Fizik Ders Kitaplarının Bilim Tarihi Açısından İncelenmesi

Year 2016, Volume: 4 Issue: 2, 168 - 187, 30.12.2016

Şebnem Kandıl İngeç Kamile Tekfidan Emine Karagöz

Abstract

Bu çalışma ile fizik ders kitaplarında konuların Bilim Tarihi ilişkilendirilmesinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma doğası itibariyle nitel bir çalışmadır ve nitel araştırma Araştırmanın veri kaynağı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2015-2016 öğretim yılında okutulması önerilen ortaöğretim “Fizik” ders kitaplarıdır. Bu kapsamda revize edilmiş 2011 ve 2013 öğretim programlarına göre yazılmış üç tanesi özel yayınevi, iki tanesi MEB tarafından yayınlanan toplam 5 kitap incelenmiştir. Çalışmanın verileri içerik analiziyle çözümlenmiştir. İncelemeler sonucunda fizik ders kitaplarında çok sınırlı düzeyde Bilim Tarihi’ne yer verildiği görülmüştür İncelenen kitaplar içerisinde %14.3’lük oranla en fazla 12. sınıf fizik ders kitabında Bilim Tarihi’yle ilişkili anlatımlara yer verildiği tespit edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucunda elde edilen kodlardan fizik ders kitaplarında Bilim Tarihi’nden nasıl yararlanıldığına ilişkin kavramsal, süreçsel, bağlamsal, paradigmatik anlama, kültürel faktör ve polimatlık olmak üzere altı ana tema elde edilmiştir

