-IP’LI TÜMCELERİN SÖZDİZİMİ VE ANLAMBİLİMİ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 442 - 452, 07.12.2017

Kadri Kuram

Öz

-Ip eki Türkçe’de
zarf tümceciklerinin üzerine gelen ve tümceye çeşitli anlamsal katkıları
olmasına rağmen diğer zarf tümceciklerinden ayrı olarak kendi başına hiçbir
anlamı olmayan tümceler üreten bir ektir. Bu ekin Orhun Anıtları’na kadar giden
bir tarihi olmasına rağmen (Erdal, 2000) sözdizimsel konumu, anlamsal
bağlantıları ve tümceciğin iç yapısı çok az incelenmiştir. Bu ekle ilgili
yaygın kanı iki tümceyi birbirine bağlayan sıralı/bağlı bir yapıda göründüğü
şeklindedir (Fokkens ve diğ. 2009; Göksel ve Kerslake 2005). Bu çalışmanın
amacı -Ip eki taşıyan tümceciklerin ana tümceye hangi konumlardan bağlandığını
ve her bir bağlanma noktasında ne gibi anlamsal değerler kattığını araştırmak
olduğu gibi bu tümceciklerin öğelerinin ne zaman gizli öğe, ne zaman açık öğe
olduğunu sorgulamaktır. Çalışmada -Ip’lı tümcelerin iki eylemi sıralayacak
kadar ana tümcenin içine yerleştirildiği görünümlerden iki farklı tümceyi
sıralayacak kadar bağımsız bir tümce yapısına kadar çok çeşitli sözdizimsel
konumlarda bulunabildiği sonucuna varılmıştır. Çalışma aynı zamanda -Ip’lı tümcelerin gizli/açık özne ve
nesne özellikleriyle ilgili yeni bilgiler vermektedir.

Anahtar Kelimeler

-Ip, miras, olumsuzluk, içe yerleştirme

Kaynakça

• Aydın, Ö. (2004). Türkçe zarf tümcelerinde özne konumu. Dil Dergisi 124: 7-17.
• Chomsky, N. (2008). On phases. Freidin, R., Otero, C. P. and Zubizarreta, M. L. (ed.) Foundational issues in linguistic theory: Essays in honor of Jean-Roger Vergnaud: İçinde 133-166. Cambridge: MIT Press.
• Erdal, M. (2004). A grammar of Old Turkic. Leiden; Boston: Brill.
• Fokkens, A., Poulson, L. ve Bender, E. M. (2009) Inflectional morphology in Turkish VP coordination. Müller, S. (ed.) Proceedings of the HPSG 09 Conference: İçinde. Stanford: CSLI Publications.
• Göksel, A. ve Kerslake, C. (2005). Turkish, A Comprehensive Grammar. London: Routledge.
• Kornfilt, J. (1997). Turkish. Descriptive Grammars. London: Routledge.
• Kuram, K. (2015). The Organization of Functional Heads and Tense/Aspect/Mood Interpretation in Turkish. Doktora tezi. Newcastle Üniversitesi.
• Lewis, G. L. (1967). Turkish Grammar. Oxford: Clarendon Press.
• Redhouse, J. W. (1884). Simplified grammar of the Ottoman-Turkish language. London: Trubner and Co.
• Slobin, D. (1995). Converbs in Turkish child language: The grammaticalization of event coherence. Haspelmath, M. & König, E. (ed.) Converbs in Cross-Linguistic Perspective: Structure and Meaning of Adverbial Verb Forms- Adverbial Participles, Gerunds: İçinde. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Tekin, T. (1997). A grammar of Orkhon Turkic. [1968 birinci basım] The Hague: Mouton and Co.