TÜRKİYE’DE ZORUNLU KARŞILIK ORANININ KALKINMA VE YATIRIM BANKALARININ KÂRLILIĞINA ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 154 - 173, 08.02.2024

Esat Atalay , Yasemin Mağın

Öz

Türkiye’de 2012Q1-2021Q4 dönemi arasında zorunlu karşılıkların bankaların karlılığı üzerindeki etkisi çeyrek veriler kullanılarak analiz edilmiştir. Bu amaçla serilere ait birim kök testi sınaması yapılarak serilerin birinci farkta durağan olduğu sonucuna varılmıştır. Durağanlık sınaması sonrasında uygun gecikme uzunluğu belirlenerek VAR analizi gerçekleştirilmiştir. Değişkenler arasında otokorelasyon probleminin olmadığı Otokorelasyon-LM testi ile ispatlanmıştır. VAR modeline ait değişen varyans sorununun olmadığı White Değişen Varyans (Heteroskedasticity) testi ile ortaya çıkmıştır. VAR modelinin istikrarlı olup olmadığının tespiti için AR karakteristik polinomunun ters kökleri ( Inverse Roots of AR Characteristic Polynomial) testi kullanılmıştır ve istikrarlı bir yapıda olduğu tespit edilmiştir. VAR modelinin kurulmasından sonra VAR Granger Nedensellik analizi ile kısa dönemde zorunlu karşılık oranından banka karlılığına doğru nedenselliğin var olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Yani bu sonuca göre, kısa dönemde zorunlu karşılık oranının banka karlılığını etkilediği ifade edilebilir. Bununla birlikte banka karlılığı zorunlu karşılık oranının Granger nedeni olmadığını belirten boş hipotezin kabul edildiği dolayısıyla kısa dönemde banka karlılığının zorunlu karşılık oranını etkilemediği sonucuna varılmıştır. Ayrıca çalışmada eşbütünleşme testi neticesinde zorunlu karşılık oranları ile banka karlılığı arasında uzun dönemde en az 1 tane eşbütünleşik vektörün varlığına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Karşılık Oranı, Yatırım Bankaları, Kalkınma Bankaları, VAR analizi.

Kaynakça

• Aksoy, C. N. (2018). Merkez Bankası Para Politikası Araçlarının Banka Kârlılık Performansları Üzerindeki Etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
• Alı, Y.S. ve Güvenek B. (2019). Kamar Adalarında Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi.(Relatıonshıp Between Foreıgn Trade and Economic Growth In The Comoros Islands). Journal of Social and Humanıtlıes Secences Fesearch (Uluslararası Sosyal Bilimler ve Araştırma Dergisi), Open Acess Refereed e- Journal & Refereb & Indexed, Selçuk Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, 4540- 4547, Konya.
• Atalay Şimşek, S. (2021). Türkiye’de Teknolojik Yenilik Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Sürdürülebilirlik Çalışmaları, içinde s.165-180, Holistence Publications, 2021.
• Barışık, S. ve Çetintaş, H. (2008). Para Politikası Araçlarının Etkinliği Perspektifinden Türkiye’de Zorunlu Karşılıkların Gsyih ve Yatırımlar Üzerindeki Etkileri: 1987–2004 Dönemine İlişkin Ekonometrik Analiz. Akdeniz İibf Dergisi, 8(16), s.116-138.
• Bozma, G. (2015). İhracat, Ekonomik Büyüme ve Patent Başvuruları Arasındaki İlişkiler: Türkiye örneği (Doctoral dissertation, Karadeniz Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü).