SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE BİRLEŞTİRME II TEKNİĞİNİN AKADEMİK BAŞARI TUTUM VE KALICILIĞA ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 31 - 50, 31.12.2019

Emine Yalman , Barış Çiftçi

Öz

Sosyal bilgiler bünyesinde yer alan içeriklerin öğretilmesi için Sosyal Bilgiler öğretiminde çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Öğretimin daha kalıcı ve etkili olabilmesi için öğrencilerin öğrenme sürecine aktif olarak katılmalarının sağlanacağı yöntemlerin tercih edilmesi gerekmektedir. Aktif öğrenme yaklaşımında öğrencilerin derste etkin olarak katılımını sağlama hususunda en çok tercih edilen yöntemlerden birisi işbirlikli öğretim yöntemidir. Çünkü işbirlikli öğrenme öğrencilerin demokratik tutum kazanmalarında çok etkilidir. Bu açıdan da sosyal bilgilerin temel amaçlarından biri olan demokrasi ve insan haklarını benimsemiş demokratik yönü kuvvetli vatandaş yetiştirmesine büyük katkısı sağlamaktadır. İşbirlikli öğretim yönteminde kullanılan birçok teknik bulunmaktadır. Bunlardan biri de Birleştirme II tekniğidir. Bu araştırmanın amacı Birleştirme II tekniğine dayalı öğretimin akademik başarıya, derse karşı tutuma ve kalıcılığa etkisini incelemektir. Araştırmada öntest son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma 2017-2018 eğitim dönemi içerisinde Nevşehir ilinde eğitim veren bir ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu altıncı sınıf düzeyindeki iki ayrı sınıfta öğrenim gören toplam 40 öğrenciden oluşturulmuştur. Deney grubunda dersler Birleştirme II tekniğiyle yürütülmüştür. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan başarı testi ve Gömleksiz (2013) tarafından hazırlanan “Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde deney ve kontrol grubu puanlarını karşılaştırmak amacıyla t-testi ve anova testi kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda Birleştirme II tekniğinin öğrencilerin akademik başarılarında olumlu yönde ve anlamlı düzeyde bir farklılık oluşturduğu anlaşılmıştır. Ayrıca deney grubunda yer alan öğrencilerin akademik başarı puanlarının kız öğrenciler lehine anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda Birleştirme II tekniğinin öğrencilerin derse karşı tutumuna olumlu yönde katkı sağladığı ortaya çıkmıştır. Araştırmada tekniğin bilgilerin kalıcılığı açısından etkisi de incelenmiş ve kalıcılık açısından anlamlı bir farklılık oluşturmadığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Birleştirme II, Tutum, Başarı, Kalıcılık

Kaynakça

• Arslan, O., Doğan-Bora, N. & Keskin-Samancı, N. (2006). İşbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinin onuncu sınıf öğrencilerinin sinir sistemi konusunu öğrenmelerine etkisi. Eğitim Araştırmaları, 23(1), 1-9.
• Artut-Dinç, P., Tarım, K. (2007). The effectiveness of jigsaw II on prospective elementary school teachers. AsiaPacific Journal of Teacher Education, 35(2), 129-141.
• Aslan, A. (2012). Sözcük türleri öğretiminde jigsaw tekniğinin etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, s.157-167.
• Aslan, E. (2016). Sosyal Bilgiler Eğitimi. Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler. Dilek, D.(ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık, s 3-48.
• Ata, B.(2007). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Öztürk, C.(Ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık.
• Ateş, M. (2004). İşbirlikli öğretim yönteminin ilköğretim 2. kademesinde madde ve özellikleri ünitesinde öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Avcı, S., Fer, Ş. (2004). Birleştirme II Tekniği ile Oluşturulan İşbirliğine Dayalı Öğrenme Ortamının Öğrenciler Üzerindeki Etkisi: Kartal Mesleki Eğitim Merkezi’nde Bir Durum Çalışması. Eğitim ve Bilim. Cilt 29,sayı 134, 61-74
• Avşar, Z., Alkış, S. (2007). The Effect of Cooperative Learning “ Jigsaw I” Technhique on Student Success in Social Studies Course. Elementary Education Online, 6(2), 197-203.
