MEŞRU’ BİR YATIRIM ARACI OLARAK MUDAREBE VE GÜNÜMÜZDE KULLANIMI

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 381 - 396, 07.12.2017

İmran Çelik

Öz

Mudarebe, İslamiyet’ten önce uygulanan, İslam
dininin de onayladığı bir ortaklık türüdür. Bu ortaklık bir tarafın sermayesini
ortaya koyarak diğer tarafın da bu sermayeyi çalıştırıp emeğini ortaya koyarak
gerçekleştirdikleri bir akittir. Sermaye sahibinin rabbu’l-mal, sermayeyi
çalıştıranın da mudarib ya da amil olarak isimlendirildiği mudarebe akdinde
asıl amaç, kâr elde etmek ve bu kârı aralarında paylaşmaktır. Kâr paylaşım
oranları tarafların akit esnasında üzerinde anlaştıkları çeşitli oranlarda
olabiliyor. Fakat herhangi bir taraf kârdan tamamen yoksun kalamaz. Mudarebe
akdinin İslam fıkhında sahih olabilmesi için sermaye, mudarib ve kâr’a ilişkin
bir takım şartlar vardır. Bu şartlardan herhangi birinin yerinde olmaması
mudarebe ortaklığını fasit kılacaktır. Mudarebe geçmişte gördüğü işlevin yanı
sıra günümüzde İslami bankacılığın üzerine bina edildiği temel esaslardan biri
olarak kabul edilmektedir. Mudarebe faize dayalı bankacılığa bir alternatif
olarak İslami finans kuruluşlarında uygulanmaktadır. Ancak bu uygulamanın
barındırdığı bir takım riskler ve bankacılık düzenlemelerindeki bazı
engellerden dolayı İslami bankalarda mudarebe yöntemi yeteri kadar yaygınlık
kazanamamaktadır. Bunun yerine murabaha ve müşareke yöntemleri İslami
bankalarda daha çok revaç bulmaktadır. Mudarebe uygulamasının istenen seviye
gelebilmesi için her iki tarafa da güvence sağlayacak yasal
düzenlemelerin hayata geçirilmesi, İslami bankalar için vergi yükünün
hafifletilmesi, mali yatırımlar için daha geniş bir alan oluşturması ve
mudarebe işlemleri için ehil ve nitelikli elemanların yetiştirilmesi iktiza
etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mudarebe, Mudarib, Kıraz, Emek-sermaye ortaklığı, İslami bankacılık

The Mudarebe As A Legitimate İnvestment İnstrument And İts Use Today

Öz

ABSTARCT

Mudarebe is a
type of partnership that was adopted before Islam and endorsed by Islamic
religion. This partnership is an agreement that one party puts forth its
capital and the other side puts forth its work and runs this capital. The real
purpose of the mudarbe, that the owner of the capital called rabbu’l-mal and
the employee of the capital called mudarib or amil is to profit and to share
the profit among them. Profit sharing ratios can be at various rates that the
parties agree on during the contract. But any party can not be completely
deprived of profit. There are some
requirements for capital, mudarib and profit in order for the Mudarebe contract
to be acceptable in Islamic jurisprudence. If any of these conditions are not fulfilled,
it will make the mudaraba contract iinvalid. In addition to the function he has
seen in the past, Mudaraba is now regarded as one of the basic foundations on
which Islamic banking is built. Mudarebe is implemented in Islamic finance
institutions as an alternative to banking based on interest. However, the
mudaree method in Islamic banks is not as prevalent due to some of the risks it
contains and some obstacles in banking regulations. Instead, murabaha and
müşareke methods are more popular in Islamic banks. In order for the
implementation of Mudaraba to reach the desired level, it is necessary to put
into practice the legal regulations that provide assurance to both sides and
reduce the tax burden for Islamic banks, and create a wider area for financial
investments and train competent and qualified personnel for mudarebe
operations.

