Sosyal Belleğe Etki Bağlamında Nikos Kazancakis’in Bir Romanı

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 117, 125 - 140, 05.02.2024

Tülin Arseven

https://doi.org/10.22559/folklor.2618

Öz

Ünlü Yunan yazar Nikos Kazantzakis, 1883 yılında Kandiye›de (Kandiye) dünyaya
gelmiştir. Yazarın doğduğu tarihte Kandiye, Osmanlı Devleti’nin toprağıydı.
Nikos Kazancakis romancı olarak şöhretini Zorba (1946) adlı romanıyla elde
etti. Türkçeye Yeniden Çarmıha Gerilen İsa adıyla çevrilen romanı O Christos
Xanastavronete (Ο Χριστός ξανασταυρώνεται) (1953), Kazancakis’in roman
sanatında bir başyapıt olarak kabul edilmektedir. Eser, pek çok dile çevrilmiş ve
çok sayıda baskı yapmıştır. Kazancakis’in eserlerinde doğduğu toprakların kültürel
birikiminin, eğitiminin ve yaşamının derin izleri vardır. Yeniden Çarmıha Gerilen
İsa da bu izleri taşımaktadır. Bu nedenle roman önem kazanmakta ve incelenmeye
değer hâle gelmektedir. Metni önemli kılan bir başka unsur da olay örgüsünün
mekânının bir Anadolu köyü olmasıdır. Vaka zamanının ise Türk Kurtuluş Savaşı
yılları olması bir başka dikate değer konudur. Yeniden Çamıha Gerilen İsa gerçek
bir mekânda geçen, yaşanmış gerçek olayları anlattığı imasındadır. Bu da mekân,
zaman ve tarihsel gerçeklik noktasında eseri inceleme nesnesi haline getirmektedir.
Eserde yazar; Helenizm ile birlikte Bolşevizm ve Hıristiyanlık öğretileri gibi
pek çok konuyu bir arada ve birbiriyle bağlantılı olarak ele alır. Edebî eserlerin
tolumsal belleğin oluşumuna katkı sağladığı bilinen bir gerçektir. Bu çalışmada
da edebi eserin toplumsal belleğin oluşumundaki etkisinden yola çıkarak nitel
araştırma yöntemlerinden dokuman analizi ile romanı zaman ve mekân unsurları
odağında verdiği mesajın doğruluğu noktasında inceledim.

Anahtar Kelimeler

toplumsal bellek, roman, roman analizi, edebiyat incelemesi

Etik Beyan

Research and Publication Ethics Statement: This is a research article, containing original data, and it has not been previously published or submitted to any other outlet for publication. The author followed ethical principles and rules during the research process. In the study, informed consent was obtained from the volunteer participants and the privacy of the participants was protected. Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale tamamıyla özgün bir araştırma olarak planlanmış, yürütülmüş ve sonuçları ile raporlaştırıldıktan sonra ilgili dergiye gönderilmiştir. Araştırma herhangi bir sempozyum, kongre vb. sunulmamış ya da başka bir dergiye değerlendirilmek üzere gönderilmemiştir. Contribution rates of authors to the article: The first author in this article contributed to the 100% level of preparation of the study, data collection, and interpretation of the results and writing of the article. Yazarların makaleye katkı oranları: Bu makaledeki birinci yazar % 100 düzeyinde çalışmanın hazırlanması, veri toplanması, sonuçların yorumlanması ve makalenin yazılması aşamalarına katkı sağlamıştır. Ethics committee approval: The present study does not require any ethics committee approval. Etik komite onayı: Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur. Financial support: The study received no financial support from any institution or project. Finansal destek: Çalışmada finansal destek alınmamıştır. Conflict of Interest: The author declares no conflict of interest. Çıkar çatışması: Çalışmada potansiyel çıkar çatışması bulunmamaktadır.

