Çağatayca Orta Asya Türk Dil Ailesinin en önemli üyelerinden biridir. Bu dille kaleme
alınmış metinlere bakıldığında Çağataycanın oldukça geniş bir sözvarlığına sahip olduğu görülür.
Bu sözvarlığının genişliğini göstermek amacıyla 55 kadar Çağatayca metnin sözvarlıklarını bir
araya getirerek bir Çağatayca Sözlük hazırlama ihtiyacı duyduk. Hazırladığımız bu sözlükte
30.000’den fazla maddebaşı sözcük yer almaktadır. Bu sözlük bize Çağataycanın oldukça ilgi çekici
bir sözvarlığına sahip olduğunu ve bu sözvarlığının mutlaka tam anlamıyla ortaya konulması ve
incelenmesi gerektiğini gösterdi. Yine bu sözlük sayesinde Çağataycanın sözvarlığı içinde alıntı
sözcüklerin fazlalığı ortaya çıktı. Çağataycada Arapça ve Farsçadan alınan sözcüklerin yanı sıra
Moğolca, Hintçe ve Soğdca sözcüklere de rastlamaktayız. Bu makalede bu denli zengin ve ilginç
bir sözvarlığına sahip olan Çağataycanın sözvarlığı hakkında belli noktalara değindikten sonra
bu sözvarlığı içinden kumalak ‘yuvarlak’, çaylak ‘çaylak kuşu, yırtıcılardan, uzun kanatlı, çengel
gagalı, fare gibi zararlı hayvanları avlayan tavuk büyüklüğünde bir kuş’, yagdu ‘ışık, parlaklık’,
kurumsak ‘ok kılıfı, okluk’ ve soymaç ‘soymaç oyunu’, sakalduruk ‘kadınların bir bıyık gibi
çenelerinin altından sarksın diye başlarından tutturdukları inci ipi’, yurtçı ‘konakçı, yurt kuran,
yurt yapan, kılavuz’ sözcükleri üzerinde duracağız.
Chagatai is one of the most important languages of Central Asia Turkish Language Family.
When we glance at the texts which were written in Chagatai Language, we can see that it has a
large vocabulary. With a view to mark this possessions, we prepared a Chagatai-Turkey Turkish
etymological dictionary. It has more than 30.000 words. This dictionary indicated that Chagatai
Language has more interesting vocabulary and this vocabulary should be stated expressly and
analysed. Another point is that loanwords in Chagatai Language are too much. Together with
Arabic and Persian, we coincide with loanwords from Mongolian, Indian and Sogdian. In this
paper, we will dispute only five words into the vocabulary of Chagatai Language. These are
kumalak ‘circular, round’, çaylak ‘a kind of bird’, yagdu ‘light, brightness’, kurumsak ‘quiver’ and soymaç ‘a kind of play’, sakalduruk ‘a strap covered with brocade fixed to a hat, so that
the hat may be fastened below the chin and does not fall off’, yurtçı ‘guide, a man who builts
homeland’.
Diğer ID | JA64SF92UM |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri - Research Articles |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2010 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 |
Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:
TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.
Alan Editörleri/ Field Editörs
Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun ( (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)
Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)