• Aydede, M. N., Maytar, F. (2009). Aktif öğrenme yaklaşımının fen bilgisi dersindeki akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, cilt:17, no:1, s.137-152.
• Aydede, M. N., (2006) “İlköğretim Altıncı Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Aktif Öğrenme Yaklaşımını Kullanmanın Akademik Başarı, Tutum ve Kalıcılık Üzerine Etkisi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi: Adana
• Ayna, C., Aktaş, M., Koray, Ö. (2008). Fen bilgisi dersinde kullanılan işbirlikli öğrenme jigsaw II tekniğinin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarı ve derse yönelik tutum düzeyleri üzerindeki etkisi. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Azar, N. (2008). Fen ve teknoloji dersinde öğrenme stillerinin işbirlikçi grup atamalarında kullanılmasının öğrencinin akademik başarı, tutum, bilimsel süreç becerileri ve kalıcılık düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Bilgin, İ., Geban, Ö. (2004). İşbirlikli öğrenme yöntemi ve cinsiyetin sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının fen bilgisi dersine karşı tutumlarına, fen bilgisi öğretimi I dersindeki başarılarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 9-18.
• Buluç, B. ve Gümüş, O. (2007). İş birliğine Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Türkçe Dersinde Akademik Başarıya Etkisi ve Öğrencilerin Derse İlgisi, Kuram ve Uygulamada Eğitim YönetimiDergisi, 49, 7-30
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak-Kılıç, E. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. Demirel, F.(2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.(21. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları. s.205.
• Choe, S.W.T., Drennan, P. M. (2001). Analyzing scientific literature using a jigsaw group activity piecing together student discussions on environmental resarch. Journal of College Science Teaching, 30(5), 328- 330
• Cigdemoglu, C., Kapusuz, K.Y., Kara, A. (2014). Heterogeneity in Classes: Cooperative Problem-Solving Activities through Cooperative Learning, Croatian Journal of Education, Volume: 16 Issue: 4 Pages: 999-1029.
• Cin, M. (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgilerde kullanılabilecek strateji, yöntem ve teknikler. Tanrıöğen, A. (ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, İstanbul: Lisans Yayınevi. ss. 120-164,
• Cumhur, F., Baytar, E. B. (2017). İşbirliği Öğrenme Yönteminin Ebob, Ekok Öğretiminde Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, cilt:25, sayı:5 s. 1163-1680.
• Çakır, K. N., Ballıbel, B., Sarıkaya, M. (2013). İşbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin başarılarına bilgilerinin kalıcılığına ve fene karşı tutumlarının etkisinin araştırılması.
• Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, sayı:2, s.1-15.
• Çörek, D. (2006). İşbirlikliöğrenmenin Türkçe dersine ilişkin başarı ve derse yönelik tutum üzerindeki etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir: Yüksek Lisans Tezi.
• Damgacı, K. F., Karataş, H. (2015). İşbirlikli Öğrenme Yöntem ve Tekniklerinin Eğitimde Kullanımına İlişkin Deneysel Çalışmalar ve Sonuçları. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, s. 304-314.
• Demiral, S. (2007). İlköğretim fen bilgisi dersi maddenin içyapısına yolculuk ünitesinde, işbirlikli öğrenme yönteminin öğrenci başarısına bilgilerin kalıcılığına ve derse karşı tutumlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Doğanay, A. (Ed) (2014). “Öğretim İlke Yöntem ve Teknikleri”, Pegem Akademi Yayınları: Ankara
• Doğanay, A.(2005). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Öztürk, C. ve Dilek, D. (Ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık. s. 17-52
• Doymuş, K., Şimşek, Ü. (2007). Kimyasal bağların öğretilmesinde jigsaw tekniğinin etkisi ve bu teknik hakkında öğrenci görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, (1)173, 231-243.
• Doymuş, K. (2007). Teaching chemical equilibrium with the jigsaw technique. Research in Science Education, 37(5).
• Doymuş, K., Şimşek, Ü., Bayrakçeken S. (2004). İşbirlikli öğrenme yönteminin fen bilgisi dersinde akademik başarı ve tutuma etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, sayı:2, s.103-115.
• Doymuş, K., Şimşek, Ü., Şimşek, U. (2005). İşbirlikli Öğrenme Yöntemi Üzerine Derleme:I. İşbirlikli Öğrenme Yöntemi ve Yöntemle İlgili Çalışmalar. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt.7, sayı.1, s.59-83
• Eilks, I. (2005). Experiences and reflections about teaching atomic structure in a jigsaw clasroom in lower secondary school chemistry lessons. Journal of Chemical Education, 82(2), 313-319.
• Ghaith, G., Mirna, A. E-M. (2004). Effect of jigsaw II on literal and higher order EFL reading comprehension. Educational Research and Evaluation, 10(2), 105-115.
• Göğebakan, D. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılan Akademik Çelişki ve Birleştirme II Tekniklerinin Öğrenme Ürünlerine Etkisi. CBU Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 13, sayı 4,(311-318).
• Gülay, O. (2008). Ortaöğretim 9. Sınıf beden eğitimi dersinde işbirlikli oyunların öğrencilerin sosyal beceri düzeylerine ve beden eğitimi dersine yönelik tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi.İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Güngör, A., Açıkgöz, K. (2006). İşbirlikli öğrenme yönteminin okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı ve okumaya yönelik tutum üzerindeki etkisi. Kurum ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, sayı: 48, s.481-502.
• Güngör, Y.Z. (2011).Birleştirme II Tekniğinin Fransızca Okuma Dersinde Öğrenilen Sözcükleri Hatırda Tutmaya Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt.13 Sayı:4, s.75-84.
• Hevedanlı, M., Akbayın, H. (2006). Biyoloji öğretiminde işbirlikli öğrenme yönteminin başarı, hatırda tutma ve derse yönelik tutum üzerindeki etkileri. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 21-31.
• Hevedanlı, M., Behçet, O., Akbayın, H. (2004). Biyoloji öğretiminde işbirlikli öğrenme ile geleneksel öğretim yöntemlerinin öğrencilerin erişileri ve öğrendiklerini hatırda tutma düzeyleri üzerindeki etkileri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• İnan H. (2003) “İlköğretim Birinci Sınıfta Aktif Öğrenme Stratejilerinin Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi” Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi: Bursa.
• Kaptan, F., Korkmaz, H. (2000). İşbirliğine dayalı fen öğretiminin öğretmen adaylarının özyeterlik düzeylerine etkisi. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Kardaş, M., N., Uca, N. (2016). “Aktif Öğrenme Yönteminin Kullanıldığı Çalışmaların Öğrenci Başarısı, Tutumu ve Görüşleri Açısından İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması”, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Yıl:4, Sayı:7, 118-130
• Keskin,Y., Horzum, M. B.(2016). Sosyal Bilgiler Eğitimi. Dilek, D.(Ed.). Sosyal Bilgilerde Kullanılan Öğretim Strateji, Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Pegem A Yayınları. ss.724-741
• Kılıç, M. A., Doğan, A., Şimşek, Ü. (2016). Jigsaw yönteminin maddenin tanecikli yapısı ünitesinin öğretiminde öğrenci başarısına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt:18, sayı:2, s.1357-1379.
• Koçakoğlu, M., Solak, K. (2006). İşbirliğine dayalı öğrenme yönteminin 4. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine karşı tutumlarına etkisi. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Köseoğlu, P. (2010). Biyoloji eğitiminde birleştirme tekniği temelli öğretimin akademik başarı, özyeterlik ve tutuma etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 244-254.
• Köseoğlu, P. (2010). Biyoloji eğitiminde birleştirme tekniği temelli öğretimin akademik başarı, özyeterlik ve tutuma etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt:39, s.244-254.
• Kuş, Z., Karatekin, K. (2009). İşbirliğine Dayalı Öğrenmenin Sosyal Bilgiler Dersinde Akademik Başarı Üzerine Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22(2), 589-604.
• MEB,(2005a). 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programı. Ankara. MEB Yayınları.
• MEB,(2005b). 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Programı. Ankara. MEB Yayınları.
• Memduhoğlu, H. B.,Çiftçi, S. ve Özok, H. İ. (2014). İşbirlikli Öğrenmenin Yabancı Dil Öğretiminde Önemine İlişkin Öğretmen Görüşleri.Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), s.1-14
• Meral, E., Şimşek, U.(2014). Sosyal bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yöntemlerinin 6. Sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırma Dergisi, cilt:2, sayı:4, s.134-151.
