Türkiye'de Tavuk Yumurtalarında Organik Klorlu Pestisid ve Poliklorlu Bifenil Bileşik Kalıntı Düzeylerinin Araştırılması

Yıl 2008, Cilt: 19 Sayı: 1, 13 - 18, 01.06.2008

Yasemin Gürel Rauf Akkaya Yusuf Yiğit Feride Koç Yavuz Kürşad Daş Ayşin Başsatan Yorulmaz İlknur Kahveci

Öz

Halk sağlığı, zirai mücadele ve veteriner hekimlikte zararlılarla mücadelede pestisidler sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlar
arasında zamanla zararlı ve kalıcı etkilerinin ortaya çıkması sonucu organik klor (OK)’lu pestisidlerin üretimine son verilmiş ve kullanımları
yasaklanmıştır. Artık üretilmiyor olsalar dahi hidrokarbonların klorlanması ile elde edilen poliklorlu bifenil bileşik
(PCB)’ler de çevrede uzun süre yapısını koruyan maddelerdir. Bu çalışmada organik klorlu pestisidlerden Alfa HCH, Heptaklor,
Hekzaklorobenzen (HCB), Beta-Hekzaklorosiklohekzan (β-HCH), Endrin, Aldrin, Heptaklorepoksit, Beta- Endosulfan (β-
Endosulfan), 4,4-DDE ve 4,4-DDT ile poliklorlu bifenil bileşiklerden PCB-28’in kalıntısı gaz kromatografi mikro elektron yakalama
dedektör (GC-μECD) cihazı ile incelenmiştir. Yapılan deneysel çalışmalarda incelenen bileşiklere ait geri alım değerleri Alfa-
Hekzaklorosiklohekzan (α-HCH) %86, Heptaklor %92, Hekzaklorobenzen (HCB) %71, Beta-Hekzaklorosiklohekzan (β-HCH) %73,
Endrin %80, Aldrin %75, Heptaklorepoksit %76, Beta-Endosulfan (β-Endosulfan) %70, 4,4-DDE %76, 4,4-DDT %86 ve PCB-28
için %76 olarak hesaplanmıştır. Yine aynı bileşiklerde tespit edilebilir kalıntı alt sınırı (LOD) Alfa HCH 2.49 ppb, Heptaklor 2.67
ppb, Hekzaklorobenzen (HCB) 7.23 ppb, Beta-Hekzaklorosiklohekzan (β-HCH) 0.69 ppb, Endrin 7.89 ppb, Aldrin 3.76 ppb,
Heptaklorepoksit 1.08 ppb, Beta- Endosulfan (β-Endosulfan) 2.89 ppb, 4,4-DDE 2.01 ppb, 4,4-DDT 2.67 ppb ve PCB-28 için 1.69
ppb olarak belirlenmiştir. Türkiye’nin altı ayrı ilinden bir yıl içerisinde elde edilen 230 yumurta örneğinde belirtilen organik klorlu
pestisidler ve PCB-28’in kalıntısına rastlanılmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Etlik Veterinerlik Mikrobiyoloji Dergisi, Tütkiye, Tavuk Yumurtası, Organik, Klorlu Pestisid, Poliklorlu Bifenil Kalıntı, Yasemin GÜREL, Rauf AKKAYA, Yusuf YİĞİT, Feride KOÇ, Yavuz Kürşad DAŞ, İlknur KAHVECİ, 2008

The Investigation of Organochlorinated Pesticides and Polychlorinated Biphenyls Residue Levels in Eggs of Hens in TurkeY

