortaklığı: More Nostrum'dan Bir Arada Yaşamaya. C. BALKIR (Dü.). içinde İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü AB Anabilim Dalı.
• Braudel, F. (2018). Akdeniz: Mekan, Tarih, İnsanlar ve Miras. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cantemur, T. (2012). Türkiye-İtalya İlişkileri (1930 – 1950). 38. ICANAS (İnternational Congress of Asian and North African Studies) (s. 779-813). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Çeşmecioğlu, S. (2003). Avrupa-Akdeniz Ortaklığı ve Türkiye (Acar Matbaacılık b.). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Çubukçuoğlu, S. S. (2019, 11 19). Makale: Doğu Akdeniz'de Türkiye'siz bir denklem mümkün değil. Doğu Akdeniz'de Türkiye'siz bir denklem mümkün değil: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/dogu-akdenizde-turkiyesiz-bir-denklem-mumkun-degil/1649605 adresinden alındı
• Demmelhuber, T. (2006). The Euro Mediterranean Space as an Imagined Geo-political, Economic and Culural Entity. Bonn: Center for European Integration Studies, Rheinische Friedrich-Wilhems Universitat.
• Dış İlişkiler ve Protokol Başkanlığı. (2016). Akdeniz İçin Birlik Parlamenter Asamblesi (AİBPA). Ankara: TBMM Basımevi.
• Efegil E., K. R. (2012). Dış Politika Teorileri Bağlamında Türk Dış Politikasının Analizi Cilt I. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Esenli, M. S. (2017, 11 22). Çok yönlü stratejik ortaklık: Türkiye-İtalya. (B. S. Roma), Röportaj Yapan)
• Gilpin, R. (2017). Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği. Ankara: Kripto Yayınları.
• Grassi, F. L. (2014). Türk-İtalyan İlişkilerinde Az Bilinenler. (S. Güneş, Çev.) İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• Gürkan, E. S. (2018). Sultanın Korsanları: Osmanlı Akdeniz’inde Gaza, Yağma ve Esaret 1500-1700. İstanbul: Kronik Kitap.
• Harman, C. (2013). Halkların Dünya Tarihi Taş "Devri'nden Yeni Bin Yıla". (U. KOCABAŞOĞLU, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
• Kaleci, M. M. (2004). Avrupa-Akdeniz Ortaklığı Sürecinde Türkiye’nin Akdeniz Havzası’ndaki Yeri. Muğla: Tartışma Tebliği, Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Keskin, H. (2007). Avrupa Akdeniz Ortaklığının Enerji Boyutu. C. Balkır içinde, Avrupa Akdeniz Ortaklığı: Mare Nostrumdan Bir Arada Yaşamaya (s. 153-167). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocakenar, M. (2015, 09 07). Amerikan Dış Politikasında Jeopolitik Teoriler ve Pratikler. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi: https://tasam.org/tr-TR/Icerik/19571/amerikan_dis_politikasinda_jeopolitik_teoriler_ve_pratikler adresinden alındı
• Machiavelli, N. (1993). Prens. (N. Güvenç, Çev.) İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Ortaylı, İ. (2007). Avrupa ve Biz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Purcell, N., & Horden, P. (2000). The Corrupting Sea: A Study of Mediterranean History. London: Blackwell Publishers.
• Sander, O. (2013). Siyasi Tarih: 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sander, O. (2014). Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918'e. Ankara: İmge Kitabevi.
• Seçkin, B. (2020, 01 18). İtalya Dışişleri Bakanı Di Maio'nun Açıklamaları. Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/italya-disisleri-bakani-di-maio-italya-ve-turkiye-arasindaki-iliskiler-saglam-ve-mukemmeldir/1706317 adresinden alındı
• Şenses, F. (2016). Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• T.C. Dışileri, Bakanlığı. (2020, 06 15). NTV mülakatı: Doğu Akdeniz'deki gelişmeler ve İtalya-Yunanistan MEB Anlaşması hakkındaki bölüm. T.C. Dışişleri Youtube Kanalı: https://www.youtube.com/watch?v=cEwNCN7cVsw adresinden alındı
• T.C. Dışişleri, Bakanlığı. (2020, 06 15). Türkiye-İtalya İlişkileri. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Web sitesi: http://www.mfa.gov.tr/turkiye-italya-siyasi-iliskileri.tr.mfa adresinden alındı
• Tarakçı, N. (2009). Deniz Gücünün Osmanlı Tarihi Üzerindeki Etkileri. İstanbul: T.C. Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Toprak, E. (2007). Neo Fonksiyonalizmden Yapısalcılığa, Entegrasyon Kuramları Işığında Türkiye-Avrupa Birliği Uyumu. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 7(1), 69-89.
• Uzgel, İ. (2009). Batı Avrupa'yla İlişkiler. e. B. Oran içinde, Türk Dış Politikası, (s. 151-154). İstanbul: İletişim Yayınları,.
• Uzgel, İ. (2009). İtalyayla İlişkiler. B. ORAN içinde, Türk Dış Politikası (s. 292-297). İstanbul: İletişim yayınları.
• Wendt, A. E. (2013). Anarşi Devletler Ne Anlıyorsa Odur: Güç Politikalarının Sosyal İnşaası. Uluslararası İlişkiler, 10(39), 3-43.
• Yaycı, D. T. (2019). Sorular ve Cevapları ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.