• Öztürk, C., Dilek, D., (2005).Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Eğitim Programları. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Eğitimi. Öztürk, C. ve Dilek, D. (Ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık. s. 53-96
• Öztürk, C., Otluoğlu, R. (2005). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller. Ankara. Pegem A Yayıncılık.
• Parmaksız, Ş., Şahin, T. (2004). Aktif öğrenme yaklaşımlarının sosyal bilgiler öğretiminde kullanılabilirliği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz, İnönü Üniversitesi, Malatya, s.1-13.
• Safran, M. ( 2015). Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. Tay, B. ve Öcal, A.(ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık. s 1-18
• Sağlam, M. (1999). Avrupa Ülkelerinin Eğitim Sistemleri. Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sönmez, V. (2005). Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Ankara. Anı Yayıncılık.
• Şentürk, M. (2016). Sosyal bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yöntemlerinin akademik başarı üzerindeki etkisi. Jurnal of Computer and Education Research, 4(8), s.205-221.
• Şimşek, Ü., Doymuş, K., Bayrakçeken, S. (2006). İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Kırsal Alanda Eğitim Gören Öğrencilerin Fen Bilgisi Dersi Başarısına ve Tutumuna Etkisi. Eğitim ve Bilim. Cilt 31, sayı 140(3-9).
• Tarhan, L. V., Acar-Şeşen, B. (2008). An application of jigsaw cooperative learning for understanding “AcıdBase theories”. XIII. IOSTE Symposium, The Use of Science and Technology Education for Peace and Sustainable Development. September 21-27.
• Tay, B.(2015). Sosyal Bilgilerin Temelleri. Sosyal Bilgiler Öğretiminin Dünü Bugünü Yarını. Turan, R. ve Ulusoy, K. (2015).(Ed.). Ankara. Pegem A Yayıncılık. s.3-18
• Tunçel, Z. (2006). İşbirlikli Öğrenmenin beden eğitimi başarısı, bilişsel süreçler ve sosyal davranışlar üzerindeki etkileri. Doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Türkben, T. (2015) “Aktif Öğrenme Yöntemiyle Oluşturulmuş Sınıf Ortamınının Öğrenciler Üzerisindeki Etkisi”, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10 (7), 899-916
• Türkmen, H., Yamık, A.G.(2015). Jigsaw II Tekniğinin omurgalı hayvanlar konusunda öğrenci başarısına etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science. Number: 36 , p. 33-46, Summer II 2015
• Uşun, Y. A. (2004) “İlköğretim 2. Sınıf Matematik Dersi Çarpım Tablosunun Öğretiminde Aktif Öğrenme Yaklaşımı İle Öğretimin Öğrenci Başarısına Etkisi”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi: Bursa.
• Uyanık, G. (2016). Birleştirme Tekniğine Dayalı Fen Bilimleri Öğretiminin Tutum Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Kafkas Üniversitesi e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi. 3(2).
• Uyanık, G. (2016). Birleştirme Tekniğine Dayalı Öğretimin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Turkish Journal of Education. Volume 5, Issue 2.
• Yavuz, M., Sönmez, E., Dilber, R. (2017). Fizik dersi optik ünitesi öğretiminde jigsaw tekniğinin 10 sınıf öğrencilerinin akademik başarısına etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı:43, s.1-13.
• Yazman, İ. (2013). İşbirlikli Jigsaw Tekniği Ve 5e Modeliyle Öğretimin 7.Sınıf Öğrencilerinin Fen Ve Teknoloji Dersi'nde Yayları Tanıyalım İle İş Ve Enerji Konularındaki Başarılarına ve Kalıcılık Düzeylerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Yılar, M. B., Şimşek, U., Topkaya, Y., Balkaya, İ.S. (2015). İşbirlikli öğrenme yöntemlerinin sosyal bilgiler öğretmenliği lisans öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. Uşak Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), s.297-317.
• Yılar, M.B., Şimşek, U. (2017). Sosyal bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yöntemlerinin başarı ve kalıcılığa etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, cilt:25, no:2, s.1-15.
• Yılar, R. (2012). İşbirlikli eğitim uygulamalarından jigsaw II tekniğinin sözlü anlatım dersine yönelik tutuma etkisi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt:7 sayı: 1, s.129-140.