Keywords

Bilim tarihi, fizik, fizik ders kitapları

References

• Ataman, A., Şapolyo Erol, M., Gevrekçi, M., Çakmak, M., Ercan, L., Yüksel, S. & Çetin, O. (2001). Yabancı dil 4-8, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (1. Basım). (Ed: l. Küçükahmet). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baran, B. (2013). Bilim tarihi ve felsefesi öğretim metodunun fen bilimlerine yönelik tutum ve motivasyon üzerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Becker, B. J. (2000). Mind works: Making scientific concepts come alive. Science & Education, 9(3),269–278.
• Carley, K. (1993). Coding choices for textual anaysis: A comparison of content analysis ana map analysis. Sociological Methodology, 23, 75-126.
• Corbin, J. M., & Strauss, A. C. (2007). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
• Demir, C., Maskan, A., Çevik, Ş. ve Baran, M. (2009). Ortaöğretim 9. Sınıf fizik ders kitabının ders kitabı değerlendirme ölçütlerine göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 125-140.
• Demirel, Ö. & Kıroğlu, K. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğan, N. ve Özcan, M.B. ( 2010). Tarihsel yaklaşımın 7. Sınıf öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirmesine etkisi. Ahi Evran Ünv. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11- 4, Özel Sayı,187- 208.
• Galili, I., & Hazan, A. (2001). 'Expert' views on using history and philosophy of science in the practice of physics instruction. Science & Education, 10, 4, 345-367.
• Gauld, C. (2014). Using history to teach mechanics. M.R. Matthews (Ed), International handbook of research in history, philosophy and science teaching (ss.56-96) içinde. New York: London.
• Gooday, G., Lynch, J. M., Wilson, K. G. & Barsky C. K., (2008). Does science education need the history of science?. The History of Science Society, 99, 322-330.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Guisasola, J. (2014). Teaching and learning electricity: the relations between macroscopic level observations and microscopic level theories. M.R. Matthews (Ed), International Handbook of Research in History, Philosophy and Science Teaching (ss.129-156) içinde. New York: London.
• Güney, B. G. (2014). Bilim tarihine dayalı öğretim materyallerinin fizik dersi öğretim programına ve öğretime uygunluğunun değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gürbüz, C. (2005). Bilim tarihi düşüncesi. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 5(1),1-5.
• Güzel, H. ve Adıbelli, S. (2011). Sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 201-216.
• Henze, I., Driel, J. V. and Verloop, N. (2007). The change of science teachers’ personal knowledge about teaching models and modelling in the context of science education reform. International Journal of Science Education, 29-15, 1819-1846.
• Hosson, C., & Kaminski, W. (2007). Historical controversy as an educational tool: evaluating elements of a teaching–learning sequence conducted with the text: Dialogue on the ways that vision operates. International Journal of Science Education, 29, 5, 617-642
• Irwin, A. (2000). Historical case studies: Teaching the nature of science in context. Science Education, 84, 5-26.
• İngeç, Ş. K. ve Tekfidan, K. (2016). Fizik öğretmen adaylarına göre fizik eğitiminde ve kavram yanılgılarında bilim tarihinden nasıl yararlanılır? A. Doğanay ve S. Dinçer (Eds), Karamustafaoğlu, O. (Alan Ed). Eğitim Bilimlerinde Yenilik ve Nitelik Arayışı. Alan Editörü: Orhan Karamustafaoğlu,(ss. 381-402) içinde Ankara: Pegem.
• İngeç, Ş.K., Tekfidan, K., Karagöz, E. ve Keskin, F. (2016). Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programının Bilim Tarihi Açısından İncelenmesi. International Management Research Congress (InMaR Congress), poster sunum.
• İngeç, Ş.K., Tekfidan, K., Keskin, F. ve Karagöz, E. (2016). Fizik, kimya, biyoloji dersi öğretim programlarının bilim tarihi açısından analizi. International Management Research Congress (InMaR Congress), sözlü bildiri.
• Kahraman, F. ve Karataş, F.Ö. (2012). Bilim tarihi temelli hikâyeler kullanımı ile 7. Sınıf “basit makineler” konusunun öğretimi: bir eylem araştırması. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Niğde.
• Kanlı, U. & Yağbasan, R. (2004). Proje-2061"in Işığında Fizik Ders Kitaplarının Eğitimsel Tasarımına Eleştirel Bir Bakış. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(24), 123-155.
• Karaçam, S., Aydın, F ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606- 627.
• Kaya, A. (2007). Fen eğitiminde bilim tarihi destekli öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim doğasına ilişkin görüşlerine etkisinin değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Kaya-Şengören, S., Dönmez, İ., Çınar, G. ve Kavcar, N. (2016). Fizik öğretmenlerinin 11. Sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir ili örneği. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi (The Journal of International Education Science)(INESJOUNAL), 3(6), 282-308.
• Kaya-Şengören, S., Tanel, R., Yıldırım-Benli, A. ve Kavcar, N. (2015). Fizik öğretmenlerinin 9. Sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir ili örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 9(1), 224-245.
• Klassen, S. (2007). The application of historical narrative in science learning: the atlantic cable Story. Science & Education, 16, 335–352.
• Laçin-Şimşek, C. (2009). Fen ve teknoloji dersi öğretim programları ve kitapları bilim tarihinden ne kadar ve nasıl yararlanıyor? İlköğretim Online Dergisi, 8(1), 129-145.
• Laçin-Şimşek, C. (2009). Fen ve Teknoloji dersi öğretim programları ve ders kitapları bilim tarihinden ne kadar ve nasıl yararlanıyor?. İlköğretim Online, 8 (1), 129-145.
• Laçin-Şimşek, C. (2011a) Science and technology teachers’ situation of integrating history of science into their lessons. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 707-742
• Laçin-Şimşek, C. (2011b) Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında Türk-İslam bilginlerine yer verilme durumu. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 154-168
• Laçin-Şimşek, C. ve Şimşek, A. (2010). Türkiye’de bilim tarihi öğretimi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterlilikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 169-198.
• Lin, H. & Cheng, C-C. (2002). Promoting preservice chemistry teachers’ understanding about the nature of science through history. Journal of Research in Science Teaching, 39(9), 773–792.
• Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.
• Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.
• Matthews, M. R. (2014). Pendulum Motion: A Case Study in How History and Philosophy Can Contribute to Science Education. M.R. Matthews (Ed), International Handbook of Research in History, Philosophy and Science Teaching(ss.19-56) içinde. New York: London.
• McComas W. F. (2002). Nature of science in science education: rationales an strategies. Dordrecht: Kluwer Academic Publisher.
• McComas, W. F., & Olson, J. K. (1998). The nature of science in international science education standards documents. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationales and strategies (pp. 41–52). Dordrecht: Kluwer.
• Miles, M. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Monk, M. & Osborne J. (1997). Placing the history and philosophy of science on the curriculum: a model for the development of pedagogy. Science Education, 81(4), 405–424.
• Nashon, S., Petrina, S. & Nielsen, W.. (2008). Whatever happened to STS? Pre-service physics teachers and the history of quantum mechanics. Science & Education, 17(4), 387–401.
• NRC (2012). A framework for k-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Committee on a Conceptual Framework for New K-12 Science Education Standards. Board on Science Education, Division of Behavioral and Social Sciences and Education. Washington, DC: The National Academies Press.
• Seroglou, F. & Koumaras, P. (2001). The contribution of the history of physics in physics education: A review. Science & Education, 10, 153-172.
• Seroğlu, F., Koumaras, P. & Tselfes, V. (1998). History of science and instructional design: The case of electromagnetism. Science and Education, 7(3), 261-280.
• Solomon, J., Duveen, J., Scot, L. & McCarthy, S. (1992). Teaching about the nature of science through history: Action research in the classroom. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 409-421.
• Şardağ, M., Aydın, S., Kalender, N., Tortumlu, S., Çiftçi, M. & Perihanoğlu, Ş. (2014). Bilimin doğası’nın ortaöğretim fizik, kimya ve biyoloji yeni öğretim programlarında yansıtılması. Eğitim ve Bilim, 39 (174), 233-248.
• Şeker, H. & Welsh, L. C. (2003). The differentiation of class contexts provided by history of science. Proceedings of The Seventh International History, Philosophy, and Science Teaching Conference, Winnipeg, CANADA.
• Şeker, H. & Welsh, L. C. (2006). The use of history of mechanics in teaching motion and force. Science & Education, 15, 55-89.
• Şeker, H. (2012). Bilim tarihini öğretimde kullanma modeli. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilim, 12(2), 1141- 1158.
• Şen, A.Z. ve Nakiboğlu, C. (2014). 9. Sınıf kimya, fizik, biyoloji ders kitaplarının bilimsel süreç becerileri açısından karşılaştırılması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(4), 63-80.
• Topdemir, H. G. & Unat, Y. (2008). Bilim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Tural, G. (2012). Gains of physics teacher candidates in history of science course conducted by research and discussion approaches. The Journal of Instructional Technologies & Teacher Education. 1(1), 52- 67.
• Ünsal, Y. & Güneş, B. (2003). İlköğretim 6. sınıf fen bilgisi ders kitabının fizik konuları yönünden incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (3), 115-130.
• Wang, H. A. (1998). Science in historical perspectives: a content analysis of the history of science in secondary school physics textbooks. Doctoral dissertation for the University of Southern California, Los Angeles, USA.
• Wang, H. A., & Marsh, D. D. (2002). Science instruction with a humanistic twist: Teachers’ perception and practice in using the history of science in their classrooms. Science & Education, 11, 169-189.
• Wang, H.A. & Cox-Petersen, A.M. (2002). A comprison of elementary, secondary and student teachers’ perceptions and practices related to history of science instruction. Science& Education, 11(1), 69-81.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.