Öz

Pesticides are frequently used in public health, agricultural and veterinary area to control insects. In the course of
time, because of occurring harmful and permanent effects, organochlorine (OK) pesticides’s protection is stopped and banned. Although
their production is banned, polychlorinated biphenyls (PCBs), which are gained by chlorinating hydrocarbones, are highly
persistent organic pollutants. In this study, alpha-HCH, heptachlor, hexachlorobenzene (HCB), beta-hexachlorosiklohexan (β-HCH),
endrin, aldrin, heptachlor epoxide, beta-endosulfane, 4,4-DDE and 4,4-DDT from organochlorine pesticides and PCB-28 from polychlorinated
phenyls are studied with gas chromatography micro electron capture detector (GC-μECD) instrument. In these experimental
studies, the recoveries of studied compounds are calculated as; alpha-hexachlorobenzene: 86 %, heptachlor: 92 % hexachlorobenzene
(HCB): 71 %, beta-hexachlorocyclohexane (β-HCH): 71 %, endrin: 80 %, aldrin: 75 %, heptachlor epoxide: 76 %, betaendosulfan(β-endosulfan): 70 %, 4,4-DDE: 76 %, 4,4 DDT: 86 % and PCB-28: 76 %. In these compounds limit of detection (LOD)
is determined as, alfa HCH: 2.49 ppb, heptachlor 2.67 ppb, hexachlorobenzene (HCB),:7.23 ppb, beta- hexachlorocylohexane (β-HCH): 0.69 ppb, endrin: 7.89 ppb, aldrin:3.76 ppb, heptachloro epoxide: 1.08 ppb, beta-endosulfane: 2.89 ppb, 4,4-DDE: 2.01 ppb,
4,4-DDT: 2.67 ppb and PCB-28: 1.69 ppb. There isn’t any defined organochlorine pesticides and PCB-28 residue in 230 egg samples
that are collected from six provinces of Turkey.

Kaynakça

• Anastassiades M, Lehotay S, Stajnbaher D, Schenck F, (2003). Fast and easy multiresidue method employing acetonitrile extraction/partitioning and ‘’dispersive solidphase extraction’’ for the determination of pesticide residues in produce. J AOAC Int. 86 (2), 412-31.
• An Q, Dong YH, Wang H, Jin W, (2002). Determination of organochlorine pesticides and polychlorinatede biphenyl congeners residues in eggs by gas chromatography with electron capture detection (GC-ECD). Se Pu . 20 (2), 167-71.
• Cope WG, Liedy RB, Hodgson E, (2004). Classes of Toxicants: Use Classes. Chapter 5. Alınmıştır Editör: E.HODGSON. A Textbook of Modern Toxicology. Third edition. A John Wiley & Sons, Inc., Publication. Hoboken, New Jersey.
• Frank R, Braun HE, Stonefield KI, Rasper J, (1990). Organochlorine and organophosporus residues in the fat of domestic farm animal species, Ontario, Canada. Food additives and Contaminants. 7 (5), 629-636.
• George VT, Sundararaj A, (1995). Studies on residue of DDT in poultry. Indian Veterinary Journal, 72 (1),17-20.
• Guitart R, Clavero R, Mateo R, Manez M, (2005). Levels of persistent organochlorine residues in eggs of greater flamingos from the Guadalqivir marshes (Donana), Spain
• Kahunyo JM, Maitai CK, (1986). Organochlorine pesticide residues in chicken fat. Poultry Science. 65 (6), 1084- 1089.
• Kaya S, Bilgili A, (1996). Pestisidler ve yol açabilecekleri başlıca sorunlar. Türk Vet. Hek. Derg. 8 (4), 28-38.
• Kaya S, Pirinçci İ, Bilgili A, (Editörler) (2002a). Pestisidler. Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji. 2.Baskı, Medisan Yayınevi, Ankara. Syf. 385-535.
• Kaya S, Pirinçci İ, Bilgili A, (Editörler) (2002b). Besinlerdeki ilaç kalıntıları. Veteriner Hekimliğinde Farmakoloji. 2. Cilt, 3.Baskı, Medisan Yayınevi. Ankara. Syf. 713- 743
• Pelosi P, Stefanelli P, Attard BD, Generali T, Amendola G, Girolimetti S, Vanni F, Di Muccio A, (2002). Methods for organochlorine, organophosphorus, pyrethroid and carbamate pesticide residues in foods of animal origin. The Italian National Reference Laboratory (Pesticide Residues Section of the ISS) - Instituto Superiore di Sanità (National Institute of Health) - Roma.