A Novel by Nikos Kazantzakis in the Context of Impact on Social Memory

Öz

The renowned Greek writer Nikos Kazantzakis was born in Heraklion (Kandiye)
in 1883. During that period, Heraklion was part of the Ottoman State. Nikos
Kazantzakis gained acclaim as a novelist with his work “Zorba” (1946). “Jesus
Crucified Again” (O Christos Xanastavronete / Ο Χριστός ξανασταυρώνεται)
(1953), translated into Turkish as “Yeniden Çarmıha Gerilen İsa,” is considered his
masterpiece in the art of the novel. Kazantzakis’ works reflect the cultural heritage
of the lands of his birth, his education, and his life. In “Jesus Crucified Again,”
the setting is an Anatolian village during the years of the Turkish Independence
War. The author explores themes such as Hellenism, Bolshevism, and Christian
teachings, weaving them together. In this analysis, focusing on the impact of the
literary work on the formation of social memory, I examined the novel’s time and
place elements for the accuracy of the message it conveys. The study employed
document analysis, a qualitative research method

Anahtar Kelimeler

social memory, novel, novel analysis, literary review

Kaynakça

• Balzac, H. (2012). İnsanlık komedyası’nın “önsöz”ü, yazarın kuramı eserimi nasıl yazdım?, (Compiled by İshak Reyna), Istanbul: İletişim. pp. 20-35.
• Beaton, R. (1996). Εισαγωγή στη Νεότηρε Ελλενική Λογοτεχνία Ποιηση και Πεζογραφια. 1821-1992. Αθηνα: Εκδοσεις Νεφελη.
• Cetin, N. (2003). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Yazarın Kendi Yayınları:1.
• Chiu, C.-Y., Chia, S. I., & Wan, W. W. N. (2015). Measures of cross-cultural values, personality and beliefs. Measures of Personality and Social Psychological Constructs. Edited by G. J. Boyle, D. H. Saklofske, & G. Matthews. pp. 621-651.
• Glynn, C.; Ostman, R. E.; McDonald, D. G. (1995). Opininons, perceptions, and social reality. Public Opinion and the Communication of Consent. Edited by Theodore L. Glasser, Howard E. Sypher. New York- London: The Guilford. pp. 249-277.
• Guler, A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyete Azınlıklar, Ankara: Berikan.
• Halbwachs, Maurice.(2016). Hafızanın toplumsal çerçeveleri (U. Büşra Trans.) Istanbul: Heretik.
• Hilton, D. J. and Liu, J. H. (2008). Culture and intergroup relations: the role of social representations of history. Handbook of Motivation and Cognition Across Cultures (Richard M. Sorrentino and Susumu Yamaguchi, Eds.) London: Academic. pp. 343-368.
• Inal, H. I. (2007). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Istanbul: Nokta.
• Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu: 1830-1914, Istanbul: Timaş.
• Kashima, Y., K. Petersand, J. Whelan. (2008). Culture, Narrative, and Human Agency. Handbook of Motivation and Cognition Across Cultures (Richard M. Sorrentino and Susumu Yamaguchi, Eds.) London: Academic. pp. 393-421.
• Kazancakis, N. (2021). Yeniden Çarmıha Gerilen İsa, (Tuğrul Tanyol, Trans.) Istanbul: Can.
• Kocabas, S. (1984). Tarihte ve günümüzde Türk Yunan mücadelesi, Istanbul: Bayrak.
• Krech, D. and Crutcfild, R. S. (1948). Theory and problems of social psychology. New York-TorontoLondon: McGraw-Hill. Lippmann, W. (2004). Public opinion. United States: Dover.
• Millas, H. (1998). Ayvalık ve Venezis Yunan Edebiyatında Türk imajı. Istanbul: İletişim.
• Millas, H. (2005). Türk ve Yunan romanlarında “öteki” ve kimlik. Istanbul: İletişim.
• Myers, D. G. (2009). Social psychology. Tenth Edition. New York: McGraw-Hill.
