RÜYA KARDEŞLİĞİ

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 77, 35 - 56, 01.04.2014

Ayşe Yıldırım Avdo Karataş

Öz

Akrabalık geleneksel bir sosyal örgütlenme biçimi olarak dünya halklarının
tümünde farklı formlar şeklinde bulunmaktadır. Akrabalığın kurulduğu bağlar üzerinden
o toplumun geleneksel sosyal yapısı ve düzeni biçimlenir. Bu biçimi ile kendisine has
bir ideoloji ve dahil etme – dışlama mekanizması kurarak, bireylerin hareket alanının
sınırlarını belirleyen sosyal normları ve değerleri oluşturur. Bu sistem içerisinde gerek
bireyler, gerekse toplumlar akrabalığı bir strateji olarak kullanarak belli amaçlara
ulaşmaya çalışırlar. Bu, grubun egemenlik alanını genişletmekten, grubun kendini
korumak için başvurduğu geniş bir strateji setini içerir. Bu set sadece geneolojik bağlar
üzerinde kurulan formel akrabalık türleriyle değil, aynı zamanda sanal akrabalık
formlarıyla da kurulur. Göçle birlikte gelişen insan hareketliliğinde akrabalık sistemine
dayanan yapılar da beraber taşınmış olur ve göç eden toplum kolektif kimliğini devam
ettirmek için akrabalık ideolojisini yeniden var eder. Toplumsal değişim ile birlikte
akrabalık alanı, özellikle açık toplumlar içindeki akrabalık gruplarındaki bireyler için
hareket alanını engelleyen bir yapı haline gelir. Bu çalışmada ele alınan konu, farklı
zamanlarda Türkiye’nin farklı yerlerine göç etmiş veya ettirilmiş Kürt gruplar arasında
tespit edilen bir sanal akrabalık biçimi üzerinedir. Genelde kadınların başvurduğu ve
adına xwihûbiratiya xewnê (Rüya kardeşliği) denilen bu sanal akrabalık formu stratejik
açıdan diğer sanal akrabalık formlarından, yani, grubun konumunu güçlendiren stratejik
sanal akrabalık örneklerinden, ayrıdır. Burada tam tersi bir durum söz konusudur. Kişi,
belli norm ve değerlerle biçimlendirilen sıkı ve dar akrabalık konseptinden çıkmak ve
akraba dışındaki bireylerle sosyal bir ilişki kurmak için, akrabalık stratejisini kullanır.

Anahtar Kelimeler

Kürtler, sanal akrabalık, akrabalık terminolojisi, aşiret, göç

Dream Fellowship

Öz

Affinity exists in every society all around the world in different forms as a traditional
social organization system. Relationship by affinity determines the traditional social
structure and the order of that society. With this form, it forms a specific ideology and
inclusion- exclusion mechanism, and also it creates the social norms and values that
determine the boundaries of people’s movement areas. In this system, both individuals
and societies use affinity as a strategy and they try to reach some goals. This includes
an extensive strategy that the group applies it for expanding its dominance area and for
self- defense. This set is not formed only by formal affinities that depend on genealogical
bonds, but also virtual affinities. In people mobility, which develops through migrations,
the structures that depend on affinity system are brought away, and the migrating society
forms the affinity ideology again in order to sustain its collective identity. With social change, the affinity becomes a structure that restricts the movement area of people
especially that of people in affinity groups of open societies. The present study investigates
the virtual affinity structure in Kurdish population that has been migrated or been forced
to migrate to different parts of Turkey in different times. The virtual affinity structure
which is called as xwihûbiratiya xewnê (dream fellowship), and which is applied by
women in general, is strategically different from other virtual affinity structures that
strengthen the group position. In dream fellowship the exact opposite situation exists.
People use the affinity strategy to get rid of the tight and narrow affinity concept that
is determined by certain norms and values, and to establish a social relationship with
people other than their relatives.

