From Cultural Heroes of Mythologies to Civilizing Extraterrestrials of Ancient Alien Theory

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 121, 1 - 22, 01.02.2025

Mehmet Aça , Buket Çapoğlu

https://doi.org/10.22559/folklor.3802

Öz

While today’s rational individuals, who evaluate everything through the lens of
science, attribute the developments within the scope of civilization to the intelligence,
curiosity, talent, and efforts of inventors and scientists, ancient humanity ascribed all
such advancements to pantheons, nature spirits, demonic beings, sacred animals and
plants, and first (or original) ancestors. According to ancient beliefs, these “higher”
individuals who could have mystical experiences were merely intermediaries
or transmitters in the process of civilization. Supernatural beings, who desired
humanity’s progress and development, transmitted knowledge and technology to
their chosen individuals through various means (inspiration, dreams, etc.), who,
in turn, shared the knowledge and technology they acquired with others. These
“heroes of culture,” who appear as supernatural beings in mythological narratives,
gradually transformed into human and animal figures over time. Religious thought
further reshaped these cultural heroes into prophets, saints, and guardians. The
age of reason and scientific knowledge dismissed myth and taught humanity that
whatever is cultural or civilizational is the product of human imperatives, reason,
interests, desires, ambitions, and skills, while still acknowledging the role of
climate and the environment. However, this rational and enlightened perspective
could not completely eradicate the older approaches centered on myth and religion.
Belief systems centered on God, prophets, guardians, and saints have persisted
to the present day under the influence of religion. Additionally, a new approach
has emerged, which secularizes these myth- and religion-oriented perspectives of
ancient humanity and interprets the narratives of myths and religions regarding
the civilization process by connecting them to extraterrestrials (ancient aliens)
through heroes and symbols. In this study, we seek to explain how the civilizing
archetype, expressed in the myths and religious narratives of ancient humanity, has
been secularized by proponents of this modern approach, known as the “ancient
alien theory,” using scientific arguments. We also examine how they develop their
claims by interpreting various narratives and symbols. This study concludes that
the belief in civilization being brought to humanity by supernatural beings has
somehow persisted despite the dominance of reason and scientific knowledge. It
argues that the ancient alien theory represents a secularized version of the “cultural
hero” archetype and that its proponents’ views on human reason and capability are
not fundamentally different from ancient perspectives, which portrayed humans as
entirely passive in the presence of supernatural beings and gods.

Anahtar Kelimeler

civilization, cultural hero, mythic thought, religious thought, extraterrestrials

Etik Beyan

Research and publication ethics statement: This article constitutes an original research paper based on original data. It has neither been published previously nor submitted for publication elsewhere. The authors adhered to ethical principles and rules throughout the research process. Authors’ contributions: The level of contribution of both authors is equal. Ethics committee approval: Ethical committee approval is not required for this study. Financial support: No financial support was obtained for this research. Conflict of interest: There are no potential conflicts of interest related to this study.

Mitolojilerin Kültür Kahramanlarından Antik Uzaylılar Teorisinin Uygarlaştırıcı Dünya Dışı Varlıklarına

Öz

Günümüzün akılcı ve bilimci insanı, uygarlık kapsamına giren gelişmeleri mucitlerle
bilim insanlarının zekâsına, merakına, yeteneğine ve çabalarına bağlarken kadim
insanlık bütün bu gelişmeleri panteonlara, doğa ruhlarına, demonik varlıklara, kutsal
hayvanlarla bitkilere, ilk ya da kurucu atalara dayandırmaktaydı. İnsanlığın ilerleyip
gelişmesini isteyen doğaüstü varlıklar, seçtikleri insanlara çeşitli araçlarla (ilham,
rüya vb.) bilgi ve teknolojiyi iletiyor, onlar da doğaüstü varlıklardan edindikleri bilgi
ve teknolojiyi diğer insanlara sunuyorlardı. Mitolojik anlatılarda doğaüstü varlıklar
olarak karşımıza çıkan bu “kültür kahramanları”, zamanla insanlara ve hayvanlara
dönüşmüşlerdir. Dinsel düşünce ise bu kültür kahramanlarını Tanrı’ya, peygamberlere,
velilere ve azizlere dönüştürmüştür. Yaşanan akıl ve bilimsel bilgi çağı, miti devre
dışı bırakarak insanlığa kültür ya da uygarlığa dair her ne varsa- iklim ve çevrenin
rolünü de göz ardı etmeden- kendi zorunluluklarının, aklının, ilgisinin, arzusunun,
hırsının ve becerisinin ürünü olduğunu öğretmiştir. Fakat bu akılcı ve aydınlanmacı
tutum, mit ve din odaklı eski yaklaşımları bütünüyle ortadan kaldıramamıştır. Tanrı,
peygamber, veli, aziz odaklı yaklaşımlar, dinlerin etkisiyle günümüze kadar gelebilmiştir.
Bu yaklaşıma bir de kadim insanlığın mit ve din odaklı bu yaklaşımlarını
sekülerleştiren, mitlerin ve dinlerin uygarlaşma süreciyle ilgili anlatılarını kahramanlar
ve semboller üzerinden dünya dışı varlıklara (Antik Uzaylılar) bağlayarak yorumlayan
bir yaklaşım eklenmiştir. Bu çalışmada, kadim insanlığın mitleriyle dinsel
anlatılarında ifadesini bulan uygarlaştırıcı arketipinin, “antik uzaylılar teorisi” diye
adlandırılan bu son yaklaşımın temsilcileri tarafından nasıl bilimin argümanlarından
yola çıkılarak sekülerleştirildiği izah edilmeye, argümanlarını hangi anlatıları
ve sembolleri nasıl yorumlayarak geliştirdikleri gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.
Bu çalışmayla uygarlığın insanlığa doğaüstü varlıklar tarafından getirildiğine dair
inancın akla ve bilimsel bilgiye rağmen bir şekilde diri tutulduğu; antik uzaylı tasarımının
bütünüyle “kültür kahramanı” arketipinin sekülerleştirilmiş bir versiyonu
olduğu; antik uzaylılar teorisi olarak adlandırılan bu görüşün temsilcilerinin insan
aklına ve kapasitesine yönelik yaklaşımlarının insanı doğaüstü varlıklar ve Tanrılar
karşısında bütünüyle edilgen bir konumda gören kadim yaklaşımlardan pek de farklı
olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

uygarlaşma, kültür kahramanı, mitik düşünce, dinsel düşünce, dünya dışı varlıklar

Kaynakça

• Aça, M. (2023). Türk ve Yunan mitolojilerinde ozanlığın bahşedicileri: İyeler ve Musalar. Ö. Ceylan, H. Yekbaş (Ed.) Türk Âşıklık Geleneği ve Âşık Veysel içinde (s. 13-20).
• Candan, E. (2003). Gizli sırlar öğretisi. Sınır Ötesi.
• Carlson, G. (2017). Aliens on the moon according to the aliens, the moon is the key to the what the aliens are doing on earth as well as the future of humans! Blue Planet.
• David, G. H. ve French, B. (1991). Lunar sourcebook, a user’s guide to the moon. Cambridge University Press.
• Eagleton, T. (2005). Kültür yorumları (Ö. Çelik, Çev.) Ayrıntı.
• Ertürk, Y. P. (2011). Sirius kültürü ve Türk mitolojisi ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jung, C. G. (2011). Gökte görülen cisimler üzerine modern bir mit (M. Tüzel, Çev.) Kırmızı Kedi.
• Haughton, B. (2007). Hidden history lost civilizations, secret knowledge, and ancient mysteries.The Career.
• Haze, X. (2022). Ancient giants history, myth, and scientific evidence from around the World. Bear & Company.
• Leeming, D. (2021). Tales of the earth native north American creation mythology. Reaktion Books.
• Leonard, G. (2017). Somebody else is on the moon. Kalpaz.
• Meletinskiy, E. M. (1958). Predki prorneteya (kul’turnıy geroy v mife i v epose). Vestnik İstorii Mirovoy Kul’turı, 3, 114-132.
• Nietzsche, F. (2010). Böyle buyurdu Zerdüşt herkes ve hiç kimse için bir kitap (M. Batmankaya, Çev.) Say.
• Seidman, S. (1983). Modernity, meaning, and cultural pessimism in Max Weber. Sociological Analysis, 44 (4), 267-278.
• Temple, R. (1999). Sirius gizemi (E. Arısoy ve Y. Tokatlı, Çev.) Ruh ve Madde.
• Von Däniken, E. (1999). Yıldızlara dönüş (Z. Okar, Çev.) Cep Kitapları A.Ş.
• Wilson, D. (1979). Secrets of our spaceship moon. Dell.