SANAL KÜLTÜR: YANILSAMA MI, GERÇEKLİK Mİ?

Yıl 2012, Cilt: 18 Sayı: 72, 13 - 34, 01.12.2012

İlker Özdemir

Öz

Dünyanın en büyük bilgisayar ağı olan internet, bugüne kadar hiçbir teknolojinin yayılmadığı
kadar hızlı yayılma göstermekte ve artık hayatın her alanını etkilemektedir. 1980’lerden
sonra yeni iletişim teknolojileri, bu tarihlerden sonra da yaşanan ekonomik ve toplumsal
dönüşümleri analiz için geliştirilen pek çok kuramda merkezi bir konuma yerleştirilmiştir.
Günümüz dünyasında yeni iletişim teknolojilerinin insanlara sağlamış olduğu imkânların
bilginin ve iletişimin niteliğinde değişim yaratarak özgürleştirici bir toplumsal dönüşüme
yol açacağı yolunda görüşler egemendir. Bu çalışmanın birinci bölümünde yeni iletişim teknolojilerinin,
özellikle internetin bilgi toplumuna giden yolu açtığı ve internetin özgür ve
demokratik bir kamusal alan olduğu yönündeki olumlamacı düşünceler tartışılmıştır. Yapılan
araştırmalar insanların, sanal gerçeklik içinde gün geçtikçe daha fazla vakit harcadıklarını,
bu gerçeklik içinde yaşam ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştıklarını ve yine bu gerçeklik içinde
yeni bir dünya kurarak yaşadıklarını göstermektedir. Kimi zaman sanal dünyayla, gerçek
dünya arasındaki sınırın belirsizleştiği de gözlenmektedir. Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla
ve internetin olumlu/olumsuz tüm yönleriyle hayatımızın tüm alanlarını ‘işgal’ etmesi ile
birlikte, artık gerçek kültüre alternatif bir sanal kültürden söz edebilmek mümkündür. Günü-
müz toplumunu daha iyi anlayabilmek için günümüzde insanların internet davranışlarının ve
online toplulukların yapısının bütün boyutlarıyla anlaşılır hale gelmesine önem verilmelidir.
Çalışmanın ikinci bölümünde öncelikle internete katılımı cazip kılan unsurların neler oldu-
ğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ardından ise sanal kültürün bireysel kimlikler ve toplum
üzerindeki etkileri tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeni iletişim Teknolojileri, Kamusal Alan, internet, Sanal Kültür, Sosyal Medya

Cyber Culture: Illusion or Reality?

Öz

The internet, which is the world’s largest computer network, has spread at such a rate
that no other technology could reach up until now and has affected every aspect of our lives.
New communication technologies after the 1980’s were the addressed in most of the theories
that have been developed to analyse economic and social changes after these years. In current
world, the ideas that the opportunities provided by new communication technologies to
people leads to a democratic and emancipatory social transformation at society by making
changes the quality of the knowledge and communication, are dominant. In the first part
of the study the idea that new communication technologies, especially internet, paving the
way of the knowledge society and the idea that internet as a democratic public sphere are
discussed. Most studies in the field indicate that people spend more and more time in this
environment, try to meet their real life necessities, and they prefer to live by rebuilding a new world for themselves. Sometimes it is even observed that the border between the virtual and
the real world appears to blur. It is possible to speak about a virtual culture as an alternative
to real culture with the prevelance of social media and invasion of internet every area of our
lives with its positive/negative aspects. For best understanding of today’s societies, the nature
of online communities and behaviours of the people in the internet should be examined to become
clear with all dimensions. In the second part of the study firstly, the features that make
attractive participating to internet tried to be presented. Secondly, the effects of the cyber
culture over the individual identities and the society are tried to be discussed.

Anahtar Kelimeler

New Communication Technologies, Public Sphere, internet, Virtual (Cyber) Culture, Social Media

Kaynakça

• Akıncı Vural, Z. Beril ve Mikail Bat (2010) “Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma”, Journal of Yaşar University, 2010 20(5) 3348‐3382.
• Altun, Bora Mustafa (2008) Siber Gerçeklikte Kültür ve İletişim Sorunları, Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Atabek, Ümit (2006) “internette Etik Sorunların Ekonomi Politik Bağlamı”, Küresel İletişim Der- gisi, (On-Line Akademik Dergi), Sayı: 2, s.1-9
• Başaran, Başar, “Bir Entelinjansianın Uzun Süren İntiharı”, Birgün, 11.01.2012 http://www.bir- gun.net/actuels_index.php?news_code=1326283890&year=2012&month=01&day=11, Erişim Tarihi 28.04.2012
• Baudrillard, Jean (1997) Tüketim Toplumu, Çev.: H. Deliçaylı ve F. Keskin, İstanbul:Ayrıntı Ya- yınları.
• Bell, Daniel (1973) The Coming of Post-Industrial Society, London:Heinemann
• Belek, İlker (2004) Esnek Üretim, Derin Sömürü, Ankara:NK Yayınları
• Binark, Mutlu (2012). “internetteki Etnik Sohbet Odaları ve Kimlik Oyunları,” (KİLAD) Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı: 9 (Bu sayı hazırlık aşamasında olup, henüz yayımlanmamıştır).
• Debord, Guy (1996) Gösteri Toplumu ve Yorumlar, Çev.:Ayşen Ekmekçi ve Okşan Taşkent, İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Drucker, Peter F. (1994) Kapitalist-Ötesi Toplum, Çev.: Belkıs Çorakçı, İstanbul:İnkilap Yayınları.
• Ellul, Jacques (1998) Sözün Düşüşü, Çev.: Hüsamettin Arslan, İstanbul:Paradigma Yayınları.
• Featherstone, Mike (1996) Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, Çev.: Mehmet Küçük, İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Freud, Sigmund (1999) Uygarlığın Huzursuzluğu, Çev.: Haluk Barışcan, İstanbul:Metis Yayınları.
• Funk, Rainer (2006) Ben ve Biz: Postmodern İnsanın Psikanalizi, Çev.: Çağlar Tanyeri, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Goffman, Erving (2009) Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, Çev.: Barış Cezar, İstanbul:Metis Yayınları.
• Güdücü, Burcu (2006) Bir Kamusal Alan Olarak Türkiye’de internet Kullanımı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Ana Bilim dalı, İstanbul.
• Gürhani, Nihal (2004). “On-Line (Çevrimiçi) Toplumun Doğuşu,” http://sinemafanatik.com, Eri- şim Tarihi 30.06.2012
• Güzel, Mehmet (2006) “Küreselleşme, internet ve Gençlik Kültürü”, Küresel İletişim Dergisi, Sayı: 1, On-Line Akademik Dergi, , s.1-16
• Illouz, Eva (2011) Soğuk Yakınlıklar: Duygusal Kapitalizmin Şekillenmesi, Çev.:Özge Çağlar Ak- soy, İstanbul:İletişim Yayınları.
• Işık, S.Yetkin (2012) Kültürel Değişim ve Ebeveynlik: Ankara Kamil Ocak Mahallesi Örneği, Tamamlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Jacoby, Russell (1996) Belleğini Yitiren Toplum, Çev.: Hakan Atalay, İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Jay, Martin (1989) Diyalektik İmgelem, Çev.: Ünsal Oskay, İstanbul:Ara Yayıncılık.
• Kılıçbay, Barış (2005) “Bir Teknoloji Söyleminden Parçalar: Enformasyon ve İletişim Teknolo- jileri Kuramlarına Tarihsel Bakış” internet, Toplum, Kültür, Mutlu Binark, Barış Kılıçbay (derl.), Ankara:Epos Yayınları, s. 15-31.
• Kroker, Arthur and Micheal A. Weinstein (1994) Data Trash: The Theory of the Virtual Class; NewYork, Palgrave McMillann
• Kumar, Krishan (1999) Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, Çev.: Mehmet Küçük, Ankara:Dost Kitabevi Yayınları.
• Lasch, Christopher (1985) The Minimal Self: Psychic Survival in Troubled Times, Londra: Pen
• Lyotard, Jean François (1994) Postmodern Durum, Çev.: Ahmet Çiğdem, Ankara:Vadi Yayınları.
• Özdemir, Nihal Gümrükçü (2006) Sanal Topluluklarda İzlenimi Yönetme, Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı, Ankara
• Paker, Kamile Oya (2007) “İletişimin Fast Food’u: Sanal Diyarlarda Oyun, Chat ve Gizemli Ya- bancı”, Medya Okumaları, Özgür Yılmazkol (derl.), Ankara:Nobel Yayıncılık, s.105-134
• Polat, Necla (2002). “Sanal Dünyada Duygusal Doyum” İletişim, Sayı 16, s.93-117.
• Rheingold, Howard (1994) The Virtual Community: Finding Connection in a Computerised World, Londra:Secker and Warburg.
• Ritzer, George (2000) Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, Çev.: Ş.S. Kaya, İstanbul:Ayrıntı Yayınları
• Robins, Kevin (1999) İmaj: Görmenin Kültür ve Politikası, Çev.: Nurçay Türkoğlu, İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Sassen, Saskia (2000) “Digital Networks and the State: Some Governance Questions”, Theory, Culture and Society, 17(4):14-26
• Sayar, Kemal (2001) “Bedenimi Alabilirsin, Tabii, Ruhumu Da :Küreselleşmenin Psikolojik Bo- yutları”, Defter, Sayı:44, s.75-103
• Segal, Hanna (1987) “Silence is the Real Crime” International Rewiew of Psycho-Analysis, 14/2:43-57
• Sennett, Richard (2002a) Ten ve Taş: Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Çev.: Tuncay Birkan, İstanbul:Ayrıntı Yayınları
• Sennett, Richard (2002b) Karakter Aşınması: Yeni Kapitalimde İşin Kişilik Üzerine Etkileri, Çev.: Barış Yıldırım, İstanbul:Ayrıntı Yayınları
• Timisi, Nilüfer (2005) “Sanallığın Gerçekliği: internetin Kimlik ve Topluluk Alanlarına Girişi” internet, Toplum, Kültür, Mutlu Binark ve Barış Kılıçbay (derl.), Ankara:Epos Yayınları, s.89-105
• Timisi, Nilüfer (2003) Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Ankara:Dost Kitabevi Yayınları.
• Toffler, Alvin (1992) Üçüncü Dalga, Çev.: A:Seden, İstanbul:Altın Kitaplar.
• Uğur, Aydın ve Mücahit Bilici (1998). “Bilgi Toplumu, internet ve Demokrasi–Dijital Alemin Genleşen Kamusal Alanı,” Yeni Türkiye, Sayı 19, s. 488-496.
• Wernick, Andrew (1996) Promosyon Kültürü, Reklam, İdeoloji ve Sembolik Anlatım, Çev.: Osman Akınhay, Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları.