Medyatik Popüler Kültürde Nostalji: Kültürel Doyum Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 104, 757 - 779, 01.11.2020

Hüseyin Köse Helin Aydın

https://doi.org/10.22559/folklor.1343

Öz

İnsanlar, doğaları gereği geçmişe özlem duyarlar. Özellikle de ortalama bir yaşamsal
rutine tabiiyetin gerçekliğinde yeterince varoluşsal bir tatmin duygusu elde
edemediklerinde, kendilerini sıklıkla geçmiş yaşantılarında, pratiklerinde, alışkanlıklarında
bulurlar. Bu sembolik deneyimler özellikle medya endüstrisi çağında
temsili doyum arayışının da temel araçlarıdır. Deyim yerindeyse, böylelikle temsili
hazlarla hayatlarındaki anlam eksikliğini gidermeye çalışırlar. Günümüz medyatik
popüler kültür koşullarında nostaljiye eğilimin daha da artmış olmasının önemli bir
nedeni, kişisel ve kolektif hayatı anlamlandıran değerlerin gitgide özgünlüklerini
ve derinliklerini yitirerek metalaşması ve rutin yaşamsal pratiğin uğradığı anlam
kaybı olabilir. Nostalji olgusu, şimdinin ve geleceğin belirsizliğine karşılık küresel
değer salgını içinde köklerinden ve yerlerinden edilmiş, değerleri, duyguları ve
alışkanlıkları bakımından adeta sürgünde yaşayan bireylere bir nevi konumlanma
olanağı, yitirilmiş aşinalık duygusuna ilişkin bir tür ikame veya aidiyet duygusu
sunuyor da olabilir. Bu çalışma, kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı temelinde,
nostalji talebinin medyanın etkili retoriği tarafından tahkim edilmiş görsel reklam
örnekleri odağında ne tür söylem biçimleri eşliğinde üretildiğinin eleştirel bir çözümlemesini
yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