Anahtar Kelimeler

Kurds, virtual affinity, affinity terminology, tribe, migration

Kaynakça

• alBer, erdmute; Beer, Bettina; Pauli, Julia; schnegg, Michael (Hg.) (2010): Verwandtschaft heute: Positionen, ergebnisse und Forschungsperspektiven.. Berlin: reimer.
• altUnteK, n. serpil: türkiye Üzerine yapılmış evlilik ve akrabalık araştırmalarının Bir Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi, edebiyat Fak. Der. C. 18, sayı: 22, ss. 17-8.
• altUnteK, n. s. (2001): türkiye üzerine yapılan çalışmalar için; Hacettepe Üniversitesi edebiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 18 / sayı: 2 ss. 17-28.
• altUnteK, n. s. (1993): Van yöresinde akraba evliliği. Kültür Bakanlığı HageM yay. 190. gelenek-görenek ve inanışlar Dizisi: 14, ankara.
• ayDın, suavi (2003): “akrabalık temelli gruplar”. antropoloji sözlüğü, Derl. Kudret emiroğlu-s.aydın. Bilim ve sanat yay, ss. 24-25.
• ayDın, s. (2003): “aşiret”. antropoloji sözlüğü, Derl. Kudret emiroğlu-s.aydın. Bilim ve sanat yay, ss. 77-79.
• ayDın, s. (2003): “Dallanan soy sistemi”. antropoloji sözlüğü, Derl. Kudret emiroğlu-s. aydın. Bilim ve sanat yay, ss. 205.
• ayDın, s. (2003): “Kabile”. antropoloji sözlüğü, Derl. Kudret emiroğlu-s.aydın. Bilim ve sanat yay, ss.: 444-445.
• BalaMan, ali rıza (1982): evlilik ve akrabalık türleri- sosyal antropolojik yaklaşımla. ileri Kitap yayın ve Dağıtım Koll. Şti. izmir.
• BeCK, stefan (hrsg.) (2007): Verwandtschaft machen: reproduktionsmedizin und adoption in Deutschland und der türkei. Berliner Blätter. ethnographische und ethnologische Beiträge. Vol. 42. lıt yay., Münster.
• Bennet, John W.&ıwao ıshio (1964): Paternalism in the Japanese economiy: anthropological studies of Oyabun-Kobu Pattern. Monumenta nippinica, Vol: 19, no:1/2. links.jstor.org/sici?sici=0021-9118
• BeŞiKÇi, ismail (1992): Doğu anadolu’da göçebe Kürt aşiretleri. yurt Kitap yay.
• BrUınessen, Martin van (2003): ağa, Şeyh, Devlet. iletişim yay.
• DiVitÇiOĞlU, sencer (1987): Oğuz’dan selçuklu’ya- Boy, Kanat ve Devlet. imge yay.
• D’OHssOn (1992): Harem-i Hümayun- Osmanlı saray ailesi. sosyo-Kültürel Değişme sürecinde türk ailesi içinde. C. 3, Başbakanlık aile araştırma Kurumu yay, ss. 935-965.
• eıCKelMan, Dale F. (1989): the Middle east an anthropological approach. new york.
• eVans-PrıtCHarD, edward evan (1984): the nuer : a description of the modes of livelihood and political institutions of a nilotic People. Oxford Universitesi, newyork.
• Fictive Kinship http://findarticles.com/p/articles/mi
• FOrtes, Meyer; evans-Pritchard, edward e (Hrsg.) (1987): African Political Systems. Oxford.
• geertz, C. (2011): Dichte Beschreibung. Beiträge zum Verstehen kultureller systeme. Frankfurt a. M., suhrkamp.
• gÜVenÇ, Bozkurt (1991): insan ve Kültür. remzi Kitabevi yay.
• HeCKMann, lale yalçın (2002): Kürtlerde aşiret ve akrabalık ilişkileri. iletişim yay.
• Helmig, thomas. Verwandtschaft. ın: schweizer, thomas, et al. (Hg.) Handbuch der ethnologie. Berlin: reimer s. 145-176
• KUDat, ayşe (2004): Kirvelik-sanal akrabalığın Dünü ve Bugünü. Ütopya yay.
• India Large Kinship Groups
• http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-6044.html
• JaKOBy, nina (2008): (Wahl-)Verwandtschaft - zur erklärung verwandtschaftlichen Handelns / nina Jakoby. Wiesbaden: Vs, Verlag für sozialwissenschaften. Doktora tezi.
• linDner, rudi Paul (1982): “What Was a nomadic tribe?. Comperatives studies in society and History,24, pp. 689-711.
• lÉVı-straUss, Claude (1993): Die elementaren strukturen der Verwandtschaft. Frankfurt am Main, suhrkamp.
• MaDen, ahmet (1991): türkiye’de akrabalık ilişkileri ve türleri. türk aile ansiklopedisi içinde. C. 1, t.C. Başbakanlık aile araştırma Kurumu yayınları, ss. 96-108.
• Mitterauer, Michael (2013): Historische Verwandschaftsforschung. Böhlau Basım, Viyana.
• Özer, ahmet (1998): Modernleşme ve güneydoğu. imge yayınları, 1998.
• sCHWeızer, thomas (1993): Perspektiven der analytischen ethnologie. ın: schweizer, thomas, et al. (Hg.) Handbuch der ethnologie. Berlin: reimer, s. 79-113.
• stellreCHt, ırmtraud (1993): ınterpretative ethnologie: eine Orientierung. ın: schweizer, thomas, et al. (Hg.) Handbuch der ethnologie. Berlin: reimer, s. 29-78.
• sUVari, Ç. Ceyhan (2004): yezidilik Örneğinde etnisite, Din ve Kimlik ilişkişi. anadolu’dan etnik Manzaralar-artakalanlar içinde. edt. Ç. Ceyhan suvari, e yay., ss. 39-139.
• tezCan, Mahmut (1982): tasavvuri akrabalık ve Ülkemizdeki Uygulama. aile yazıları, t.C. Başbakanlık aile araştırma Kurumu yay., ss. 413-427.
• WeBer, Max (2005): Wirtschaft und gesellschaft. Die Wirtschaft und die gesellschaftlichen Ordnungen und Mächte. nachlaß, teilband 4: Herrschaft, tübingen.