LÂLE ALEGORİSİ ÜZERİNDEN DOSTLUK VE BİRLİKTE YAŞAMA AHLAKI

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 4, 86 - 94, 31.12.2021

Muhammet Caner Ilgaroğlu

Öz

Çiçekler her daim güzeldir ve güzelliği sembolize ederler. Dünyayı bir bahçe olarak tasavvur edersek bu bahçenin en kıymetli çiçeği nasıl ki insan olmaktaysa öyle de çiçeklerin en kıymetlisi lâledir. Çünkü lâlenin de tıpkı insanınkine benzer bir hikâyesi vardır. İnsan nasıl varlıklar arasında biricik ise lâle de çiçekler arasında biriciktir. İnsan nasıl türlü türlü, çeşit çeşit, renk renk, başka başka ise lâle de gerek biçimiyle gerek renkleriyle ve gerekse cins ve türleriyle çeşit çeşittir. Evren nasıl ki adeta insan için var olmuşsa ve nasıl ki insan evrene özellikle gönderilmiş bir varlıksa lâle de güzelliğiyle, rengârenk oluşuyla adeta yeryüzüne özellikle gönderilmiş bir çiçektir.
Lâle, kendisinden en yüksek sanatkârların ilham aldığı bir sanat çiçeğidir. Büyüleyici güzelliği beyitleri, mısraları süslemiş; nakkaşlar, ebruzenler, hakkaklar, oymacılar, mermerbürler, çiniciler ve daha nice sanatkârlar kâğıtları, suları, metalleri, ahşapları, taşları, çinileri ve çamurları desen desen lâle motifleriyle bezemişler. Lâle, Türk sanatının vaz geçilmez bir sembolü olmuş, mezar taşları bile lâle motifleriyle süslenmiştir.
Bu makalenin amacı, çokkültürlülüğün hâkim olduğu çağımızda lâle sembolü üzerinden dostluğun değerini ve birlikte yaşama ahlakını felsefî olarak değerlendirmek ve alegorik bir yaklaşımla değerlerin insan hayatı için önemini vurgulamaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahlâkî Değer, Lâle, Dostluk, Çokkültürlülük.

Kaynakça

• Aktepe, M. M. “Damad İbrahim Paşa Devrinde Lâle”, İstanbul, 1953.
• Baytop, T. İstanbul Lâlesi, Ankara, 1992.
• Baytop, T., Kurnaz, C. “Lâle”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/lâle#1 (14.06.2021).
• Dash, M. Tulipomania, New York: Three Rivers Press, 2001.
• Deniz, G. “Birlikte Yaşamanın İmkânı”, Ortak Yaşama Kültürü ve Felsefesi, Ed. Celal Türer, Ankara: Türk Felsefe Derneği, 2015.
• Durak, N. “İslam Düşüncesinde Etik Bir İdeal Olarak “İnsan-ı Kâmil” Anlayışı”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. 7, Sy. 2, 2010, ss. 105-124.
• Durak, N. “Kınalızâde’de Bir Erdem Olarak Tevâzu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sy. 35, 2015/2, ss. 105-123.
• Gürsoy, K. “Birlikte Yaşama Kültürü ve Felsefesi”, Ortak Yaşama Kültürü ve Felsefesi, Ed. Celal Türer, Ankara: Türk Felsefe Derneği, 2015.
• İrepoğlu, G. “Yalnızca Topraklarımızda değil, Kültürümüzde de Kök Salan Çiçek: Lâle”, http://www.istanbul.gov.tr/lale (10.05.2021).
• Kartal, A. Klasik Türk Şiirinde Lâle, Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
• Mevlânâ, Mesnevî-i Ma’nevî, çev. Derya Örs-Hicabi Kırlangıç, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Milena, D. Çokkültürlülük, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Önal, S. “Klasik Türk Edebiyatında Lâle ve Edebî Bir Tür Örneği Olarak Lâle Şiirleri”, Turkish Studies, C. 4/2, Kış 2009, ss. 914-930.
• Sadi, Gülistan, Haz. Sadık Yalsızuçanlar, İstanbul: Lacivert Yayınları, 2007.
• Satoğlu, A. “Tarihimizde Lâle ve Lâle Devri”, Milli Kültür Dergisi, Mart 1986.
• Türer, C. “Ortak Yaşamlar Ortak Ölçütler”, Ortak Yaşama Kültürü ve Felsefesi, Ed. Celal Türer, Ankara: Türk Felsefe Derneği, 2015.
• Ünver, A. S. “Türkiye’de Lâle Tarihi”, Vakıflar Dergisi, Sy. 7, 1971, ss. 265-276.
• Washington Library of Congress quoted in Michel Wieviorka, “Is Multiculturalism the Solution?” Ethnic and Racial Studies, Vol. 21, No. 5, September 1998.
• Yaqoob, L. H. “Diller Arası Etkileşim: Arapça ve Türkçe Örneği”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Vol. 51, 2021, ss. 296-310.