Abstract
Tofa (Karagas) Türkleri bugün Güney Sibirya’da Rusya Federasyonu’nun İrkutsk
oblastında Nijneudinsk rayonuna bağlı köylerde yaşamaktadırlar. Alıgcer, Nerha (Tof.
Nirsa) ve Yukarı Gutara köylerinde toplu olarak; anılan köylerin dışında Nijneudinsk
rayonu ile Şumskiy (Uda II) ve Voznesenskiy köylerinde de dağınık olarak yaşayan Tofa
Türkleri 1930 yılına kadar ‘Karagaslar’ ve/veya ‘Karagas Tatarları’ olarak bilinmekteydi.
2010 nüfus sayımına göre toplam nüfusu sadece 762 olan Tofa Türklerinin dili UNESCO
tarafından Redbook “Kırmızı Kitap”a alınarak ‘varlığı tehlikedeki diller’ listesine dahil
edilmiştir. Türk lehçelerinin sınıflandırılmasında ‘Uygur-Oğuz’ grubunda değerlendirilen
Tofa Türkçesi, eskicil kimi dil özelliklerini bünyesinde korumasının yanında Moğolca ile
paralellik gösteren bazı özellikleri taşımasıyla da karşılaştırmalı Türkoloji çalışmalarında
ayrı bir öneme sahiptir. Ayrıca Tofalar Türklerinin yazı dili özelliğine sahip olmayışları ve
yüzyıllar boyu sözlü gelenek ile ayakta kalmaları sözlü kültür ürünlerini işlevsel olarak daha
da önemli kılar. Efsaneler, masallar, şarkılar, atasözleri ve bilmeceler sözlü kültürün önemli
türleri arasındadır. Bu çalışmada Genel Türkolojide üzerinde az çalışılan Tofa Türklerinin
bilmeceleri ele alınmıştır. Tofa bilmecelerinde; insan, hayvanlar ve kuşlar, yeryüzü ve tabiat
hadiseleri, beslenme kültürü, avlanma geleneği, manevi değerler ve gelenekler işlenmiştir.
Çeşitli araştırmacılarca bilmecelerin doğuşu mitolojik unsurlar ile açıklanmaya çalışılmıştır.
Tofa Türklerinin bilmeceleri içerik olarak mitolojik özellikleri yansıtmasıyla mit-bilmece
ilişkisi açısından son derece dikkat çekicidir. Eldeki çalışmada Tofa Türklerine ait 74 bilmece
biçim ve içerik bakımından incelenmiş ve bu alanda yapılacak müstakil ya da karşılaştırmalı
araştırmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır.
References
- Atalay, Besim (1992). Divanü Lügati’t- Türk Tercümesi Cilt I-II-III. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Başgöz, İlhan ve Andreas Tietze (1999). Türk Halkının Bilmeceleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
- Eliade, Mircae (2001). Mitlerin Özellikleri. (Çev.) Sema Rifat. İstanbul: Om Yayınevi, 2001.
- Melnikova, A. I. (1994). Tofı, İstoriko-Etnografiçeskiy Oçerk. İrkutsk: Vostoçno-Sibirskoe knijnoe izdateĺstvo.
- Radlov, V. V. (197). Obraztsı literaturı tyurkskih plemen, Ç IX. Nareçiya uryanhaytsev (soyotov), abakanskih tatar i karagasov, Tekstı, sobrannıye i perevedennıye N. Katanovım. St. Peterburg
- Rassadin, V. İ. (1996). Legendy, skazki i pesni sedogo sayana, Sbornik tofalarskogofolklora. İrkutsk, 1996.
- Rassadin, V. İ. (2002). “Tofalarskiy yazık”. Yazıki narodov rossii. Moskova: Academia 182- 190.
- Sakaoğlu, Saim (1979). “Bilmece Terime Üzerine Notlar”. Türk Kültürü Araştırmaları 17-21/1-2: 226-243.
- Şimşek Esma (2003). “Bilmeceler”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi Cilt 3. Ankara: AKM Yayınları.
- Türkyılmaz Dilek (2007) “Türk Dünyasında Bilmece”. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Abstract
References
- Atalay, Besim (1992). Divanü Lügati’t- Türk Tercümesi Cilt I-II-III. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Başgöz, İlhan ve Andreas Tietze (1999). Türk Halkının Bilmeceleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
- Eliade, Mircae (2001). Mitlerin Özellikleri. (Çev.) Sema Rifat. İstanbul: Om Yayınevi, 2001.
- Melnikova, A. I. (1994). Tofı, İstoriko-Etnografiçeskiy Oçerk. İrkutsk: Vostoçno-Sibirskoe knijnoe izdateĺstvo.
- Radlov, V. V. (197). Obraztsı literaturı tyurkskih plemen, Ç IX. Nareçiya uryanhaytsev (soyotov), abakanskih tatar i karagasov, Tekstı, sobrannıye i perevedennıye N. Katanovım. St. Peterburg
- Rassadin, V. İ. (1996). Legendy, skazki i pesni sedogo sayana, Sbornik tofalarskogofolklora. İrkutsk, 1996.
- Rassadin, V. İ. (2002). “Tofalarskiy yazık”. Yazıki narodov rossii. Moskova: Academia 182- 190.
- Sakaoğlu, Saim (1979). “Bilmece Terime Üzerine Notlar”. Türk Kültürü Araştırmaları 17-21/1-2: 226-243.
- Şimşek Esma (2003). “Bilmeceler”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi Cilt 3. Ankara: AKM Yayınları.
- Türkyılmaz Dilek (2007) “Türk Dünyasında Bilmece”. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Creative Arts and Writing |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | January 15, 2016 |
| Published in Issue | Year 2016 Volume: 22 Issue: 85 |
Journal website: https://folkloredebiyat.org
The journal’s publication languages are both English and Turkish. Also despite articles in Turkish, the title, abstract, and keywords are also in English. Turkish articles approved by the reviewers are required to submit an extended summary (750-1000 words) in English.
The journal is indexed by TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ, and many other indexes and datebases.
Within the scope of TR DIZIN 2020 Ethical Criteria and as of the year 2020, studies requiring ethics committee approval must indicate Ethics Committee Approval details (committe-date-issue) in the article’s methods section. With this in mind, we request from our author candidates to edit their article accordingly before sending it to the journal.
Field EdItors
Folklore:
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik
(Frankfurt University- birkalan-gedik@em.uni.frankfurt.de)
Prof. Dr. Arzu Öztürkmen
(Bosphorus University- ozturkme@boun.edu.tr)
Edebiyat-Literature
Prof. Dr. G. Gonca Gökalp Alpaslan (Hacettepe University - ggonca@
hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz
(President, Caucasus University Association- r_korkmaz@hotmail.com)
Antropoloji-Anthropology
Prof. Dr. Akile Gürsoy
(Beykent University - gursoyakile@gmail.com)
Prof.Dr. Serpil Aygün Cengiz
(Ankara University - serpilayguncengiz@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Linguistics
Prof.Dr. Aysu Erden
(Maltepe University - aysuerden777@gmail.com)
Prof. Dr. V. Doğan Günay
(Dokuz Eylul University- dogan.gunay@deu.edu.tr)