Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kıbrıs Türk Masallarında Şamanistik Evren Tasavvuru

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 88, 193 - 203, 01.11.2016

Öz

Mitolojiden, semavî dinlere kadar pek çok inanç sistemi ve dinde evren, iyi tanrıların

bulunduğu gökyüzü, insanların yaşadığı yeryüzü, kötü tanrıların ve ruhların meskeni yer

altı olmak üzere üçlü bir anlayış çerçevesinde tasavvur edilir. Gökyüzü yani üst dünya yedi,

dokuz veya on yedi kattan ibaret ve dikey bir yapıya sahiptir. Gökyüzü ruhları iyi, insanlara

zarar vermeyen ruhlar olarak bilinirler. Yer altı dünyası ise yedi veya dokuz kattan oluşur.

Bazen yatay bazen de dikey olarak hayal edilir.

Türk düşüncesinde gök, yer ve yer altı olmak üzere üçlü evren anlayışı ile menşe ve

köken mitlerinden maddî abidelere kadar bütün metin çeşitlerinde karşılaşmak mümkündür.

Bunların yanı sıra sözlü nesir anlatılardan olan masallar taşıdıkları mitolojik unsurlar

bakımından oldukça zengindir. Bu zenginlik içerisinde masal kahramanlarının yeraltı ve

gökyüzü dünyalarıyla ilişkileri ve bu bölgelere yaptıkları yolculuklar anlatmalarda önemli

bir yer tutar. Gökyüzü ve yeraltı dünyasındaki varlıklarla temas kuran kahraman, çeşitli

sonuçlara ulaşır; kahraman, yeraltına yaptığı yolculuklarından zaferle çıkar, haksız bir

şekilde yeraltına kaçırılmış insanları kurtarır. Makalede bu noktalardan yola çıkılarak Kıbrıs

Türk masallarına yansıyan Şamanizmin üçlü evren anlayışı örnek metinler üzerinden ortaya

konmak suretiyle, değerlendirilecektir.


Kaynakça

  • Bayat, Fuzuli (2004), Türk Şaman Metinleri (Efsaneler ve Memoratlar), Ankara: Piramit Yayıncılık.
  • Bayat, Fuzuli (2006), Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Bayat, Fuzuli (2007), Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistomolojik Bağlamda Türk Mitolojisi 1, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Bayırlı, Ayşe (1997), Kıbrıs Halk Edebiyatından Örnekler, Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Buluç, Sadettin (1970), “Şaman”, İslam Ansiklopedisi C. 11, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 310- 320.
  • Çobanoğlu, Özkul (2001), “Türk Mitolojisinde Kutsal Sabit Mekân Fikrinin Yaratılış Tipolojisi Üzerine Tespitler”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Türkistan Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları, s. 49-62.
  • Eliade, Mircea (1999), Şamanizm (Çev: İsmet Birkan), Ankara: İmge Kitabevi.
  • Esin, Emel (2001), Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Hüseyin, Ziya (1973), Girne Kazası Templos Köyü Masalları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi. (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • İnan, Abdülkadir (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm/ Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: TTK Yayınları.
  • Kafesci, Zehra (1997), Kıbrıs Masallarından Örnekler. Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Kafesoğlu, İbrahim (1988), Türk Millî Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • Lüthi, Max (1996) [1909], “Halk Masallarında Tek Boyutluluk” (Çev: Gülay Miraoğlu), Millî Folklor. S. 31-32. s. 147-151.
  • Ögel, Bahaeddin (1998), Türk Mitolojisi I/ (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), Ankara: TTK Yayınları.
  • Ögel, Bahaeddin (2002), Türk Mitolojisi II/ (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), Ankara: TTK Yayınları.
  • Roux, Jean Paul (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini (Çev: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Sami, Hasan (1972), Kıbrıs Limasol Ağzı, Erzurum: Atatürk Üniversitesi (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Schimmel, Annemarie (2000), Sayıların Gizemi (Çev: Mustafa Küpüşoğlu), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Uraz, Murat (1994), Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
  • Yorgancıoğlu, Oğuz M (1998), Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler/ Masallar, Mağusa.
  • Yorgancıoğlu, Oğuz M. (2006). Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler/ Masallar II, Mağusa: Canbulat Basımevi.
Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 88, 193 - 203, 01.11.2016

Öz

Kaynakça

  • Bayat, Fuzuli (2004), Türk Şaman Metinleri (Efsaneler ve Memoratlar), Ankara: Piramit Yayıncılık.
  • Bayat, Fuzuli (2006), Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Bayat, Fuzuli (2007), Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistomolojik Bağlamda Türk Mitolojisi 1, İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Bayırlı, Ayşe (1997), Kıbrıs Halk Edebiyatından Örnekler, Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Buluç, Sadettin (1970), “Şaman”, İslam Ansiklopedisi C. 11, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 310- 320.
  • Çobanoğlu, Özkul (2001), “Türk Mitolojisinde Kutsal Sabit Mekân Fikrinin Yaratılış Tipolojisi Üzerine Tespitler”, Muğla Üniversitesi Uluslararası Türkistan Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları, s. 49-62.
  • Eliade, Mircea (1999), Şamanizm (Çev: İsmet Birkan), Ankara: İmge Kitabevi.
  • Esin, Emel (2001), Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Hüseyin, Ziya (1973), Girne Kazası Templos Köyü Masalları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi. (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • İnan, Abdülkadir (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm/ Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: TTK Yayınları.
  • Kafesci, Zehra (1997), Kıbrıs Masallarından Örnekler. Konya: Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Kafesoğlu, İbrahim (1988), Türk Millî Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • Lüthi, Max (1996) [1909], “Halk Masallarında Tek Boyutluluk” (Çev: Gülay Miraoğlu), Millî Folklor. S. 31-32. s. 147-151.
  • Ögel, Bahaeddin (1998), Türk Mitolojisi I/ (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), Ankara: TTK Yayınları.
  • Ögel, Bahaeddin (2002), Türk Mitolojisi II/ (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), Ankara: TTK Yayınları.
  • Roux, Jean Paul (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini (Çev: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Sami, Hasan (1972), Kıbrıs Limasol Ağzı, Erzurum: Atatürk Üniversitesi (Yayımlanmamış lisans tezi).
  • Schimmel, Annemarie (2000), Sayıların Gizemi (Çev: Mustafa Küpüşoğlu), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Uraz, Murat (1994), Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
  • Yorgancıoğlu, Oğuz M (1998), Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler/ Masallar, Mağusa.
  • Yorgancıoğlu, Oğuz M. (2006). Kıbrıs Türk Folklorundan Derlemeler/ Masallar II, Mağusa: Canbulat Basımevi.
Toplam 21 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat ve Edebiyat
Bölüm Derleme Makaleleri -Compilation Articles
Yazarlar

Kadriye Türkan

Yayımlanma Tarihi 1 Kasım 2016
Yayımlandığı Sayı Yıl 2016 Cilt: 22 Sayı: 88

Kaynak Göster

APA Türkan, K. (2016). Kıbrıs Türk Masallarında Şamanistik Evren Tasavvuru. Folklor/Edebiyat, 22(88), 193-203.

Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:

TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.

Alan Editörleri/ Field Editörs

Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun ( (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)
Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)