Research Article
BibTex RIS Cite

AFYONKARAHİSAR PEŞKİR DOLAMALARI

Year 2019, Volume: 3 Issue: 1, 193 - 203, 27.03.2019

Abstract

Türk kültürünün zenginliği gelenek ve göreneklerde, el sanatlarının çeşitliliğinde görülmektedir. Özel
ve günlük yaşamda eşyalar hem kullanım hem de sanatsal anlamda birbirini tamamlamaktadır.
Geleneksel sanatlar içinde yer alan halı, kilim, giyim-kuşam ve daha birçok alanda üretilen el
sanatlarında ilk önce kullanım amacı önemli olmuştur. İnsanların süslenme isteğiyle bu ürünlerin
sanatsal gelişimi gerçekleşmiştir. Geleneksel sanatlar içinde dokuma, işleme açısından önemli bir yere
sahip olan peşkirler ve peşkir dolamaları yemek esnasında elleri temiz tutmak amacıyla ortaya çıkmış,
Türk insanının ince zevkiyle süslenerek seçkin etnografik eserler içinde ki yerini almıştır. Halk arasında
peşkir sözü, 1 ya da en fazla 3 kişinin kullanabildiği, peşkir dolamaları sözü ise 12 kişinin aynı anda
sofrada kullanabildiği dokumalar için kullanılmıştır. Tarihi geçmişinde birçok uygarlığı barındıran,
Anadolu’nun kavşak noktası Ege Bölgesi’nin iç kısmında yer alan Afyonkarahisar zengin mutfak
kültürü ve misafir ağırlamayı sevmesiyle dikkat çekmektedir. Davet yemeğinde sofraya oturan davetliler
dizlerinin üzerine uzun peşkirleri yerleştirir, ellerini bu peşkirlere silerdi. Afyonkarahisar peşkir
dolamalarının dokunmasında pamuk ve keten ipliği kullanılmıştır. Uzun peşkirler, evlerde, dokumacılığı
geçim kaynağı haline getirmiş kişiler tarafından, el tezgahlarında istenilen en ve boyda dokunurdu.
Genellikle meydan sofralarında kullanılacağı için, 12 kişinin aynı anda dizlerini örtecek boyutlarda
dokunmuştur. Peşkir dolamalarının iki kenarı değişik işleme teknikleri kullanılarak süslenmiştir. Bu
işlemelerde birçok iplik türü, sırma ve tel şeritler kullanılmıştır. Peşkirlerin iki ucuna değişik teknikler
kullanılarak yapılan işlemelerde birçok motif tek ya da bordür oluşturacak biçimde uygulanmıştır. Artık
müze ve aile koleksiyonlarında gördüğümüz peşkir dolamalarının Afyonkarahisar kültüründeki yeri,
dokuma, işleme ve desen özellikleri, çalışmada ayrıntılı verilmiştir. Ayrıca bu konuda çalışacak
araştırmacılara yazılı kaynak sağlamak ve gelecek kuşaklara elde edilen bilgi birikimini aktarmak
araştırmanın amacını oluşturmaktadır.

References

  • Acemoğlu Daron, Robinson A. James. (2014). Ulusların Düşüşü, Çev. Faruk Rasim Velioğlu,İstanbul.2. Adam Smith (2002). Ulusların Zenginliği, Cilt 2, Çev. M. T. Akad, Alan Y., İstanbul.3. Alpar, Güray. (2014). Antropolojik Bakış Açısıyla Stratejik Dünya Tarihi, Pelit Yayınları, Konya.4. Altaş, Seyithan. (2011). Uygarlık Tarihi, Nobel Yayınları, Ankara.5. Akdeniz, Sabri. (1983). Kültür Sömürgeciliği, İstanbul.6. Bates, G. Daniel. (2013). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını,İstanbul.7. Camilleri, Joseph. (1983). “Günümüzde Dünya Krizi ve Gelişimi Siyasal Aygıt”, Dünya Ekonomisive Siyasal Yapılar, Çev. F. Boratav, Belge Y., İstanbul.8. Clive, Ponting. (2011). Dünya Tarihi, Çev. Eşref Bengi Özbilen, Alfa Yayınları, I. Basım, İstanbul.9. Çakır, Mikdat. (2004). Savaş Sosyolojisi, Mars Matbaası, Ankara.10.Çaykara, Emine. (2006). Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık, İş Bankası Yayınları, İstanbul.11.Ercan, H.Y. (1987). Devşirme Sorunu, Belleten Cilt I, Sayı 197, Ankara.12.Friedman, George. (2009). Gelecek 100 Yıl, Çev. İbrahim Şener, Enver Günsel, Pegasus Yayınları.13.Green, Graham. (2003). Sessiz Amerikalı, Çev. Mehmet Harmancı, Everest Yayınları, İstanbul.14.Güvenç, Bozkurt. (2010). Japon Kültürü, Boyut Yayınları, İstanbul.15.Harry, Magdoff. (2005). Sömürgesiz Emperyalizm, Devin Yayıncılık, İstanbul.16.Harootunian, Harry. (2006). İmparatorluğun Yeni Kılığı: Kaybedilen ve Tekrar Ele GeçirilenParadigma, Çev. Erkal Ünal, Boğaziçi Üniversitesi Yayını, İstanbul.17.Hedges, Chris. (2014). Savaş, Çev. Zülal Kalkandelen, Paloma Yayınevi, İstanbul.18.Herbert, Heaton. (2005). Avrupa İktisat Tarihi, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Osman Aydoğuş, ParagrafYay., Ankara.19.Hungtington, P. Samuel. (1993). ”Medeniyetler Çatışması mı?”, Çev. Mustafa Çalık, TürkiyeGünlüğü, Ankara.20.İnegöllüoğlu, Metin. (1999). Asya Pasifikte Türk İzleri, Manisa.21.Kissinger, Henry. (2006). Diplomasi, Çev. İbrahim H. Kurt, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,İstanbul.22.Koca, (2003). Türkiye Selçukluları Tarihi, II, Çorum. s.29-42.
Year 2019, Volume: 3 Issue: 1, 193 - 203, 27.03.2019

