TÜRKİYE’DE ANTROPOLOJİK BİLGİNİN YETERSİZLİĞİ SORUNU VE ÖĞRETMENLER

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 87, 9 - 30, 01.08.2016

S. Yetkin Işık

Öz

Antropoloji, Türkiye’de 1920’li ve 1930’lu yıllarda ulus-devlet inşası süreciyle ve

batılılaşma programıyla uyumlu olarak, tarih ve arkeoloji gibi, devletten destek gören bir

bilim dalıydı. Erken cumhuriyet döneminde Avrupa’da hâkim pozitivist ve ırkçı paradigmanın

etkisinde çalışan antropoloji, Türkçeye de ırkbilim olarak çevrildi. Ancak İkinci Dünya Savaşı

sonrasında Batı antropoloji geçmişiyle hızla hesaplaşıp evrenselci ve kültürel görelilikçiliğe

yönelirken, iç siyasi gelişmelerinden kaynaklanan nedenlerle Türkiye antropolojisinde aynı

hızda bir değişim gerçekleşmedi. Sosyal/kültürel antropoloji, 1990’lı yıllardan itibaren

postmodern, geç modern ya da küreselleşme adıyla bilinen bir dizi çağdaş gelişmeyle ilişkili

olarak Türkiye’de de her geçen gün artan bir ilgiye mazhar olsa da, hakkında çok az veya

yanlış bilgi sahibi olunan bir disiplindir. Oysa psikolojiden tıbba, siyasetten sanat alanına

konusu insan olan hemen her meslek dalında antropolojiye yönelik ilginin artışına tanık

olduğumuz bir çağdayız. Bu bağlamda öğretmenlerin antropolojik bilgi ve perspektiften

yoksun bırakılması büyük bir eksikliktir. Bu çalışma, Türkiye’de öğretmenlerin neden

antropoloji okumaları gerektiğini, antropolojiden nasıl ve neden daha fazla yararlanmaları

gerektiğini göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel görececilik, öğretmen yetiştirme, ötekini anlama

