Rusya-Ukrayna Savaşı: Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma Yasağı Kapsamında İhlallerin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 17, 29 - 44, 01.11.2022

Safiye Kocadayı

Öz

24 Şubat 2022 tarihinde Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’ya karşı bir askerî operasyon başlatmıştır. Çok ağır insan hakları ve uluslararası hukuk ihlallerinin yanı sıra doğurmuş olduğu tehlikeyle birlikte bütün insanlığı endişelendiren bu güç kullanımı, Batılı güçleri, Birleşmiş Milletleri ve Amerika Birleşik Devletleri’ni karşısına almıştır. Dünya, 1945 yılından beri sayısız savaşlara sahne olmuş olsa da bugün olduğu gibi bağımsız bir devletin bağımsız bir devleti işgal etmesi bu süreçte verilmiş tüm mücadeleler için kabul edilemez bir durum yaratmaktadır. Doğuda Rusya ve batıda Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere iki büyük askeri gücün Ukrayna’da karşı karşıya gelmesi senaryosunun olası sonuçlarından biri de III. Dünya Savaşı’dır. Rekabetçi devletlerin sınırlı yeryüzü kaynakları üstünde söz sahibi olabilmek için tarihsel süreç boyunca daima güç arayışı ve yarışı içinde olmaları ve bunu en iyi şekilde gerçekleştirebilmek için kuvvet kullanmasını engelleyecek hususlar uluslararası düzenlemelerde göz ardı edilmemiş; İkinci Dünya Savaşının ağır sonuçlarının düzeltilmesi ve insanların böylesi bir savaşın yıkıcı sonuçlarını bir kere daha yaşamaması ve uluslararası güvenliğin korunabilmesi adına Kuvvet Kullanma Yasağı kabul edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Rusya’nın Ukrayna’ya düzenlediği haksız saldırıları odaklanarak kuvvet kullanma yasağı ve kuvvet kullanmayı suç olmaktan çıkaran istisnalar üzerinden mevcut durumun tahlilini yapılması ve kuvvet kullanma yasağı kapsamında silahlı saldırının uluslararası hukuk açısından meydana getirdiği hukuk ihlallerinin analiz edilmemesidir.

Anahtar Kelimeler

Rusya Federasyonu, Uluslararası Hukuk, Uluslararası Güvenlik

Kaynakça

• BBC News. “Amerikalılar ve Ruslar birbirine ateş açarsa bu dünya savaşına yol açar.” Son güncelleme Şubat 11,2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60343618.
• BBC News. “BM Genel Sekreteri Guterres: Nükleer yok oluş tek bir hataya bakar.” Son güncelleme Ağustos 2, 2022. https://www.bbc.com/turkce/articles/c72dr0p863lo.
• BBC News. “Rus General: Moskova, Ukrayna’nın güneyini de almayı amaçlıyor.” Son güncelleme Nisan 23, 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61200949.
• BBC News. “Rusya, Ukrayna’da temel önceliğinin Donbas’ın ‘özgürleştirilmesi’ olduğunu açıkladı.” Son güncelleme Mayıs 30, 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61628604.
• BBC News. “Ukrayna savaşı: Zelenskiy Rusya’yı Donbas’ta ‘soykırım politikası’ uygulamakla suçladı.” Son Güncelleme Mayıs 27, 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-61604834.
• BBC News. “Vekalet savaşı nedir? Moskova neden NATO’yu Ukrayna’da böyle bir savaş başlatmakla suçluyor?.“ son güncelleme Mayıs 2, 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61298875.
• Grandi, Filippo. “Ukraine Emergency”. UNHCR. Temmuz 5, 2022. https://www.unhcr.org/ukraine-emergency.html?gclid=EAIaIQobChMIjcyl_qzG-QIVPwwGAB2nmQgUEAAYASABEgJ9ifD_BwE&gclsrc=aw.ds.
• Birleşmiş Milletler Türkiye. “Birleşmiş Milletler Antlaşması ve Uluslararası Adalet Divanı Statüsü.” Erişim Tarihi Eylül 10, 2022. https://turkiye.un.org/sites/default/files/2020-02/UN-charter-turkish_0.pdf.
• Bloomberg News. “Putin’den kritik açıklamalar.” Son Güncelleme Şubat 22, 2022. https://www.bloomberght.com/putin-den-kritik-aciklamalar-2299515.
• Çiftçi, Selda. “Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma Yasağı.” Muharrem Balcı - Hukuk Dünyası. Erişim Tarihi Eylül 10, 2022. https://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/makaleler/birikimlerV/595.pdf.
• Değdaş, Ulaş Can. “Uluslararası Hukukta Önleyici Meşru Müdafaa Hakkı.” Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, No. 6, 2018: 21-40.
• Dönmez, Suat. “Kuvvet Kullanma Kapsamında Ön Alıcı ve Önleyici Saldırı Kavramları.” IV. IBANESS Kongreler Serisi – Russe / Bulgaristan, Nisan 8-9, 2017. https://www.ibaness.org/conferences/russe/ibaness_russe_proceedings_11_01_2018.pdf.
• Erkiner, Hakkı Hakan. “Uluslararası Hukuk ve Rusya-Ukrayna Savaşının Değerlendirilmesi.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Çevirimiçi Konferans, Mart 30, 2022. https://www.youtube.com/watch?v=txXMOlHOHhA.
• Euronews. “Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgalinin arkasındaki gerçek ne?” Son Güncelleme Şubat 24, 2022. https://tr.euronews.com/2022/02/24/vladimir-putin-in-ukrayna-y-isgalinin-arkas-ndaki-gercek-ne.
• Göktepe, Orhan. “Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanımı yasağının geçerliliği.” Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi e-Dergi 11, no. 1 (Haziran 2022): 16-30.
• Güneş, Burak ve Demirbaş, Çağrı Emin. “Yasallık Ve Meşruiyet İkilemi Açısından Rusya’nın Ukrayna Müdahalesi Üzerine Notlar.” Panorama. Nisan 4, 2022. https://www.uikpanorama.com/blog/2022/04/04/yas-mes/.
• Haber Global. “Putin Tüm Dünyanın Karşısına Geçip Canlı Yayında Bu Sözleri Söyledi!.” Son Güncelleme Şubat 21, 2022. https://www.youtube.com/watch?v=F2nO3KDnits.
• Keskin, F. (1998). ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA: SAVAŞ, KARIŞMA VE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınlan No: 20 Doktora Tezi. Keskin, Funda.
• “BM ve Kuvvet Kullanma.” Avrasya Dosyası, 8, No. 1, (2002): 149-174.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Putin, Vladimir. “Full text: Putin’s declaration of war on Ukraine.” Şubat 24, 2022. https://www.spectator.co.uk/article/full-text-putin-s-declaration-of-war-on-ukraine.
• United Nations Human Rights Council. “Independent International Commission of Inquiry on Ukraine.” Erişim Tarihi, Ağustos 1, 2022. https://www.ohchr.org/en/hr-bodies/hrc/iicihr-ukraine/index.
• Uyanıker, Halit Burak. “Kırım sorunundan Donbas Savaşı’na Rusya Ukrayna uzlaşmazlığı: Sebepler ve Sonuçlar.” Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, 2017.