Anahtar Kelimeler

Mudarebe, Mudarib, Kıraz, Labor-capital partnership, Islamic banking, Interest-free banking

Kaynakça

• BİBLİYOGRAFYA Afane, Dr. Hüsameddin, Merceiyyet’ür-Rikabeti’ş-Şeriyye fi’l-Masarifi’l-İslamiyye, Mecelletü’l-Hedyi’l-İslam, sayı 199. Filistin. Buhari, Muhammed bin İsmail el-Cu’fî, el-Cami’s-Sahih, Daru’l-İbn-i Kesir, Beyrut, 1986. Cengiz Kallek, “Mudarebe” TDV. İslam Ansiklopedisi, C. 30, İstanbul, 2005. Ebu Ğudde, Hasan Abdülğani, Bahs-ü Tahvil bi’l-Mudarebe fi’l-Muamelati’l- Maliyeti’l-Muasıre, el-Ma’hedü’l-Alemi, li’l-Fikri’l-İslamî. Kahire, 1996. Ebu Davut, Süleyman bin Eş’as es-Sicistani, Akziye, Daru’l-Fikr, 1998. Ebu Zeyd, Muhammed bin Abdülmün’im, el-Mudarebe ve Tatbikatuha’l- Âmeliye fi’l-Masarifi’l-İslamiyye. Ma’hedü’l-Alemi, li’l-Fikri’l-İslamî. Kahire, 1996. En-Neccar, Talal Ahmet İsmail, el-Mudarebe’l- Müştereke ve-meda tatbikuha fi masarifi’l-İslamiyye fi-Filistin. (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) el-Cami’etü’l-İslamiyye, Gazze, 2002. El-Emin, Hasan Abdullah, el-Vedâi’ul-Masrafiyyetü’n-Nakdiye, ve-İstismaruhe fi’l-İslam, Daru’l-Şurûk, Cidde, 1983. Firuzâbâdî, Muhammed b. Yakup, Kamusu’l-Muhit, Meymenniye Matbaası, Mısır, t.siz. Hasan Emin, El-Mudarebetü’ş-Şer’iyye, Mektebet-ü Melik Fahd el-Vataniyye, Cidde, 2000. Hüseyin, Salih bin Abdurrahman, Hâtırât havle’l- Masarifi’l-İslamiyye, Müessesetü’l vakfu’l-İslami. İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, Daru’l-Fikr, Beyrut, 2005. İbn Hazm ez-Zahiri, Meratibu’l-İcmâ, , Daru’l-kutubu’l- İlmiye, Beyrut, 2000. İbn Kayyim el Cevzî, İ’lamu’l-Muvakkiîn an Rabbi’l-Âlemîn, Daru’l Ceyl, Lübnan, 1973. İbn kudame, el-Muğnî, Daru’l-Fikr, Beyrut, 2011. İbn Mace, es-Sünen, Ticarât, Daru’l-Fikr, Beyrut, ts. İbn Rüşd, Muhammed bin Ahmed bin Muhammed, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktasıd, Daru’l-Fkr, Beyrut. Kâsânî, Bedâi’s-Sanâ’î fi tertibi’ş-Şerâ’î, , Daru’l-Kutubu’l-Arabi, 2. Baskı, Beyrut, 1982. Merğinanî, el-Hidaye Şerhu-Bidayeti’l-Müptedi, Daru’l-Arkam, Beyrut, ts. Muhammed Ahmed, Hüseyin, El-Mudarebe fi’l-Masârifi’l-İslamiyye, V. Uluslararası Mescid-i Aksa Kongresi, Daru’l-İfta-el-Filistiniyye, Ramallah, 2014. Nevevî, Ebu Zekeriyya Yahya bin Şeref, el-Mecmu’, Daru’l-Fikr, Beyrut, 2010. ……..., Ravdatu’t-Talibin, , Daru’l-Feyha, Dımeşk, 2012. Serahsî, Muhammed bin Ahmed bin ebi Sehl, el-Mebsût, Daru’l-Marife, Beyrut ts. Şevkânî, Muhammed bin Ali bin Muhammed, Neylü’l-Evtar, Daru’l Ceyl, Lübnan, 1973. Şirazî, Ebu İshak, el-Mühezzeb fi Fıkhi’l-İmam eş-Şafîi, Daru’l-Fkr, Beyrut. Ts. Şirbinî, Muhammed Hatip, Muğni’l-Muhtac, Daru’l-Fkr, Beyrut. 1995. Taha, Süveylim, Hükmü’l-İslam fi-Şehadâti’l-İstismar, Mecma’ul-Buhusü’l-İslamiyye, Ezher Üniversitesi, Kahire. Tirmizi, Ebu İsa, es-Sünen, Ahkâm, Daru’l-Fikr, 1999. Zuhaylî, Muhammed, el-Mûtemed fi’l-fıkhi’ş-Şafiî, Daru’l-Kalem, Dımeşk, 2013. Zuhaylî, Vehbe Mevsuatu’l-Fıkhı’l-İslamî, Daru’l-Fikr, Dımeşk, 2013.