E.J. ZÜRCHER’İN “MİLLİ MÜCADELE’DE İTTİHATÇILIK” KİTABI ÜZERİNE ELEŞTİREL BİR ÇÖZÜMLEME TÜRK ÇAĞDAŞLAŞMASINDA KEMALİST DÖNEM; SÜREKLİLİK Mİ, KIRILMA MI?

Yıl 2010, Cilt: 16 Sayı: 64, 271 - 284, 01.12.2010

Mustan Şahin

Öz

yor. Milli Mücadele’nin gelişiminde İttihatçıların sağladığı katkıların önemini vurgula- yan bu bölümde, İTC ile somut bağı bulunan yeraltı örgütleri ve kültür kurumları tara- fından uygulanan halkı bilinçlendirmeye dönük propagandaların ve Anadolu’da bir di- reniş hareketi vücuda getirmek için yapılmış hazırlıkların ne gibi sonuçlar doğurduğuna dikkat çekiliyor. Bağımsızlık Savaşı’nı yönetecek kadroların İstanbul’dan Anadolu’ya geçişinde, asker temini ve cephane sevkiyatında, yerel çapta faaliyet gösteren dernekle- rin açılışında İttihatçıların yürüttüğü çalışmaların ne kadar büyük bir payı olduğu gözler önüne seriliyor. Yine bu bölümde hayli yankı uyandıracak bir saptama, daha doğrusu bir tahmin, bir iddia ortaya atılıyor. O da İTC önderlerince Çanakkale Savaşı esnasında şekillendirilen ve boğazın yarılarak başkent İstanbul’un düşürülmesi ihtimali karşısında, Anadolu merkezli bir direniş hareketi başlatmayı öngören bir “kurtuluş planı” hazırlan- dığı yönünde, Zürcher’in yapmış olduğu çıkarımdır. Ona göre, 1919-1920 koşullarında bu ihtimal artık fiili bir gerçekliğe dönüştüğü içindir ki, plan raflardan indirilip yürürlüğe konulmuştur. Milli Mücadele’de görev üstlenmiş bütün komutanlar söz konusu plandan şöyle veya böyle haberdar olmuşlar ve elbirliğiyle ona uygun davranmışlardır. Ancak anlaşılmaktadır ki bu iddia güçlü kanıtlarla desteklenmemekte ve abartılı bir varsayım olarak algılanabilecek düzeydedir. Oysa Zürcher, Milli Hareket üzerindeki İttihatçılık izlerini, tatmin edici veriler ışığında zaten gün yüzüne çıkarmaktadır ki, böylesine “giz- li” planlardan bahsetmesine hacet yoktur. Yazar muhtemelen konunun inandırıcılığını yükseltmek, pekiştirmek kaygısı gütmüş olmalıdır