nostalji, populer kültür, doyum

Kaynakça

• Akar, H. (2009). Popüler kültür ve moda. Erciyes İletişim Dergisi. 1(1), 198-206.
• Alpat, E. F. (2010). XX. Yüzyıl ve XXI. yüzyıl başında kadın moda tasarımında nostalji anlayışı. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(17), 15-23.
• Anık, C. (2003). Bilgi fabrikaları ve müşteriler. Ankara: Altın Küre.
• Baudrillard, J. (2001). Tam ekran. B. Gülmez (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Belk, R. (1990). The role of possessions in constructing and maintaining a sense of past. Advances in Consumer Research,(17), 669 & 676.
• Birekul, M. (2014). Bir kentleşme refleksi olarak nostalji kafeler. V. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu, 29-31 Mayıs 2014, Kütahya.
• Boym, S. (2008). Nostaljinin geleceği. F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: Metis.
• Cross, G. (2018). Tüketilen nostalji. E. Turan (Çev.). İstanbul: The Kitap.
• Çınar, R. ve Çubukçu, İ. (2009). Tüketim toplumunun şekillenmesi ve tüketici davranışları karşılaştırmalı bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 277-300.
• Dağdaş, G. (2013). İşletmelerde retro pazarlama uygulamalarının müşteri bağlılığına etkileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Davis, F. (1979). Yerarning for yesterday: A sociology of nostalgia. New York: Free Press.
• Demir, F. O. (2008). Pazarlamanın nostaljik oyunu: Retro markalama. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(33), 43-54.
• Eagleton, T. (2015). Hayatın anlamı. K. Tunca (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Eser, Z. (2007). Nostaljinin pazar bölümleme değişkeni olarak kullanılması üzerine kavramsal bir çalışma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi(1), 115-130.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş. S. İrvan (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Gedik, S. (2012). Geçmişten günümüze vintage giyimin tercih edilme nedenleri ve kullanım düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: GÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gökaliler, E. ve Arslan, Z. (2015). Geçmişle bağ kuran bir pazarlama yaklaşımı: Retro pazarlama perspektifinden tüketicilerin marka bir araştırma. Global Media Journal TR Edition(6), 240-260.
• Gülay, B. (2015). Nostalji markalaşmasında post-modern pazarlama örneği: Retro müzik. Dergi Park Akademi, 1(3), 699-707.
• Keskin, H. D. ve Memiş, S. (2011). Retro Pazarlama ve pazarlamada uygulanmasına yönelik bazı örnekler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 191-202.
• Niemeyer, K. (2018). Du mal du pays aux nostalgies numériques. réflexions sur les liens entre nostalgie. Nouvelles Technologies Et Médias. Recherches en communication(46), 5-20.
• Özer, Ö. (2016). Doyumun öyküsü: Twitter örneğinde kullanımlar ve doyumlar çerçevesinde yapılan araştırmalar. Konya: Literatürk.
• Öztürk, A. T. (2015). Postmodernizm zaman algısı: Müzikte nostalji modası,. Medeniyet Sanat. İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi(1), 31-42.
• Pınarbaşı, F. ve Türkyılmaz, C. A. (2017). Retro Marka deneyiminin yeniden satın alma niyeti ve marka bağlılığı yaratmadaki rolü. İşletme & Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(2), 13-25.
• Taşkaya, M. (2013). Reklamda nostaljik unsurlar: Kimlik vaadi ve anlamın tüketimi. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 6(1), 1-37.
• Tekeloğlu, T. N. ve Tığlı, M. (2016). Retro pazarlama açısından halen var olmayan eski markaların tüketiciler tarafından anımsanması ve tanınması üzerine bir pilot çalışma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (12), 279.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun , R. (2009). İletişim araştırmaları ve kuramları. İstanbul: Beta.
• Türkyılmaz, C. A. (2016). Geçmişin gücü: Retro pazarlama. İstanbul: Beta.
• Yetmen, G. (2011). Günümüz kadın giyim modasında retro vintage eğilimlerin durumu. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi (20), 62-70.
• Elektronik kaynaklar: binekarac.vw.com.tr. (17.02.2020). https://binekarac.vw.com.tr/tr/modeller/beetle.html. (erişim: 17.02.2020). adresinden alındı
• hobitivi.blogspot.com.tr. (06.02.2020). http://hobitivi.blogspot.com.tr/2011/10/migrosla-gelen-nostalji. html. (erişim: 06.02.2020). adresinden alındı
• welsofthome. (12.02.2020). Retro ev dekorasyonu nasıl uygulanır? https://welsofthome.com/retro-evdekorasyonu- nasil-uygulanir. (erişim: 12.02.2020). adresinden alındı
• www.amazon.in. (06.02.2020). https://www.amazon.in/alcatel-temporis-retro-corded-phone/dp/ B00GY0FDAM. (erişim: 06.02.2020). adresinden alındı
• www.buyukanneminsandigi.com. (07.02.2020). https://www.buyukanneminsandigi.com/dantel-yaka- 90lar-elbise. (erişim: 07.02.2020). adresinden alındı
• www.campaigntr.com. (05.02.2020). https://www.campaigntr.com/tadim-yeni-reklaminda-her-yerevim- gibi-diyor/. (erişim: 05.02.2020). adresinden alındı
• www.diken.com.tr. (13.01.2018). http://www.diken.com.tr/nostalji-insanlara-daha-cok-harcatiyor/, . adresinden alındı
• www.google.com. (09.01.2020). https://www.google.com/search?q=Fruko+Gazozlar%C4%B 1+Reklam+G%C3%B6rseli&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiKktiA1- znAhUQ26QKHSuFDgEQ_AUoAXoECAsQAw&biw=1920&bih=969. (erişim: 09.01.2020). adresinden alındı
• www.google.com. (27.01.2020). https://www.google.com/search?q=big+yellow+taxi+benzin& source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwi7mK7c4uznAhXB-aQKHbQMAHQQ_ AUoAXoECA0QAw&biw=1920&bih=969. (erişim:27.01.2020). adresinden alındı
• www.ntv.com.tr. (23.02.2020). https://www.ntv.com.tr/galeri/sanat/40-muhtesem-filmposteri, NYVsrT9qCU6sQYaEoMsmrg/gR868jt0iE-YNuHbGy0yHg. (erişim: 23.02.2020). adresinden alındı
• www.osmanlidunyasi.com. (01.09.2020). http://www.osmanlidunyasi.com/osmanli-ayakkabi-47/deriyemeni- 09-704/. (erişim: 01.09.2020). adresinden alındı
• www.yesilcamkahveevi.com. (08.02.2020). http://www.yesilcamkahveevi.com. (erişim: 08.02.2020). adresinden alındı
• www.youtube.com. (03.02.2020). İş Bankası 10 Kasım Mustafa Kemal Atatürk reklamı. https://www. youtube.com/watch?v=6K9vMIFVC3U. (erişim: 03.02.2020). adresinden alındı