The Effects of Spiritual Well-Being and Coping Skills of the Kahramanmaraş Earthquake Survivors on Trauma

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 120 Ek, 1351 - 1368, 15.12.2024

Cihan Sucu , Bengü Berkmen

https://doi.org/10.22559/folklor.3826

Öz

The Kahramanmaraş earthquake, which occurred on 6 February 2023 caused
traumatic effects on several people due to its magnitude, the width of the area it
impacted and the degree of destruction it caused. In addition to studies investigating
trauma symptoms in Kahramanmaraş earthquake survivors, no study on spiritual
well-being has been published yet. The main purpose of this study is to examine
the effects of earthquake survivors’ spiritual well-being levels and coping skills on
posttraumatic stress disorder (PTSD) symptoms. The research was conducted based
on the relational survey model. The population of the study consists of students who
were affected by the earthquake and who currently study in KKTC. The study
used a convenience sampling method with 400 participants aged 18 and over.
Data collection tools included a Personal Information Form, the Spiritual WellBeing
Scale, the Coping Attitudes Assessment, and the Post Traumatic Stress
Disorder Short Scale. The results show a positive and significant relationship
between spiritual well-being and coping attitudes, indicating that coping attitudes
increase with higher levels of spiritual well-being. Additionally, a positive
relationship was found between spiritual well-being and PTSD symptoms.
Women reported higher self-help scores, while men exhibited higher avoidance
scores. The study also revealed with those experiencing loss reporting higher
PTSD levels. that the participants’ own injury status did not have a significant
relationship with their PTSD levels. Therefore, it is recommended to develop
programs to enhance the spiritual well-being of earthquake survivors. Steps can
be taken to increase the level of spiritual well-being to strengthen coping skills.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş earthguake, spiritual well-being, coping, posttraumatic stress

Etik Beyan

Research and publication ethics statement: This is a research article, containing original data, and it has not been previously published or submitted to any other outlet for publication. The author followed ethical principles and rules during the research process. In the study, informed consent was obtained from the volunteer participants and the privacy of the participants was protected. Contribution rates of authors to the article: First author %50, second author %50. Ethics committee approval: The study approved by CIU Ethical Committee (-020-1284). Financial support: The authors declared that this study has received no financial support. Conflict of interest: The authors have no conflicts of interest to declare.

Kahramanmaraş Depremzedelerinin Spiritüel İyi Oluş ve Başa Çıkma Becerilerinin Travma Düzeyleri Üzerine Etkileri

Öz

Travmatik olaylar, bireyi etkileyen, süregelen yaşamın dışında kalan, kişinin olaylarla
başa çıkma yeteneğini aşan ve kişide yoğun stres kaynağı yaratan olaylardır.
6 Şubat Kahramanmaraş depremi de sarsıntının şiddeti ve yol açtığı yıkım nedeniyle
birçok kişide travmatik etkiye neden olmuştur. Depremzedelere yönelik travma
belirtilerini araştıran çalışmaların yanında, spiritüel iyi oluş konusunda henüz bir
çalışma yayınlanmamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, depremzedelerin spiritüel iyi
oluş düzeyleri ile baş etme becerilerinin travma sonrası stres bozukluğu belirtileri
üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Araştırma, ilişkisel tarama modeli esas alınarak
gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen
depremi Kahramanmaraş, Adıyaman, Hatay, Gaziantep, Malatya, Kilis, Diyarbakır,
Şanlıurfa, Elazığ, Adana, Osmaniye, Kayseri, Niğde, Bingöl, Tunceli, Batman ve
Mardin illerinde yaşamış olan, depremden etkilenmiş ve şu an Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nde ikamet eden ve öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır.
Araştırmanın örneklemi ise 18 yaş ve üzeri 400 bireyin uygun örnekleme yöntemiyle
seçilmesiyle oluşturulmuştur. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu,
Spiritüel İyi Oluş Ölçeği, Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme ve Travma
Sonrası Stres Bozukluğu Kısa Ölçeği kullanılmıştır. Sonuçlar, manevi iyi oluş ile
başa çıkma tutumları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermekte,
manevi iyi oluş düzeyi arttıkça başa çıkma tutumlarının da arttığını ortaya koymaktadır.
Ayrıca, manevi iyi oluş ile TSSB semptomları arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur.
Kadınlar daha yüksek kendine yardım puanları bildirirken, erkekler daha yüksek
kaçınma puanları sergilemiştir. Çalışma aynı zamanda kayıp yaşayanların daha
yüksek TSSB seviyeleri bildirdiğini ortaya koymuştur. Katılımcıların kendi yaralanma
durumlarının TSSB seviyeleri ile anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Bu nedenle,
depremzedelerin spiritüel iyi oluşunu artırmaya yönelik programların geliştirilmesi
önerilmektedir. Spiritüel iyi oluşun, bireylerin travma sonrası stresle başa çıkma yet-
eneklerini güçlendirdiği göz önünde bulundurularak, meditasyon, mindfulness ve
manevi danışmanlık gibi uygulamaların önerilmesi uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş depremi, spiritüel iyi oluş, baş etme, travma sonrası stres

Kaynakça

• Acar, H. (2019). Türk kültür ve devlet geleneğinde kadın. İnsan ve insan, 6(21), 395-411. https://doi. org/10.29224/insanveinsan.536610
• Disaster and Emergency Management Authority-AFAD. (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri saha çalışmaları ön değerlendirme formu. https://deprem.afad.gov.tr/content/137retrieved from 10th october, 2023.
• Ai, A. L., Peterson, C., & Huang, B. (2003). The effect of religious-spiritual coping on positive attitudes of adult Muslim refugees from Kosovo and Bosnia. The International Journal for the Psychology of Religion, 13(1), 29-47. https://doi.org/10.1207/S15327582IJPR1301_04
• Akay, G., Oğuzhan, H., & Güdücü Tüfekçi, F. (2024). Kahramanmaraş depremi sonrası üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyleri ı̇ le öznel ı̇ yi oluş durumları arasındaki ı̇ lişkinin belirlenmesi. Journal of University Research, 7(1), 40-47. https://doi.org/10.32329/uad.1358958
• Alshahrani, K., Johnson, J., & O’Connor, D. B. (2022). Coping strategies and social support are associated with post-traumatic stress disorder symptoms in Saudi paramedics. International Journal of Emergency Services, 11(2), 361-373. https://doi.org/10.1108/IJES-08-2021-0056
• American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed., text rev.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425787
• Aydin, A., Barut, Y., Kalafat, T., Boysan, M., & Beş̇roğlu, L. (2012). travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ölçeği-kendini değerlendirme (tssbö-kd) türkçe formunun psikometrik özellikleri. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2)125-130.
• Babbie, E. R. (2016). The practice of social research. Cengage Learning.
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (2000). Stres ve başa çıkma yolları. Remzi Kitabevi.
• Bozdağ, F. (2015). İç göç yaşamış ve yaşamamış ergenlerin benlik kurguları, uyum sorunları ve başa çıkma tarzları [Yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Brandtstädter, J., & Renner, G. (1990). Tenacious goal pursuit and flexible goal adjustment: Explication and age-related analysis of assimilative and accommodative strategies of coping, Psychology and Aging, 5(1), 58-67.
• Bullock, J. A., Haddow, G., & Coppola, D. P. (2016). Managing children in disasters: Planning for their unique needs. CRC Press.
• Cengiz, K., Küçükural, Ö. & Gür, H. (2021). Türkiye’de spiritüel arayışlar. İletişim.
• Chan, C. L. W., Wang, C., Qu, Z., Lu, B., Ran, M., Ho, A. H. Y., & Zhang, X. (2011). Posttraumatic stress disorder symptoms among adult survivors of the 2008 Sichuan earthquake in China. Journal of Traumatic Stress, 24(3), 295-302.
• Cüceloğlu, D. (1998). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi.
• Çağış, Z. G. (2023). Sakin benliğin genel sağlık ile ilişkisinde öznel iyi oluş ve temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü. Nesne-Psikoloji Dergisi, 11(27), 25-38. https://doi.org/10.1108/10.7816/nesne-11-27-03
• Dai, W., Chen, L., Lai, Z., Li, Y., Wang, J., & Liu, A. (2016). The incidence of post-traumatic stress disorder among survivors after earthquakes: A systematic review and meta-analysis. BMC Psychiatry, 16(1),1-11. https://doi.org/10.1186/s12888-016-0891-9
• Dawson, B., & Trapp, R.G. (2001 [3rd Edition]). Probability & related topics for making inferences about data. Basic & Clinical Biostatistics. Lange medical Books/McGraw-Hill Medical Publishing Division, pp. 69-72).
