KATILIM BANKALARI İLE MEVDUAT BANKALARININ FİNANSAL PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 160 - 176, 09.01.2018

Merve Tuncay

Öz

5411 sayılı düzenlemeyle birlikte Türkiye’de faizsiz
sistem kapsamında faaliyet gösteren bankaların statüsü de mevduat bankaları
gibi kabul edilmiş ve bu kurumlar katılım bankaları adıyla faaliyete devam
etmişlerdir. Bu gelişme alternatif bankacılık sistemi sunma amacı taşıyan
faizsiz bankaların rekabet edebilirliklerinin artırılması yönünde önemli bir
adım atmıştır. Ayrıca Vakıf Katılım Bankası ve Ziraat Katılım Bankası’nın
sisteme dâhil olması katılım bankacılığı hizmetlerinin devlet eliyle
yürütülmesini ve katılım bankacılığının daha da gelişmesini sağlamıştır.

Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de faaliyet gösteren
katılım bankaları ile mevduat bankalarının finansal performansları çeşitli
göstergeler açısından 2016 yılı için istatistiksel olarak karşılaştırmaktır.
Analiz için 22 bankanın yıllık finansal tablo verileri, kullanılarak elde
edilen sermaye yapısı, kârlılık ve aktif kalitesine ilişkin oranlar bağımsız
örneklem t-testi ve Mann Whitney-U testi ile incelenmiştir.

Sonuç olarak, istatistiksel olarak anlamlı olmamakla
birlikte kârlılık, aktif kalitesi ve özsermaye oranı açısından mevduat
bankalarının, kaldıraç ve aktif büyüme oranı açısından da katılım bankalarının
daha yüksek performans gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca, aktif büyüklüğü
mevduat bankalarında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde ve daha yüksek ortaya
çıkmıştır.  Çalışmada, Türkiye’deki düşük
kârlılık oranlarına rağmen katılım bankalarının aktiflerinin dünyadaki
örnekleriyle benzer şekilde mevduat bankalarından daha hızlı büyümesi dikkat
çekicidir. Analiz bulgularının, kâr maksimizasyonu amacını taşıyan mevduat
bankalarının aksine, katılım bankalarının, faizsiz finans ilkeleri kapsamında
toplanan fonların reel ekonomiye kazandırılması suretiyle ihtiyaç duyan
birimlere dağıtılması ve kârın yanı sıra zararın da paylaşılması amaçlarıyla
örtüştüğü söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankacılığı, Mevduat Bankacılığı, Bağımsız Örneklem t-testi, Mann Whitney-U Testi

Kaynakça

• Akten Çürük, S. (2013). İslami Finansın Türkiye'deki Gelişimi, Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Alrifai, T. (2015). Islamic Finance and the New Financial System, Wiley Finance Series, Singapore.
• Aman, A., Sharif, S. and Arif, I. (2016). “Comparison of Islamic Banks with Conventional Banks: Evidence from an Emerging Market”, Journal of Management Sciences, 3(1): 24-33.
• Amba, M.S. and Almukharreq, F. (2013). “Impact of the Financial Crisis on Profitability on the Islamic Banks vs. Conventional Banks – Evidence from GCC”, International Journal of Financial Research, 4(3):83-93.
• Atar, A.(2017). “Başlangıcından Günümüze Dünyada ve Türkiye’de İslâmi Bankacılığın Genel Durumu”, Journal of History Culture and Art Research, 6(4): 1029- 1062.
• Bağcı, H. (2013). Ticari Bankalar ile Katılım Bankalarının Kârlılık Performanslarının TOPSİS Yöntemi ile Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) (2014). “T.C. Ziraat Bankası A.Ş.'nin katılım bankası kurmasına izin verilmesine ilişkin Kurul Kararı”, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Duyurular/BDDK_Kurul_Kararlari/135416046.pdf (08.02.2018).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) (2015). “Vakıf Katılım Bankası A.Ş. unvanlı bir katılım bankası kurulmasına izin verilmesine ilişkin Kurul Kararı”, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Duyurular/BDDK_Kurul_Kararlari/139286205.pdf, (08.02.2018).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) (2017). “Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri”, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Raporlar/TBSGG/16430tbs_temel_gostergeler_doc_turkce.pdf, (08.02.2018).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), “İstatistik”, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Istatistiki_Veriler/Istatistiki_Veriler.aspx, (26.01.2018).
• Bildirici Çalık, E. ve Aygün, M. (2017). “Geleneksel Bankalar İle Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının Basel III Kriterleri Açısından Kıyaslanması”, Journal of Current Researches on Business and Economics, 7(2): 47-64.
• Bitar, M., Hassan, M.K., Pukthuanthong, K. and Walker, T. (2016). “The Performance of Islamic vs. Conventional Banks: A Note on the Suitability of Capital Requirements”, http://www.efmaefm.org/0EFMAMEETINGS/EFMA%20ANNUAL%20MEETINGS/2016-Switzerland/papers/EFMA2016_0503_fullpaper.pdf, (13.10.2017).
• Buğan, M.F. (2015). Katılım Bankaları ile Konvansiyonel Bankaların Etkinliklerinin VZA ve MALMQUIST TFV Endeksi ile Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Di Mauro, F., Caristi, P., Couderc, S., Di Maria, A., Ho, L., Grewal, B.K., Masciantonio, S., Ongena, S. and Zaher, S. (2013). Islamic Finance in Europe, European Central Bank Occasional Paper Series, No: 146, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecbocp146.pdf, (08.02.2018).
• Doğan, M. (2013). “Katılım ve Geleneksel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: Türkiye Örneği”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (58): 175-188.
• Eyceyurt Batır, T. ve Güngör, B. (2016). “Türkiye’de Bankaların Kârlılık Belirleyicilerinin Katılım Bankaları ve Mevduat Bankaları Bazında Karşılaştırılması”, Bankacılar Dergisi, (99): 74-98.
• Gökalp, F. (2014). “Kriz Öncesi ve Kriz Sonrası Dönemler İtibariyle Katılım Bankaları ve Ticari Bankaların Kârlılığı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32: 191-201.
• Gülen, M. (2015). Bankacılık Sektöründe Kamu ve Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Kalaycı, İ. (2013). “Katılım Bankacılığı: Mali Kesimde Nasıl Bir Seçenek?”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19): 51-74.
• Kammer, A., Norat, M., Piñón, M., Prasad, A., Towe, C., and Zeidane, Z. (2015). Islamic Finance: Opportunities, Challenges, and Policy Options, International Monetary Fund Staff Discussion Note, https://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2015/sdn1505.pdf, (08.02.2018).
• Meero, A.A. (2015). “The Relationship between Capital Structure and Performance in Gulf Countries Banks: A Comparative Study between Islamic Banks and Conventional Banks”, International Journal of Economics and Finance, 7(12): 140-154.
• Milhem, M.M. and Istaiteyeh, R.M.S. (2013). “Financial Performance of Islamic and Conventional Banks: Evidence from Jordan”, Global Journal of Business Research, 9(3): 27-41.
• Ng’ang’a, A.N. (2013). The Effect of Financial Structure on the Financial Performance of Conventional and Islamic Banks in Kenya, Research Project, University of Nairobi, Kenya.
• Özgür, E. (2007). Katılım Bankalarının Finansal Etkinliği ve Mevduat Bankaları ile Rekabet Edebilirliği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Parlakkaya R. ve Akten Çürük, S. (2011). “Finansal Rasyoların Katılım Bankaları ve Geleneksel Bankalar Arasında Bir Tasnif Aracı Olarak Kullanımı: Türkiye Örneği”, Ege Akademik Bakış, 11(3): 397-405.
• Pehlivan, P. (2016). “Türkiye’de Katılım Bankacılığı ve Bankacılık Sektöründeki Önemi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 31: 296-324.
• Sakarya, B. ve Kaya, Y. (2013). “Türk Bankacılık Sektöründe Katılım ve Mevduat Bankaların Performans Farklılaşması”, EY International Congress on Economics I, “Europe and Global Economic Rebalancing”, 24-25 October 2013, Ankara.
• Tekin, A. (2017). “Türkiye Kira Sertifikaları ile İslami Finans Piyasalarındaki Eşdeğer Ürünler Arasında Bir Karşılaştırma”, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2): 160-174.
• Türkiye Bankalar Birliği (TBB) (2017a). Faaliyet Raporu 2016-2017, https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/7448/Faaliyet_Raporu_2016.pdf, (08.02.2018).
• Türkiye Bankalar Birliği (TBB) (2017b). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/istatistikiraporlar/ekler/896/Banka_Calisan_ve_Sube_Sayilari-Aralik_2017_(pdf).pdf, (08.02.2018).
• Türkiye Bankalar Birliği (TBB), “Mali Tablolar”, https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/veri-sorgulama-sistemi/mali-tablolar/71, (26.01.2018).
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) (2016). Katılım Bankaları 2016, http://www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/Almanak_2016.pdf, (08.02.2018).
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB), “Sektör Bilgileri”, http://www.tkbb.org.tr/, (26.01.2018).
• Uddin, M.S., Ahsan, M.K. and Haque, M.A. (2017). “Comparisons of Financial Performance of Islamic Banks and Conventional Banks in Bangladesh”, ABC Research Alert, 5(2): 09-20.