Garip Hareketi Bağlamında Sedat Veyis Örnek’in Şiirleri

Year 2015, Volume: 21 Issue: 82, 393 - 405, 15.05.2015

Gökhan Reyhanoğulları

Abstract

Tanzimat’tan sonra Türk edebiyatı, ciddi ve hızlı değişimler yaşayarak yenileşme dönemine

girer. Bu yenileşmenin çıkış noktası öncelikli olarak yüzünü Batı’ya dönen sanatçıların varlığıdır.

Divan edebiyatının yüzyıllar süren şiir anlayışı kimi noktalarda sıkışmış ve kendini tekrar eder hale

geliştir. Batı ile temasa giren aydın ve sanatçılar yeni edebi türleri keşfederek onlara yeni uygulama

alanları oluşturur. Böylelikle mevcut şiir formları ve anlayışları kırılır. Divan şiirinin bütün kural

ve kaideleri yerini Batı’nın sanatına bırakır. Kademeli olarak gelişen bu süreçte henüz denenmemiş

türlerin yanı sıra asıl yenilikler şiirde kendini bulur. Yenileşmenin ilk adımları muhteva bahsinde

olur. Servet-i Fünûn’la birlikte şekilsel planda gerçekleşen yenileşme Cumhuriyet’in ilk yıllarına

kadar devam eder. Cumhuriyet’le birlikte şiirin halka doğru yol alması şiir anlayışlarında yeni bir

gelişmenin yaşanmasına sebep olur. Birçok edebi topluluk şiir anlayışlarını dile getirirken en dikkat

çekici çıkışı Garip adı ile anılacak olan Orhan Veli ve arkadaşları gerçekleştirmiş olur. Yayınladıkları

manifesto ile alışılagelmiş bütün şiir anlayışlarına karşı toplu bir reddiye geliştirmişlerdir. Bütün

şiirsel unsurları reddederek tamamen serbest bir şiir anlayışı geliştirme yoluna gitmişlerdir. 1940’lı

yıllarda sayısız şairi etkilemiş ve kendi anlayışları doğrultusunda şiir yazmaya sevk etmiştir. Bir

halkbilim profesörü olan Sedat Veyis Örnek de bunlardan birisidir. Gençliğinde yazmış olduğu ve

1949 yılında Sivas Hakikat Gazetesi’nde yayınlanan dört şiirinde bu etkiyi görmek mümkündür.

Yayınlanma tarihleri göz önüne alındığında gecikmiş bir etkinin ürünleri gibi değerlendirilse de bu

şiirleri Garip çizgisi dışında görmek mümkün değildir. Bu makalede söz konusu şiirler Garip manifestosu

çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci bölümde Garip önsözünün genel bir çerçevesi

çizilmekte, ikinci bölümde ise önce Sedat Veyis Örnek’in şiirlerine yer verilmekte, ardından Garip

şiirinin ilkeleri doğrultusunda bu dört şiir değerlendirilmektedir.

Keywords

Sedat Veyis Örnek, Orhan Veli, şiir

References

• Ercilasun, Bilge (2004), Orhan Veli Kanık, İstanbul: MEB Yayınları.
• Kanık, Orhan Veli (1939a), Garip, Varlık Dergisi, 154, 266-268.
• Kanık, Orhan Veli (1939b), Âhenk ve Tasvir, Varlık Dergisi, 156, 315-316.
• Kanık, Orhan Veli (1940a), Taklit, Varlık Dergisi, 157, 333-334.
• Kanık, Orhan Veli (1940b), Şairane, Varlık Dergisi, 158, 358.
• Kanık, Orhan Veli (1940c), İnsanlara Doğru”, Varlık Dergisi, 159, s.380-381.
• Kanık, Orhan Veli (2010), Bütün Şiirleri, İstanbul: YKY.
• Okay, M. Orhan (2011), Poetika Dersleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Örnek, S. Veyis, Bir Gece Şarkısı, Ülkü Gazetesi, 5 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, !!!, Ülkü Gazetesi, 7 Aralık 1948, S.1012, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Ne Olur, Ülkü Gazetesi, 8 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, İsterdim, Ülkü Gazetesi, 9 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Temenni, Ülkü Gazetesi, 10 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Tahmin, Ülkü Gazetesi, 11 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Sevgi Ne Kadar Acı, Ülkü Gazetesi, 12 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Boş Ver!, Ülkü Gazetesi, 14 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Kafamda Kontak Var!, Ülkü Gazetesi, 15 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Kâbus, Ülkü Gazetesi, 17 Aralık 1948, s. 2.
• Örnek, S. Veyis, Tahmin, Ülkü Gazetesi, 24 Nisan 1949, s. 3.
• Sazyek, Hakan (2006), Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi, Ankara: Akçağ Yay.
• Sedat Veyis, Dua, Sivas Hakikat Gazetesi, 7 Nisan 1949, s. 3.
• Sedat Veyis, Postacı, Sivas Hakikat Gazetesi, 21 Nisan 1949, s. 3.
• Sedat Veyis, Günah, Sivas Hakikat Gazetesi, 28 Nisan 1949, s. 3.
• Sedat Veyis, Zaman, Sivas Hakikat Gazetesi, 12 Mayıs 1949, s. 3.
• Sedat Veyis, Bir Kadın İstiyorum, Sivas Hakikat Gazetesi, 19 Mayıs 1949, s. 3.