Orhan Pamuk’un Yeni Hayat Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 105, 181 - 191, 01.02.2021

Seda İzmirli Karamanlı

https://doi.org/10.22559/folklor.912

Öz

Orhan Pamuk’un Yeni Hayat romanında, anlatıcı karakter Osman tarafından,
kurmacaya dönüştürülmek suretiyle anlam atfedilebilen bir hayat tahayyülü söz
konusu olmaktadır. Roman boyunca tekrar eden yolculuk döngüsü; anlatıcı karakterin
bilinç dışında cereyan eden kısır yolculuklardan meydana gelmektedir. Söz konusu
döngü; köksüzlüğün, özgürleşme arzusunun, özne olma isteğinin emarelerini taşımaktadır.
Bu yolculuklar sırasında, bir kurtuluş yolu olarak sürekli beliren melek
tasviri, masumiyetle ve çocuklukla ilişkilendirilen bir öteki tahayyülü üzerinden
varoluşsal anlamını bulma ve tam olma arzularının emarelerini taşımaktadır. Bu
melek imgesi, yitik cennete ve anneye dönüş arzusu ile suçtan ve günahtan arınma
isteklerine işaret etmektedir. Nihayetinde bu kısır döngü; anlatıcı karakterin kendini gerçekleştirme,
kendini tanıma, kendini görme ve bulma yolculuğudur. Bu
yolculuklar sonrasında, Osman benlik kurulumunu tamamlayıp bir ‘özne’ haline
gelmektedir. Yabancılaştırma estetiğinin temel dayanağını oluşturduğu bu çalışmada,
Sigmund Freud’un ve Jacques Lacan’ın anksiyete, id-ego-süperego, yaratıcı
yazarlar ve gündüz düşleri, psikonevrozlar kuramı ve ayna evresi üzerine psikanalitik
bakış açılarının yardımıyla, Orhan Pamuk’un Yeni Hayat romanı üzerine
psikanalitik çerçevede bir değerlendirme sunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

psikanaliz, anksiyete, id-ego-süperego, yaratıcı yazarlar ve gündüz düşleri, psikonevroz, ayna evresi

Kaynakça

• Brooks, P. (1977). Freud’s masterplot. Yale French Studies. (55/56), 280-300.
• Ecevit, Y. (2004). Orhan Pamuk’u okumak: Kafası karışmış okur ve modern roman. İstanbul: İletişim.
• Ecevit, Y. (2001). Türk romanında postmodernist açılımlar. İstanbul: İletişim.
• Figueira, S. A. (2018). On Freud’s Creative writers and day-dreaming. Routledge.
• Freud, S. (1955). Beyond the pleasure principle (1920). The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud. J. Strachey (ed.). London: Hogarth.
• Freud, S. (1996). Düşlerin yorumu II. E. Kapkın (Çev.). İstanbul: Payel.
• Lacan, J. (2014). The mirror stage as formative of the function of the ı as revealed in psychoanalytic experience (1949). Reading French Psychoanalysis (pp. 119-126). Routledge.
• Orr, M. (2003). Intertextuality. Intertextuality debates and contexts. USA: Wiley.
• Pamuk, O. (2017). Yeni hayat. İstanbul: Yapı Kredi.
• Parman, T. (2011). Jacques Lacan (1901-1981), Çağdaş Psikanalizin Avrupalı Yorumcusu. (Ed.) A. A. Köşkdere. Psikanalitik Psikoterapiler. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği.
• Elektronik kaynaklar: Köker, C. (2017). Oedipus ve Elektra kompleksi. 25 Ocak 2019 tarihinde https://www.perspectivedergisi.com/single-post/2017/11/05/Oedipus-ve-Elektra-Kompleksi adresinden erişildi.
• Öcal, O. (2010). Varoluşsal sorunlar, birey ve Yeni Hayat. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28(28), 313- 324.
• Tuzgöl, K. (2018). Lacanyen psikanalitik kuram ve öznenin konumu. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1 (1), 41-53. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/bpd/issue/31051/372896