• Nakracas, G. (2005). Anadolu ve Rum göçmenlerin kökeni (İbram Onsunoğlu, Trans.) Istanbul: Kitabevi.
• Ortaylı, I. (2011): Tanzimat devrinde Osmanlı mahalli idareleri (1840-1880) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Palmer, A. (2008). Bir Çöküşün yeni tarihi (Belkıs Corakcı Disbudak, Trans.) Istanbul: Turkuvaz Kitap.
• Sevin, V. (2019). Anadolu’nun tarihi coğrafyası I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Simsirgil, A. (2004). Birincil kaynaklardan Osmanlı tarihi kayı, Istanbul: Tarih Düşünce Kitapları.
• Tobias, R. B. (1996). Roman yazma sanatı (Mehmet Harmancı,Trans.) Istanbul: Say.
• Tuncay, M. (2014). Sonuç Yerine, Osmanlı İmparatorluğunda sosyalizm ve milliyetçilik (1876-1923), (Mete Tunçay ve Erik J. Zürcher, compl.) Istanbul: Iletişim.
• Turkmen, Z. (2010). Devlet merkezine gönderilen raporlara göre batı Anadolu’da Yunan mezalimi. Ankara: Berikan.
• Electronic References: Yildirim, M. (2022, 7 March). Eastern in Orthodox Church. The Journal of Religious Studies. Year 2005, Vol. 7, No. 21, Pages 67 – 76. 07. 3. 2022. https://dergipark.org.tr/tr/pub/da/issue/4458/61452
• Bien, P. (2022, 18 February). “Kazantzakis” – “XPONOΛOΓIO”. Politics of the spirit. Princeton, New Jersey: Princeton University Press 1989, σσ. xvii-xxiv. 18. 2. 2022 https://www.historical-museum. gr/webapps/kazantzakis-pages/gr/life/chronology-det.php
• Dinler, V.. (2022, 15 February). Osmanlı İdari Yapısı. 15.2.2022 https://veyseldinler.com/wp-content/ uploads/2018/11/osmanl%C4%B1-devletinin-idari-yap%C4%B1s%C4%B1.pdf [Original sources
• of reference: SAYDAM, A. (1995). Osmanlı Medeniyeti Tarihi. Trabzon: Kemal.] Emecen, F. Hudâvendigâr. (2022, 27 February). TDV İslam Ansiklopedisi: “Hüdavendigâr” maddesi. 27.2.2022 https://islamansiklopedisi.org.tr/hudavendigar--bursa
• Esgin, M. (2012, 7 March). Appearance of the Christmas in Christianity and its reflections in Turkey. Journal of Faculty of Theology of Bozok University. 2,2 (2012/2), pp.85-96. 07.3.2022 https://dergipark.org.tr/tr/pub/bozifder/issue/22459/240231
• Guclu, M. (1999, 27 February). A research on historical-geography of the peninsula of Kapidag, (Unpublished Master’s Thesis) Istanbul University Institu of Social Science Department of Human and Economic Geography: Istanbul: 1999. 27.2.2022 http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/ TEZ/32969.pdf
• Gungor, F. S. (2022, 17 February) Philosophical and Literary Approaches to Collective Memory: Example of Nikos Kazantzakis, Researcher, Vol. 6, No. 1, pp. 197-209, Jan. 2018. 17.2.2022 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2151506
• Hareli, S., & Rafaeli, A. (2023, 18 August). Emotion cycles: On the social influence of emotion in organizations. Research in Organizational Behavior, 2008. 28, 35–59. 18.8.2023 https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S019130850800004X
• ISAM. (2022, 27 February). Hüdavendigâr Province Yearbook. 27.2.2022 http://ktp.isam.org.tr/pdfsal/ D02919131100000020.pdf
• “Likovrisi” (2022, 14 February) http://www.gomapper.com/travel/where-is/likovrisi-located.html
• “Lykovrysi” -“Λυκόβρηση” (2022, 6 March) https://el.wikipedia.org/wiki/ Λυκόβρυση#ἱστορία
• Σαρακηνα (2022, 6 March) https://en.wikipedia.org/wiki/Sarakina,_Grevena
• Φαράγγι Σαρακίνας (2022, 6 March) https://el.wikipedia.org/wiki/Φάραγγι_Σαρακίνας
• Sofroniou, A. (2022, 14 February): Three Millenia of Hellenic Philology- 2013. 14.2.2022 https:// books.google.com.tr/