Daniel Defoe’nun “Robinson Crusoe” ve Michel Tournier’nin “Cuma ya da Pasifik Arafı” Eserlerine Metinlerarası Bir Yaklaşım

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 97, 133 - 151, 11.02.2019

Engin Bölükmeşe , Mert Çanakcı

https://doi.org/10.22559/folklor.598

Öz

1960’lı yıllarda ortaya çıkan metinlerarası ilişkiler kavramı, her metnin başka
metinlerin birleşmesinden oluştuğu ve bu bağlamdan tüm metinlerin birbiriyle bir şekilde bağlantılı olduğu ilkesine dayanmaktadır. Fransız edebiyat kuramcısı, Gérard Genette metinler arasındaki her türlü ilişkiyi metinselaşkınlık
olarak tanımlamıştır. Metinselaşkınlık türlerinden biri olan anametinsellik,
anametin ve onun öncülü olan bir altmetin arasındaki her türlü bağlantıyı ifade eder. Bu ilişki türünün görüldüğü alanlardan biri yeniden yazımdır. Daniel
Defoe’nun “Robinson Crusoe” eseri on sekizinci yüzyılda yazılmıştır ve Alexander Selkirk’in gerçek hikâyesinin anlatıya dönüştürülmüş halidir. Michel
Tournier’nin “Cuma ya da Pasifik Arafı” eseri yirminci yüzyılda yazılmıştır
ve Defoe’nun “Robinson Crusoe” eserinin modern bir yeniden yazımıdır. Bu çalışmada “Robinson Crusoe” ve “Cuma ya da Pasifik Arafı” eserlerinde ortaya çıkan metinselaşkınlık ilişkisinin neden, nasıl ve hangi açılardan meydana
geldiğinin belirlenmesini amaçlayan bir inceleme yapılacaktır. Çalışmanın sonucunda altmetinle anametin arasında özellikle Gérard Genette’nin belirlediği,
zamansal, uzamsal, anlatısal ve değersel dönüşümlerin izleri açıkça belirlenmiştir. Altmetin “Robinson Crusoe” benöyküsel dönüşüm bağlamında “Cuma
ya da Pasifik Arafı” anametni halini almıştır. Bu bağlamda Michel Tournier’nin
kendinden önce yazılmış metni, farklı bir bağlamda yeni anlamlar yükleyerek
değiştirip dönüştürerek, kendine özgü bir metin haline getirdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

metinselaşkınlık, anametinsellik, öyküseldönüşüm, söylemdeğişimi

Kaynakça

• Abse, L. (2006) The bi-sexuality of Daniel Defoe-a psychoanalytic survey of the man and his works. London: Karnac.
• Aktulum, K. (2014) Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Kanguru.
• Aktulum, K. (2011) Metinlerarasılık/göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru.
• Brantly, S. C. (2009) Engaging the enlightenment: Tournier’s Friday, Delblanc’s Speranza, And Unsworth’s Sacred Hunger, Comparative literature. Spring, Volume 61, Number 2, ss.128-141.
• Defoe, D. (2016) Robinson Crusoe. 5. Basım, Çeviren: Fadime Kâhya, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Dumitrescu, A. (2009) Robinsoniads as stories of technology and transformation. Phantasma, Volume 17, ss.294-314.
• Ellis, M. (1996) Crusoe, cannibalism and empire, Lieve Spaas and Brian Stimpson (ed.), Robinson Crusoe: Myths and metamorphoses, New York: St. Martin’s, ss.45-61.
• Genette, G. (1997) Palimpsests literature in the second degree. Translated by Channa Newman & Claude Doubinsky, London: University of Nebraska.
• Göktürk, A. (1982) Ada, İstanbul: Adam.
• Kıran, A. ve Kıran, Z. (2011) Yazınsal okuma süreçleri. 4. Basım, Ankara: Seçkin.
• Milne, L. (1996) Myth as microscope: Michel Tournier’s Vendredi ou les Limbes du Pacifique, Lieve Spaas and Brian Stimpson (ed.), Robinson Crusoe: Myths and metamorphoses. New York: St. Martin’s, ss.167-181.
• Panek, M. B. (2010) The postmodern treatment of myth in the writings of Michel Tournier. The Catholic University of America, The Department of Modern Languages and Literatures. (Basılmamış Doktora Tezi), Washington, D.C.
• Petit, S. (1991) Michel Tournier’s metaphysıcal fictıons. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Piegay-Gros, N. (1996) Introduction à l’intertextualité. Paris: Dunod.
• Platten, D. (1999) Michel Tournier and the metaphor of fiction. Liverpool: Liverpool University.
• Purdy, A. (1984) From Defoe’s ‘Crusoe’ to Tournier’s’ Vendredi’: The metamorphosis of a myth. Canadian review of comparative literature. Volume 11, Number 2, ss.216-235.
• Rabau, S. (2002) L’intertextualité, Paris: Flammaration.
• Rogers, W. (1928) A cruising voyage round the world. London: Cassell And Company.
• Samoyault, T. (2001) L’intertextualité, mémoire de la littérature. Paris: Edition Nathan/HER.
• Sankey, M. (1981) Meaning through intertextuality: isomorphism of Defoe’s Robinson Crusoe and Tournier’s Vendredi ou les Limbes du Pacifique, Australian journal of french studies. Volume 18, Issue 1, ss.77-88.
• Tournier, M. (2014) Cuma ya da Pasifik Arafı. 4. Basım, Çeviren: Melis Ece, İstanbul: Ayrıntı.
• Veverková, D. (2014) La solitude et l’identité dans l’oeuvre romanesque de Michel Tournier. Université Masaryk de Brno, Institut de Langues et Littératures Romanes. (Basılmamış Doktora Tezi), Brno.
• Watt, I. (2014) Modern bireyciliğin mitleri-Faust, Don Quijote, Don Juan, Robinson Crusoe. Çeviren: Mehmet Doğan, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Wilson, E. (1996) Tournier, seduction and paternity. Lieve Spaas and Brian Stimpson (ed.), Robinson Crusoe: Myths and metamorphoses. New York: St. Martin’s, ss.199-209.