Abstract

References

  • Acemoğlu Daron, Robinson A. James. (2014). Ulusların Düşüşü, Çev. Faruk Rasim Velioğlu,İstanbul.2. Adam Smith (2002). Ulusların Zenginliği, Cilt 2, Çev. M. T. Akad, Alan Y., İstanbul.3. Alpar, Güray. (2014). Antropolojik Bakış Açısıyla Stratejik Dünya Tarihi, Pelit Yayınları, Konya.4. Altaş, Seyithan. (2011). Uygarlık Tarihi, Nobel Yayınları, Ankara.5. Akdeniz, Sabri. (1983). Kültür Sömürgeciliği, İstanbul.6. Bates, G. Daniel. (2013). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını,İstanbul.7. Camilleri, Joseph. (1983). “Günümüzde Dünya Krizi ve Gelişimi Siyasal Aygıt”, Dünya Ekonomisive Siyasal Yapılar, Çev. F. Boratav, Belge Y., İstanbul.8. Clive, Ponting. (2011). Dünya Tarihi, Çev. Eşref Bengi Özbilen, Alfa Yayınları, I. Basım, İstanbul.9. Çakır, Mikdat. (2004). Savaş Sosyolojisi, Mars Matbaası, Ankara.10.Çaykara, Emine. (2006). Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık, İş Bankası Yayınları, İstanbul.11.Ercan, H.Y. (1987). Devşirme Sorunu, Belleten Cilt I, Sayı 197, Ankara.12.Friedman, George. (2009). Gelecek 100 Yıl, Çev. İbrahim Şener, Enver Günsel, Pegasus Yayınları.13.Green, Graham. (2003). Sessiz Amerikalı, Çev. Mehmet Harmancı, Everest Yayınları, İstanbul.14.Güvenç, Bozkurt. (2010). Japon Kültürü, Boyut Yayınları, İstanbul.15.Harry, Magdoff. (2005). Sömürgesiz Emperyalizm, Devin Yayıncılık, İstanbul.16.Harootunian, Harry. (2006). İmparatorluğun Yeni Kılığı: Kaybedilen ve Tekrar Ele GeçirilenParadigma, Çev. Erkal Ünal, Boğaziçi Üniversitesi Yayını, İstanbul.17.Hedges, Chris. (2014). Savaş, Çev. Zülal Kalkandelen, Paloma Yayınevi, İstanbul.18.Herbert, Heaton. (2005). Avrupa İktisat Tarihi, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Osman Aydoğuş, ParagrafYay., Ankara.19.Hungtington, P. Samuel. (1993). ”Medeniyetler Çatışması mı?”, Çev. Mustafa Çalık, TürkiyeGünlüğü, Ankara.20.İnegöllüoğlu, Metin. (1999). Asya Pasifikte Türk İzleri, Manisa.21.Kissinger, Henry. (2006). Diplomasi, Çev. İbrahim H. Kurt, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,İstanbul.22.Koca, (2003). Türkiye Selçukluları Tarihi, II, Çorum. s.29-42.
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Ülkü Küçükkurt 0000-0001-8140-5357

Publication Date March 27, 2019
Submission Date March 27, 2019
Published in Issue Year 2019 Volume: 3 Issue: 1

Cite

APA Küçükkurt, Ü. (2019). AFYONKARAHİSAR PEŞKİR DOLAMALARI. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 193-203.

The open access statement