ESKİŞEHİR AĞIZLARINDAN TÜRKİYE TÜRKÇESİNİN SÖZ VARLIĞINA KATKILAR

Yıl 2011, Cilt: 17 Sayı: 66, 9 - 22, 01.08.2011

Canan İleri

Öz

Söz varlığı çalışmalarını en iyi besleyen kaynaklardan biri ağız çalışmalarıdır. Ağız
çalışmalarında derleme yöntemi kullanıldığı ve halk arasından derlenen metinlerdeki söz varlığı
değerlendirildiği için ağız çalışmalarının sözlük ya da dizin sözlükleri sözcük derleme yöntemiyle
oluşturulan sözlüklerden daha sağlıklıdır.
Bu çalışmada incelenecek sözvarlığı yalnızca Canan İleri tarafından Eskişehir İli Mihalıççık
İlçesi ve Yöresi Ağızları adlı eserindeki söz varlığı ile sınırlıdır. Seçilen her sözcük; Türk Dil
Kurumunun İnternet’teki Büyük Türkçe Sözlük, Güncel Türkçe Sözlük, Tarama Sözlüğü, Türkiye
Türkçesi Ağızları Sözlüğü ve Ziraat Terimleri Sözlüğü tarandıktan sonra çalışmaya alınmıştır.
“deyimler” de söz varlığı olarak listelenmiştir. Ayrıca deyimler için de Türk Dil Kurumunun
İnternet’teki Atasözleri ve Deyimler Sözlük’ünden tarama yapılmıştır. Söz varlığı, “Metinler”
bölümünden örnek cümlelerle örneklenmiştir.
Sonuçta bu çalışmayla Türkiye Türkçesinin söz varlığı için 129 sözcük ve 15 deyim katkısı
sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi Ağızları, söz varlığı, , deyim, katkı

CONTRIBUTIONS TO THE LEXICOLOGY OF THE ANATOLIAN TURKISH FROM THE DIALECTS OF ESKİŞEHİR

Öz

The studies on dialects is one of the best sources contributing to the lexicology studies. Since
the eclectic method is as well as the vocabulary which is compiled from the field is used in the
studies of dialects, the dictionaries or the indice of these studies are more wholesome.
The vocabulary which will be examined in this study is limited to the words compiled by
Canan İleri for her work “The Dialects of The Eskişehir Town of Mihalıççık and Its Region”.
Every word chosen for this study was taken after it was searched in the On-line Grand Turkish
Dictionary of the Türk Dil Kurumu (Büyük Türkçe Sözlük), the Dictionary of the Dialects of the
Anatolian Turkish and the Dictionary of the Agricultural Terms (Güncel Türkçe Sözlük, Tarama
Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü ve Ziraat Terimleri Sözlüğü). The “idioms” are also
listed as part of the vocabulary. The idioms were also searched On-line Dictionary for Proverbs
and Idioms of the Türk Dil Kurumu. The vocabulary is provided with examples created by sample
sentences from the “Texts” part.
As a result, with this study, 129 new words and 15 new idioms were found, as a humble
contribution to the vocabulary of the Anatolian Turkish.

Anahtar Kelimeler

Anatolian Turkish Dialects, vocabulary, idiom, contribution

Kaynakça

• İLERİ Canan, (2008-1), Eskişehir Türkmen Ağızları Söz Varlığı, Lefkoşa:Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Yayınları.
• İLERİ Canan, (2008-2), Eskişehir İli Mihalıççık İlçesi ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İLERİ Canan, (2009), Eskişehir İli Alpu Merkez Ağızları (Metinler-İnceleme-Dilbilgisi Ayrışımlı Dizin), Ankara: Ürün Yayınları.