Kaynakça

• Aydın, Suavi. (2000). “Arkeoloji ve Sosyolojinin Kıskacında Türkiye’de Antropolojinin ‘Geri Kalmışlığı’”, folklor/edebiyat, 22, s. 17-43.
• Aydın, Suavi. (1998). “Ekşigil’in Yazısı Vesilesiyle Türkiye’de Antropolojinin Eni-boyu Üzerine”, Toplum ve Bilim, 77, ss. 196-201.
• Aydın, S.(2004). “Türkiye’de Sosyal Bilimlerin Değeri ve Sınırları: Peter Andrews’un Çalışmaları ve Yeni Yayınlanan Bir “Ansiklopedi” Üzerinden Bir Değerlendirme, Toplum ve Bilim, sayı: 100, s.23-39.
• Aydın, S. ve Erdal, Y.S. (2010). Antropoloji. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bora, Tanıl. (2013). “Dergicilik Deneyimi: Sosyal Bilimler Pratiğinde Bir Anlam Arayışı”, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek Sempozyum Bildirileri (2. bsm), İstanbul: Metis:247-254
• Can, Banu. vd. (2013). Toplumsal Barışın Sağlanmasında Öğretmenlerin Rolü. Kürt Meselesi Okula Nasıl Yansıyor? İstanbul: Helsinki Yurttaşlar Derneği.
• Ceyhan, Müge. A. Koçbaş, D. (2011). Göç ve Çokdillilik Bağlamında Okullarda Okuryazarlık Eğitimi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Convertino, C.M., B. Levinson, and N. Gonzalez. (2013). Culture, teaching, and learning. In James A. and Cherry A. McGee Banks (Eds.) Multicultural education: Issues and Perspectives. 8th edition. Pp. 25-41. New York: Wiley
• Çapar, M. (2012). “Çokkültürlü Bir Toplumda Antropolojinin Önemi”, Folklor Edebiyat, 70, s.47-66
• Demirel, F. Arzu. (2011). “Türkiye Antropolojisinin Tarihçesi ve Gelişimi Üzerine”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitsü Dergisi, sayı:4, s.128-134
• Ekşigil, Adnan. (1998a). “Antropolojinin Mutfağında Türkiye”, Toplum ve Bilim, 76: 41-56.
• Ekşigil, Adnan.(1998b). “Türkiye’de Antropolojinin Eni Boyu Üzerine Suavi Aydın’a Yanıt.” Toplum ve Bilim, 78, s: 273-291.
• Ernas, Sevgi. (2014). Mardin İli Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin İnsan Farklılıklarına İlişkin Görüşleri. Ankara Üniversitesi. Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi.
• Esen, Hüseyin. (2009). An Analysis Of Public Primary School Teachers’ Dealing With Difference In The Absence Of a Multicultural Education Policy In Turkey. Boğaziçi University, Master of Arts in Educational Sciences.
• Gezgin, U. Başar. (2015). Çokkültürlü Eğitim. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Işık, S. Y. (2015). “Küresel Kültürel Değişim ve ‘Yeni’ Annelik: Ankara Kamil Ocak Mahallesi Örneği”, Eğitim Bilim ve Toplum, sayı: 50, s. 48-75.
• İlbars, Z. (1977). “Türk ve Japon Kültüründe Çocuk Yetiştirme Usullerindeki Benzerlikler” DTCF Antropoloji Dergisi, 10, s.23-30
• İlbars, Z. (1987). “Kişiliğin Oluşmasındaki Kültürel Etmenler” DTCF Antropoloji Dergisi, cilt: 31, sayı: 1, 2, s.201-211.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. (2007). Kültürel Psikoloji Kültür Bağlamında İnsan ve Aile. İstanbul: Evrim Yayınları
• Levinson B. A. U. and Pollock, M.(2011). A Companion to the Anthropology of Education. West Sussex: Blackwell Publishing
• Maksudyan, Nazan. (2005). Türklüğü Ölçmek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Morin, E. (2006). Geleceğin Eğitimi İçin Yedi Bilgi (H. Dilli, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nesbitt, Eleanor. (2012). “Etnograf Olarak Din Öğreticisi”, (İ. Toker, Çev.), (Der.) Peter B. Clarke, Din Sosyolojisi Çağdaş Gelişmeler(İ. Çapcıoğlu, Çev. Ed.), Ankara: İmge:555-589.
• Nohl, Arnd-Michael. (2009). Kültürlerarası Pedagoji (R. N. Somel, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Özbudun, S.(2015).“Antropoloji Üzerine Sesli Düşünceler” http://sibelozbudun.blogspot. com erişim: 18.02.2015
• Özbudun S. ve Uysal, G. (2013). 50 Soruda Antropoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek Yayınları.
• Özlem, Doğan. (1998). “Doğa Bilimleri ve “Sosyal Bilimler” Ayrımının Dünü ve Bugünü Üzerine”, Toplum ve Bilim, 76, ss.7-40
• Prakash M.S. ve Gustavo Esteva. (2014). Eğitimden Kaçmak. (Bürge Abiral, Çev.) Ankara: Ütopya Yayınları.
• Rabo, Annika. (2011). “İsveç’te Öğretmen Eğitimin Yeniden Düzenlemek: ‘Çeşitlilik’ Paradoksları”, (Der.) Marie Carlson ve diğ. Çokkültürlü Toplumlarda Eğitim Türkiye ve İsveç’ten Örnekler, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi:s. 25-47.
• Sayar, K. (2003).Kültür ve Ruh Sağlığı Küreselleşme Koşullarında Kültürel Psikiyatri, (S. Yücesoy, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Spindler, G. and Spindler, L. (2001). Education and Cultural Process, 3rd. ed. Prospect Waveland Press: Heights, IL.
• Şafak, Balkı. (1993). “Modernleşme ve Eğitim: İki Köy Karşılaştırması”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2 ss. 55-66
• Selçuk, Ziya. (2011). “MEB- EARGED’den Araştırmacılara Destek”, Radikal15/01/2011.
• Toprak, Z. (2012). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
• Wulf, Christoph, Kontopodis, M. (2011). Children, Development and Education Cultural, Historical, AnthropologicalPerspectives. Dordrecht/Heidelberg/London/New York: Springer.
• Wulf, Christoph, (2006). “Towards a Historico-cultural Anthropology of Education, Wulf, C. (ed), Hidden Dimensions of Education Rhetoric, Rituals and Anthropology) Münster/ New York/München/Berlin:Waxmann:199-211.
• Yemenici, Ahmet. (2012). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Diğer Dinlere ve Din Mensuplarına İlişkin Yaklaşımları. Ankara Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi.
• http://www.tc.columbia.edu/academics/programs-and-areas-of-study/, erişim: 4/3/2016
• http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/489822/Din_ogretmeninden_Alevilere_ hakaret__Sazli_sozlu__ibadet_olmaz.html, erişim: 31/3/2016
• https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity?language=en, erişim: 24/3/2016