Tarım ve Avcı-Savaşçı Toplumların Mitlerine Dünya Tasavvuru Bağlamında Bir Bakış

Year 2019, Volume: 25 Issue: 97, 41 - 54, 11.02.2019

Ahmet Akgöl

https://doi.org/10.22559/folklor.184

Abstract

Bu çalışmada çeşitli yaşayış stillerine sahip toplumların mitleri dünya tasavvuru
bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve mitler arasındaki ortaklıklar ve
farklılıkların nedenleri tespit edilmiştir.
Çalışmanın amacı doğrultusunda toplumların mitleri yer, gök, yeraltı, ay, güneş,
dünya direği ve varlıkların cinsiyetleri başlıkları altında karşılaştırmalı olarak
incelenmiştir. İnceleme kısmından elde edilen verilere göre tarım ve avcı-savaşçı
toplumlarda üç kozmik kuşaktan oluşan dünya tasavvurunun en önemli ortak
nokta olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra varlıklara bir cinsiyet atfedilmesi ve
ayrıca üç kuşağı bir arada tutan bir direğin varlığı diğer önemli ortak nokta olarak
görülmüştür. Mitler arasındaki farklı noktaların ise ortak noktaların kılık değiştirmiş
halleri olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra elde edilen verilere göre ortaklıkların ve  farklılıkların sebepleri tartışılmıştır. Tartışma sonucunda ortaklıkların sebebi Adolf
Bastian’ın Birincil Fikirler, farklılıklar ise Bastian’ın Etnik Fikirler teorisine
dayandırılmıştır.

Keywords

mit, dünya tasavvuru, ortak bellek, birincil fikirler

References

• Bayat, F. (2006). Türk mitolojisinde dağ kültü. Folklor/ Edebiyat, cilt:12, sayı 46.
• Campbell, J. (2003). Doğu mitolojisi. (K. Emiroğlu. Çev.). Ankara: İmge.
• Campbell, J. (2006). İlkel mitoloji. (K. Emiroğlu. Çev.) Ankara: İmge.
• Campbell, J. (2017). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (S. Gürses. Çev.) İstanbul: İthaki.
• Çoruhlu, Y. (2010). Türk mitolojisinin anahatları. İstanbul: Kabalcı.
• Eliade, M. (1993). Mitlerin özellikleri. ( S. Rıfat. Çev). İstanbul: Simavi. Eliade, M. (1994). Ebedi dönüş mitosu. (Ü. Altuğ. Çev.). Ankara: İmge . Eliade, M. (2014). Şamanizm. ( İ. Birkan. Çev.). Ankara: İmge.
• Eliade, M. (2015). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi 1. (A. Berktay. Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Eliade, M. (2017). Dinler tarihine giriş. (L. A. Özcan. Çev.) İstanbul: Alfa.
• Erhat, A. (1984). Mitoloji sözlüğü. İstanbul: Remzi.
• Erhat, A. Eyüboğlu, S. (1977). Hesiodos eseri ve kaynakları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hooke, H. S. (2002). Ortadoğu mitolojisi. (A. Şenel. Çev.) İstanbul: İmge.
• Gökalp, Z. (1976). Türk töresi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Ögel, B. (1971). Türk mitolojisi 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya mitolojisi. (K. Aktan, E. Cengiz, A.U. Cüce, K. Emiroğlu, T.
• Kenanoğlu, T. Kocayiğit, E. Kuzhan, Bengü Dabaşı. Çev.) Ankara: İmge.