• Dicle, A. N., & Erşanlı, K. (2019). Başa çıkma tutumlarını değerlendirme ölçeğinin Türkçeye uyarlama geçerlilik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science, 16(16), 111-126. https://doi.org/10.16992/ASOS.783
• Dressler, W. W. (1985). The social and cultural context of coping, action, gender and symptoms in a southern black community. Soc Sci Med, 21(5), 499-506.
• Duru, H., & Gültekin, F. (2021). COVID-19 salgını sürecinde bireylerin psikolojik sağlamlıkları: Stresle başa çıkma tarzları ve ontolojik iyi oluş. Turkish Studies – Social Sciences, 16(3), 1011- 1029. https://doi.org/10.47356/turkishstudies.49900
• Ekşi, H., Boyalı, C., & Ümmet, D. (2019). Öğretmen adaylarının spiritüel iyi oluş ile yaşamda anlam değişkenlerinin psikolojik dayanıklılığı yordaması: Bir yapısal eşitlik modeli (YEM) denemesi. Kastamonu Education Journal, 27(4), 1695-1704. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3256
• Ekşi, H., & Kardaş, S. (2017). Spiritual well-being: Scale development and validation. Spiritual Psychology and Counseling, 2, 73-88. https://doi.org/10.12738/spc.2017.1.0022
• Farooqui, M., Quadri, S. A., Suriya, S. S., Khan, M. A., Ovais, M., Sohail, Z., & Hassan, M. (2017). Posttraumatic stress disorder: A serious post-earthquake complication. Trends in Psychiatry and Psychotherapy, 39, 135-143. https://doi.org/10.1590/2237-6089-2016-0029
• Feder, A., Ahmad, S., Lee, E. J., Morgan, J. E., Singh, R., Smith, B. W., & Charney, D. S. (2013). Coping and PTSD symptoms in Pakistani earthquake survivors: Purpose in life, religious coping and social support. Journal of Affective Disorders, 147(1-3), 156-163. https://doi.org/10.1016/j. jad.2012.10.027
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. American Psychologist, 4(56), 218-226.
• Fortuna, L. R., Martinez, W., & Porche, M. v. (2023). Integrating Spirituality and Religious Beliefs in a Mindfulness Based Cognitive Behavioral Therapy for PTSD with Latinx Unaccompanied Immigrant Children. Journal of Child & Adolescent Trauma, 16(3), 481-494. https://doi.org/10.1007/s40653- 023-00541-1
• Galea, S., Nandi, A., & Vlahov, D. (2005). The epidemiology of post-traumatic stress disorder after disasters. Epidemiologic Reviews, 27(1), 78-91. https://doi.org/10.1093/epirev/mxi003
• Gencer, N., Obuz, A. T., & Babahanoğlu, R. (2021). Üniversite öğrencilerinde spiritüel iyi oluş ve toplumsal cinsiyet algısı. Hitit İlahiyat Dergisi, 20(2), 717-75. https://doi.org/10.14395/hid.951202
• Göçen, A. (2019). Öğretmenlerin yaşam anlamı, psikolojik sermaye ve cinsiyetinin psikolojik iyi oluşlarına etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 145. https://doi. org/10.30703/cije.457977
• Gönültaş, O., & Karataş, Z. (2023). Özel yetenekli ergenlerde psikolojik iyi oluş ile algılanan sosyal yetkinlik arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 516-533. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1054947
• Hacıoğlu, M., Aker, T., Kutlar, T., & Yaman, M. (2002). Deprem tipi travma sonrasında gelişen travma sonrası stres bozukluğu belirtileri alt tipleri. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 15, 4-15.
• Hong, C., & Efferth, T. (2016). Systematic review on post-traumatic stress disorder among survivors of the Wenchuan earthquake. Trauma, Violence, & Abuse, 17(5), 542-561.
• Işık, E., & Bedel, A. (2015). Ergenlerde başa çıkma stratejileri ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkiler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (34), 53-60.
• İme, Y. (2024). Social support and resilience among 2023 Türkiye earthquake survivors: Spirituality as a mediator. Spiritual Psychology and Counseling, 9(1), 45-56. https://doi.org/10.37898/ spiritualpc.1380158
• Kaplan, E., & Beydağ, K. D. (2023). Evde yatağa bağımlı hastaya bakım veren bireylerde bakım yükü ve spiritüel iyi oluş ilişkisi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-21. https:// doi.org/10.56061/fbujohs.1104915
• Karabacak Çelik, A. (2023). deprem sonrası travma belirtileri, umut ve ̇yi oluş arasındaki ̇lişkinin ̇ncelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 574-591. https://doi.org/10.37679/trta.1275268
• Karataşoğlu, Y. (2019). Ebeveynden algılanan psikolojik kontrol ve depresyon ilişkisinde ontolojik iyi oluşun aracı rolü, [Yüksek Lisans Tezi] İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kardaş, S. (2017). Sanal kimlik ve spiritüel iyi oluşun üniversite öğrencilerinin narsistik eğilimlerini yordayıcılığı (Doktora tezi) Marmara Üniversitesi.
• Kim, J., & Kim, J. (2019). The effect of spiritual well-being on stress coping. International Journal of Advanced Culture Technology, 7(3), 1-9.
• Kun,P., Chen, X., Han, S., Gong, X., Chen, M., Zhang, W., Yao, L.(2009). Prevalence of posttraumatic stress disorder in Sichuan Province, China after the 2008 Wenchuan earthquake, Public Health,123(11), 703-707.
• Kutlu, Ö., & Demir, E. (2022). Pediatri Kliniğinde Yatan Hastaların Ebeveynlerinin Spiritüel İyi Oluşlarının Anksiyete ve Depresyon Düzeyine Etkisinin Belirlenmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 272-279. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.949631
• Kurt, E., & Gülbahçe, A. (2019). Van Depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
• Levine, P. A. (2015). Travma ve anı. Butik Yayıncılık ve Kişisel Gelişim Hiz. Tic. A.Ş.
• Mayordomo, T., Viguer, P., Sales, A., Satorres, E., & Meléndez, J. C. (2021). Resilience and coping as predictors of well-being in adults. In Mental Health and Psychopathology (pp. 265-277) Routledge.
• Mikaeili, N., & Eyni, S. (2022). The mediating role of self-efficacy in the relationship between cognitive appraisal and spiritual well-being of veterans with post-traumatic stress disorder. Journal of Pizhūhish dar dīn va Salāmat, 8(3), 21-37. https://doi.org/10.22037/jrrh.v8i3.34470
• Nurkan, A. (2020). Yetişkinlerin spiritüel iyi oluş düzeyleri ile bağlanma stilleri ve olumlu sosyal davranış düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi] İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi (33). https://doi.org/10.21560/spcd.03093
• Özcan, Z. (2019). Mülteci öğrencilerin kültürel uyumları ile dinî başa çıkmaları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(1), 127-147. https://doi.org/10.18505/cuid.510680
• Özgen, F., & Aydın, H. (1999). Travma sonrası stres bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1, 34-41.
• Pargament, K. I. (1999). The psychology of religion and spirituality? Yes and no. International Journal for the Psychology of Religion, 9(1), 3-16.
• Park, C. L. (2017). Spiritual well-being after trauma: Correlates with appraisals, coping, and psychological adjustment. Journal of Prevention & Intervention in the Community, 45(4), 297-307. https://doi.org/10.1080/10852352.2016.1197752
• Ramadan, M., Kheirallah, K., Saleh, T., Bellizzi, S., & Shorman, E. (2022). The relationship between spirituality and post-traumatic stress symptoms in Syrian adolescents in Jordan. Journal of Child & Adolescent Trauma, 15(3), 585-593. https://doi.org/10.1007/s40653-021-00401-w
• Rapson-Gomez & Fisher, J. W. (2005). The spiritual well-being questionnaire: Testing for model applicability, measurement and structural equivalencies, and latent mean differences across gender. Personality and Individual Differences, 39(8), 1392. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.03.023
• Rezaei Aghuei, A., Hojjati, H., Hekmati Pour, N., Nejat, H., & Akbari, A. (2024). The application of spiritual self-care pattern to increase resilience in spouses of veterans with post-traumatic stress disorder. Journal of Health Reports and Technology, 10(1). https://doi.org/10.5812/jhrt-143489
• Rybinska, Y., Antonivska, M., Serbova, O., Mykolaenko, M., Frolova, O., & Kolpakchy, O. (2023). war-psychological skills for coping with traumatic events: helping ukraine. BRAIN. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 14(1), 88-104. https://doi.org/10.18662/brain/14.1/408
• Sağır, Z. (2014). Suriyeli mültecilerde dini başa çıkma ve ruh sağlığı [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Savcı, M., & Aysan, F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 44-56.
• Slater, C. L., Bordenave, J., & Boyer, B. A. (2015). Impact of spiritual and religious coping on PTSD. In Comprehensive Guide to Post-Traumatic Stress Disorder (pp. 1–13). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-08613-2_49-1
• Soysal, C. K., & Wilcomb, C. J. (2015). Mindfulness, self-compassion, self-efficacy, and gender as predictors of depression, anxiety, stress, and well-being. Mindfulness, 6(2), 221. https://doi. org/10.1007/s12671-013-0247-1
• Suri, R., & Rao, J. (2014). Impact of spiritual marketing on different segments of tourists and their evaluation of the site. Journal of Business & Economic Polic, 1(1), 26-34.
• TenHouten, W. D. (2016). Normlessness, anomie, and the emotions. Sociological Forum, 31(2), 465- 486.
• Tunç, P. (2021). COVID-19 pandemisinde travmatik stres belirtileri ve ontolojik iyi oluş arasındaki ilişkide anksiyetenin aracı rolü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(1), 40-58. https://doi. org/10.18863/pgy.892821
• Turan, S. (2013). Yenı̇ dı̇ nı̇ hareketlerle ı̇ lgı̇ lı̇ Türkı̇ ye’dekı̇ ve Batı’dakı̇ lı̇teratür. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 554-589.
• Uğurluoğlu, D., & Erdem, R. (2019). Travma geçiren bireylerin spiritüel iyi oluşlarinin travma sonrasi büyümeleri üzerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 833- 858. https://doi.org/10.16953/deusosbil.50773
• Uzak, B., & Zubaroğlu Yanardağ, M. (2024). Algılanan sosyal destek, travmatik stres ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi: depremzedeler üzerine bir araştırma. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 12(23), 74-96. https://doi.org/10.46218/tshd.1364244
• Wood, J. D., Ware, C. M., Correll, T., Heaton, J. E., McBride, T. and Haynes, J. T. (2018). Relationship between spiritual well-being and post-traumatic stress disorder symptoms in United States Air Force remotely piloted aircraft and intelligence personnel. Military Medicine, 183(9-10), e489-e493.
• Wortmann, J. H., Park, C. L., & Edmondson, D. (2011). Trauma and PTSD symptoms: Does spiritual struggle mediate the link? Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 3(4), 442-452. https://doi.org/10.1037/a0021413
• Wrzesniewski, K., & Chylinska, J. (2007). Assessment of coping styles and strategies with schoolrelated stress. School Psychology International, 28(2), 179194.
• Yılmaz, Ö. (2019). Farklı okul türlerinde görev yapan öğretmenlerin spiritüel iyi oluş düzeyleri ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi] İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.