Akçakoca Destinasyonu’nun Tarihî İnsan Ekolojisi; Karadenizin Kıyıcığında Romanı

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 112, 1043 - 1068, 01.11.2022

Beyza Hatırnaz

https://doi.org/10.22559/folklor.2321

Öz

Romancı, şair ve öykücü kendisi de Batı Karadenizli olan Rıfat Ilgaz, büyüdüğü ve yaşadığı kentlerde gözlemlediği insanları ve insan ilişkilerini romanlarına konu ederek ilgiden uzak kalmış yörelerin bir panoramasını oluşturmaktadır. Karadenizin Kıyıcığında romanı da Akçakoca halkının coğrafya, iklim, monarşi üçgeninde sıkışan hayatta kalma mücadelelerini konu edinmektedir. Giriştikleri mücadele hayatlarını, yaşama biçimlerini, önceliklerini şekillendirirken; aynı zamanda birbirlerine ve de doğaya yaklaşımlarını da etkilemektedir. Roman sunduğu derin karakterler ve olay örgüsüyle hem Akçakoca, hem Anadolu hem de tartışılacağı üzere evrensel boyutta kırsal insanının ilişki ağlarını ve yaşam biçimlerini bir aşk hikayesi etrafında sunmaktadır. Sonuç kısmında konu doğa ve kadına yaklaşımda görülen benzerlikler ve doğayla etkileşimde görülen net özellikler itibariyle ekolojik etik fikirleri ve Darwin’in insan tanımlamaları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Rıfat Ilgaz bilinçli veya değil, yıllarca yaptığı gözlemlerle kurguladığı romanda sunduğu gerçek insan profilleri ve insan ekolojisiyle uzun yıllardır ekolojik etik yaklaşımlarına konu olan hiyerarşik yapıların doğaya ve “öteki” olarak kabul edilenlere yaklaşımı şekillendirdiği iddiasının bir kanıtını sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

akçakoca, rıfat ılgaz, karadenizin kıyıcığında, insan ekolojisi, içerik analizi

Historical Human Ecology of Akçakoca Destination: Novel of Karadenizin Kıyıcığında

Öz

Rıfat Ilgaz is a significant novelist, poet and storyteller. Ilgaz, who is also from Western Balck Sea Region, novelized human and human relations which he observed in cities he was raised and lived, and created panoramas of regions which are remained away from attention. Karadenizin Kıyıcığında is also about the struggles of Akçakoca people to survive, which are trapped in the triangle of geography, climate and monarchy. Their struggle not only shapes their lives, lifestyles and priorities but also affects their approach to each other and to nature. With its deep characters and plot, the novel presents the relationship networks and lifestyles of country folk in Akçakoca, Anatolia and worldwide around a love story. In the conclusion part, the subject is evaluated within the framework of ecological ethics ideas and Darwin's definitions of human, in terms of the similarities which are seen in the approach to nature and women, and the clear characteristics seen in the interaction with nature. Rıfat Ilgaz, consciously or not, presents a proof of the claim that the hierarchical structures, which have been the subject of ecological ethics approaches for many years, shape the approach to nature and to the ones who are considered as “the other” with his real human profiles and human ecology which are presented in his novel which is fictionalized with his observations over the years.

Anahtar Kelimeler

akçakoca, rıfat ılgaz, karadenizin kıyıcığında, human ecology, content analysis

Kaynakça

• Adams, C. J. (2013). Etin cinsel politikası feminist-vejetaryen eleştirel kuram. (G. Tezcan ve M. E. Boyacıoğlu, Çev.) Ayrıntı.
• Ayaz, H. (2016). Karadenizin kıyıcığında bir yıldız karayel: Rıfat Ilgaz’da Batı Karadeniz insanı. I. Uluslararası ABANA Sempozyumu – Geçmişten Günümüze Kastamonu / Kent-Kültür-Kimlik, Kastamonu.
• Barnett, H. B. A. (1998). Introduction to feminist jurisprudince. Verso.
• Bookchin, M. (2013). Toplumsal ekoloji ve komünalizm (F. D. Elhüseyni, Çev.) Sümer.
• Bordeau, J. (2010). Xenophobia: The violance of fear and hate. The Rosen.
• Darwin, C. (2013). İnsanın türeyişi (Ö. Ünalan, Çev.) Evrensel.
• Gruen, L. (1993). Dismantling oppression: An analysis of the connection between women and animals in ecofeminism: women, animals, nature (G. Gaard, Ed.) Ecofeminism: Women, animals, nature içinde. Temple.
• Ilgaz, R. (2016). Sarı yazma (23. Baskı) Çınar.
• Ilgaz, R. (2017). Karadenizin kıyıcığında (15. Baskı) Çınar.
• Mellor, M. (1997). Feminism and ecology. Polity.
• Oppermann, S. (1999). Ecocriticism: Natural world in the literary viewfinder. Hacettepe University Journal of Faculty of Letters, 16 (2), 29-46.
• Oppermann, S. (2008). Seeking environmental awareness in postmodern fictions. Critique: Studies in Contemporary Fiction, 49 (3), 243-253.
• Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve edebiyat. Phoenix.
• Özdağ, U. (1999). Ecofeminism: Is it going to end wars? The Journal of American Culture and Literature, 103-112.
• Özdağ, U. (2017). Çevreci eleştiriye giriş. Doğa, kültür, edebiyat. Ürün.
• Özgenç-Erdoğdu, N., Karaalioğlu, O., Ömür, İ., (2020). Kadın ve doğa ilişkisi bağlamında ekofeminizmin sanata yansıması. Sanat Dergisi, (36), 33-50.
• Plumwood, V. (2004) Feminizm ve doğaya hükmetmek. Metis.