POLİSİYE EDEBİYATTA KADIN DEDEKTİFLER: ESRA TÜRKEKUL’UN KAPALIÇARŞI CİNAYETİ KİTABI

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 93, 139 - 150, 01.02.2018

Selin Önen

https://doi.org/10.22559/folkloredebiyat.2017.74

Öz

19. yüzyılda ortaya çıkan klasik polisiye romanında, Mandel (1996) in tartıştığı üzere aksayan

düzeni onararak rasyonaliteyi yeniden sağlamaya çalışan bir dedektif karakteri bulunmaktadır.

Dedektifin toplumsal konumu da tarihsel ve toplumsal değişikliklerle ilişkilidir. Nitekim klasik

polisiye romanında bilim ve akıl kavramlarının vurgulanması Aydınlanma ve pozitivizmle

ilişkilidir. Dönemsel olarak değerlendirildiğinde, iki dünya savaşı arasındaki dönem İngiliz

polisiyesinin Altın Çağ dönemi olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemde kadın yazarlar ve kadın

dedektifler ön planda olup şiddetin hakim olmadığı, huzurlu ve rahatlatıcı mekanlarda işlenen

polisiye kurgular dikkat çekicidir.

Bu döneme 1920’li yıllarda Amerika’da yaygınlaşan, özellikle erkeksi dedektif karakterlerin

ağır bastığı hard-boiled geleneği eşlik eder. 1970’lerin sonunda, Amerika’da polisiye edebiyatta

kadın bakış açısı ön plana çıkmıştır. Dedektif karakterlerin toplumdaki ataerkil değerlere göre

tanımlanmaması, kadının kendi öznelliğinin farkında olması, toplumun farklı kesimlerinden

kadınların kurguya dâhil edilmesi bu döneme ilişkin göze çarpan değişikliklerdir. Bu çalışmada,

polisiye romanda modern kadın dedektif figürlerinin ortaya çıkışının kadın hareketi ve feminist

yaklaşımla ilişkili olduğu tartışılmaktadır. Bu bağlamda Esra Türkekul’un Kapalıçarşı Cinayeti

isimli kitabı amatör kadın dedektif karakterinin öznelliğini nasıl inşa ettiği, sınıfsal duruşu,

kendisiyle ve diğer insanlarla kurduğu etkileşim bağlamında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

polisiye edebiyat, detektif, feminizm, feminist metodoloji, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Bayram, Güliz-Elif (2004). Türkiye’de Polisiye Roman: Osman Aysu Romanları. Ankara: Ankara Üniversitesi Gazetecilik Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bora, Aksu (2010). Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İstanbul:İletişim.
• Büyükarman, Didem-Ardalı (2013). Şeytan Hadiye’nin Şeytanlığı İskender Fahreddin Sertelli’nin Onparalık Serisi. Seval Şahin, Banu Öztürk ve Didem-Ardalı Büyükarman (Ed.), Edebiyatın İzinde: Polisiye Edebiyat içinde (s.99-103). İstanbul: Bağlam..
• Dikenelli, Çağan (2005). Yüreksöken Cinayetleri. İstanbul:Oğlak.
• Donovan, Josephine (2014) [1985]. Feminist Teori. A. Bora, M.A. Gevrek, F.Sayılan (Çev). İstanbul:İletişim.
• Ergun, Zeynep (2015). Kardeşimin Bekçisi: Başlangıcından II. Dünya Savaşı’na İngiliz Dedektif Yazını. İstanbul: Labirent.
• Gilbert, Sandra M ve Gubar, Susan (2000) [1979]. The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. New Haven and London: Yale University Press.
• Harvey, David (1999). Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis.
• Humm, Maggie (2002) [1994]. Feminist Edebiyat Eleştirisi. İstanbul:Say.
• Kırtıl, Arık Gonca (2012). Feminist Edebiyat Eleştirisi Açısından Sevim Burak. Kadın Araştırmaları Dergisi, 8, 127-151.
• Koyuncu-Yıldırım, Nevin (2008). Detective Fiction as a Gendered Genre. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Mandel, Ernest (1996) [1985]. Hoş Cinayet: Polisiye Romanın Toplumsal Bir Tarihi. N. Saraçoğlu (çev.). İstanbul:Yazın Yayıncılık.
• Mizejewski, Linda (2004). Hardboiled &High Heeled: The Woman Detective in Popular Culture. London and New York: Routledge.
• Schoenfeld, Bethe (2008). Women Writers Writing About Women Detectives in Twenty- First Century America. The Journal of Popular Culture, 41(5), 836-853.
• Seaman, C. Amanda (2004). Chercez la femme: detective fiction, women, and Japan. Japan Forum, 16 (2), 185-190.
• Şahin, Seval ve Büyükarman, Didem Ardalı (2016). Türkçe Polisiyenin Kadın Dedektif Kahramanları. 221B: İki Aylık Polisiye Dergi:Edebiyat ve Ekranda Kadın Dedektifler, 60-62.
• Turhan, Fulya (2016). Amerikan Polisiye Edebiyatında Kadın Dedektifler. 221B: İki Aylık Polisiye Dergi:Edebiyat ve Ekranda Kadın Dedektifler, 52-54.
• Türkekul, Esra (2013). Kapalıçarşı Cinayeti. İstanbul: Esen Kitap.
• Türkekul, Esra (2016a). Cadıbostanı Cinayeti. İstanbul: Mylos Kitap.
• Türkekul, Esra ve Özdemir Özlem (2016b). Kapalıçarşı’dan Cadıbostanı’na: Yazar vs Editör. 221B: İki Aylık Polisiye Dergi:Edebiyat ve Ekranda Kadın Dedektifler, 70-71.
• Woolf, L. Diana (2009). Saha Çalışmasında Feminist İkilemler. Hattatoğlu&G.Ertuğrul (Der.). méthodos: kuram ve yöntem kenarından içinde. İstanbul: Anahtar, (s. 372-441).
• Yıkmış-Salman, Meral (2015). Kadınlarla Mülakat Yapmak. Fe-Dergi: Feminist Eleştiri, 7 (13), 96-107.
• http://www.solakkedi.com/edebiyat/polisiyenin%20kisa%20tarihi-solak%20kedi.pdf (13.07.2017).