Halkbilimi Kuramları Bağlamında KKTC-Gelincik (Vasili) Köyü’nün Tarihi Üzerine Yeni Bilgiler

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 112, 1191 - 1228, 01.11.2022

Zeki Akçam

https://doi.org/10.22559/folklor.2235

Öz

Bu çalışmada, KKTC’de İskele İlçesi’ne bağlı Gelincik (Vasili) Köyü’nün tarihi üzerine yeni bilgiler Halkbilimi kuramlarından Tarihi Yeniden Kurma Kuramı ve Performans Teorisi’nin üçlü araştırma modeli olan metin-sözeldoku-bağlam üçlü araştırma modeli yanında betimsel tarama yöntemi ile değerlendirilecektir. Adanın fethi ile birlikte Türk nüfusu ile şenlendirilen Kıbrıs adasında 1878 yılına kadar kesintisiz bir Türk hakimiyeti ve varlığı görmekteyiz. 1878 yılından itibaren Kıbrıs Adası’nda yaşanan siyasi, iktisadi ve tarihi hadiselerin kaza ve köylerin demografik yapıları başta olmak üzere birçok hususta değişikliğe neden olduğu görülür. Bu değişimler ve değişimlerin boyutu sosyal bilimciler tarafından halen daha araştırılmaya devam etmektedir. 1883 tarihli Kitchener’e ait Kıbrıs haritası ve 1831 Osmanlı Kıbrıs Nüfus sayım sonuçları üzerinde yapmış olduğumuz ilk tarama neticesinde genel olarak bir Rum köyü bilinen Gelincik (Vasili) köyünün aslında bir Türk köyü olduğu görülmüştür. Hem yazılı hem de sözlü kaynaklardan hareketle köyün yeniden tarihi kurulmuş olup Türk nüfusunun köyden ayrılma nedeni dahil hususlar sebep sonuç ilişkisi dahilinde analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Gelincik (Vasili), halkbilimi, tarihi yeniden kurma kuramı, performans teorisi

New Evidence on the History of KKTC-Gelincik (Vasili) Village in the Context of Folklore Theories

Öz

In this study, new information on the history of Gelincik (Vasili) Village in the Iskele District of the TRNC was analyzed with the text-verbal tissue-context triple research model, which is the triple research model of the Historical Reconstruction Theory and Performance Theory, one of the folklore theories, as well as the descriptive scanning method. will be evaluated. We see an uninterrupted Turkish domination and presence until 1878 on the island of Cyprus, which was cheered up by the Turkish population with the conquest of the island. It is seen that the political, economic and historical events that took place on the Island of Cyprus since 1878 have caused changes in many issues, especially the demographic structures of the townships and villages. These changes and the extent of these changes are still being investigated by social scientists. As a result of the first scan we made on the Cyprus map of Kitchener dated 1883 and the results of the 1831 Ottoman Cyprus census, it was seen that Gelincik (Vasili) village, which is generally known as a Greek village, is actually a Turkish village. Based on both written and oral sources, the re-history of the village was established and the issues including the reason for the Turkish population leaving the village were analyzed within the cause and effect relationship.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, Gelincik (Vasili), folklore, theory of reconstructing history, performance theory

Kaynakça

• Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş, 3.bs. Akçağ. Erciyas, O. (2010). Açıklamalı Kıbrıs Türk yer adları sözlüğü. Lefkoşa.
• Erdönmez, C. (2004). Şeriyye sicillerine göre Kıbrıs’ta toplum yapısı (1839-1856) [Yayımlanmamış doktora tezi] Isparta T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstititüsü Tarih Anabilim Dalı
• Fellas, A. (2014). Leonarisso & Vasili: A journey into the past. Michaelangelo.
• Haşim Altan, M. (2003). Kıbrıs’ta Türk malları, 2.b. C-I, Yeni Avrasya.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• KSŞ, 1265. 1265 tarihli Kıbrıs şeriye sicili. KKTC Cumhurbaşkanlığı Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi: Girne.
• OİK, (2000). Osmanlı idaresinde Kıbrıs: Nüfusu-arazi dağılımı ve Türk vakıfları. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:43, Başbakanlık.
• Pierri, K. (2017). Karpaz kiliseleri (Βασίλι Καρπασίας Εκκλησίες Βασιλιού). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Baf Neapolis Üniversitesi, Politik ve Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü.
• Ültay, E., Akyurt, H., Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.