Alan Araştırmacısı Olarak Sedat Veyis Örnek ve Alan Çalışmalarına Katkıları

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 82, 299 - 309, 15.05.2015

Selcan Gürçayır Teke

Öz

Derleme çalışmaları halk bilimi disiplininin ayrılmaz bir parçasıdır. Türk derleme tarihine

bakıldığında derleme çalışmalarının yapılma gerekçeleri ve derlemelerden elde edilen verilere

yaklaşma biçimlerinin değiştiği görülür. Bu değişimdeki önemli isimlerden biri de Sedat Veyis

Örnek’tir. Sedat Veyis Örnek, Türk halkbilimi ve alan çalışması araştırmalarına özgün katkılar

yapmış bir bilim adamıdır. Eksikleri olduğunu düşündüğü sözlük ve derleme çalışmalarına bilimsel

ve sistematik bir yaklaşım kazandırmayı amaçlamıştır. Derleme çalışmalarında bilimsel

kriterleri esas alarak veri toplanması için önemli çabalar göstermiştir. Bu çalışmada, Sedat Veyis

Örnek’in alan çalışmalarına dayanan Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl

İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki (1966), Anadolu Folklorunda Ölüm (1971) ve

Geleneksel Kültürümüzde Çocuk (1979) başlıklı kitapları ve alan çalışmasına dair teorik ve pratik

görüşlerini ortaya koyduğu Türk Halk Bilimi kitabından hareketle derleme çalışmaları konusundaki

görüşleri değerlendirilecektir. Sedat Veyis Örnek’in alan çalışması konusundaki düşünceleri

ve yürüttüğü alan çalışmalarında izlediği yöntemler halk bilimi derleme ve araştırma tekniklerinin

Türkiye’de izlediği seyri görmek açısından önemlidir. Tematik ve derinlemesine alan araştırmalarıyla

Örnek’in, derlemelerine bilimsel bir boyut kazandırdığı görülmüştür. Ancak alandan elde

edilen verilerin yorumlanması konusunda kendisinden önceki halkbilimciler gibi Örnek’in de eksik

kaldığı tespit edilmiştir. Örnek’in yine de alan araştırması konusunda hem iyi bir teorisyen

hem de iyi bir uygulayıcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

alan çalışması, alan araştırmacısı, Sedat Veyis Örnek, derleme tarihi

Kaynakça

• Fındıkoğlu, Z. F. (Yay. Haz.) (1940). Folklor ve Etnografya Kılavuzu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Müze ve Arşivi.
• İnan, A. (1930). Türk Halk Bilgisine Ait Maddeler IV Birinci İlmî Seyahata Dair Rapor. İstanbul: İktisat Matbaası.
• Kongar, E. (2001). Türk Toplumbilimcileri. C.2. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Köprülüzade, M. F. (1914). Yeni Bir İlim Halkiyat: ‘Folklor’. İkdam. Sayı: 6091.
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Örnek, S. V. (2000). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Örnek, S. V. (1979). Geleneksel Kültürümüzde Çocuk. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Örnek, S. V. (1981). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Örnek, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Yener, E. (1960). Etnografya Kılavuzu Halk Sanat ve Geleneklerini Derleme Kılavuzu. Ankara: Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası.