Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Kadınların Güçlenmesine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 8 - 49, 15.12.2023

Aslı Şahankaya Adar , Saniye Dedeoğlu

https://doi.org/10.46655/federgi.1337375

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kadın kooperatiflerinin kadınların güçlenmesine etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda nicel ve nitel yöntemlerin bir arada olduğu karma yöntem kullanılmış olup, 27 kadın girişimi üretim ve işletme kooperatifinden 235 kadın ile anket ve 70 kadın ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın kapsamı, Türkiye’deki kadın kooperatiflerinden oluşmaktadır. Araştırma kapsamının iki sınırlılığı bulunmaktadır. Birincisi, kadın kooperatiflerinin faaliyetlerine en az beş yıldır devam ediyor olmasıdır. İkincisi ise, kadın kooperatiflerinin statüsünün kadın girişimi, üretim ve işletme kooperatifi statüsünde olmasıdır.

Araştırmadan elde edilen veriler göstermektedir ki, Türkiye’de kadın kooperatiflerinin güçlenme etkisi pozitif bir etki olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle toplumsal cinsiyet eşitliği anlamında güçlenme etkinin daha belirgin şekilde ortaya çıktığı görülmektedir. Buna karşılık ekonomik güçlenme etkisi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Ekonomik güçlenme etkisi yine pozitif olmakla birlikte kadınlar açısından çok daha düşük bir güçlenme etkisi yaratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kadın kooperatifleri, kadın güçlenmesi, güçlenme ölçeği, kadın emeği, kadın girişimi

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

121K835

Teşekkür

Bu makaleyi, 3501 Kariyer Geliştirme programı kapsamında 121K835 no’lu proje ile destekleyen Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'na (TÜBİTAK) sonsuz teşekkür ederiz.

The Impact of Women's Cooperatives on Women's Empowerment in Turkey

Öz

The purpose of this study is to demonstrate the impact of women's cooperatives on women's empowerment in Turkey. To achieve this goal, a mixed-method approach combining both quantitative and qualitative methods has been used. The study involved 235 women through surveys and 70 women through in-depth interviews from 27 women's entrepreneurial production and operation cooperatives. The research scope is limited to women's cooperatives in Turkey. There are two specific limitations of the research scope. First, the cooperatives must have been active for at least five years. Second, the cooperatives must have the status of women's entrepreneurial, production, and operation cooperatives.

The data obtained from the research indicates that the empowerment effect of women's cooperatives in Turkey appears as a positive impact. Especially concerning gender equality, the empowerment effect is more noticeable. However, the same cannot be said for economic empowerment. Although the economic empowerment effect is also positive, it creates a much lower impact on women compared to other forms of empowerment.

Anahtar Kelimeler

Women, Women, Empowerment Scale, Female Labor, Women

Proje Numarası

121K835

Kaynakça

• ACT HUMAN. “Sosyal Dayanışma Ekonomisi için Güçlü. (2021). Kooperatifçilik”.https://ingev.org/Sosyal_Dayanisma_Ekonomisi_icin_Guclu_Kooperatifcilik_Sunumu.pdf (Son erişim tarihi 15.04.2021)
• Aksoy Demirci ve A., Günay, G. “Türkiye'de Kadın Kooperatifçiliği”. Third Sector Social Economic Review, 53(1), (2018): 77-90.
• Aldırmaz Akkaya, F. “Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Sürdürülebilir Kırsal Turizmdeki Önemi ve Finansal Performanslarının Analizi”. (2018). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Ambler, K., Jones, K., O’Sullivan, M. “Facilitating women’s access to an economic empowerment initiative: Evidence from Uganda”. World Development, 138, (2021): 1-13.
• Chesley, N. ve Flood, S. “Signs of Chance? At Home and breadwinner Parents’ Houework and Child-care Time”. Journal of Marriage and Family, 79(2), (2017): 511-534.
• COPAC. “Cooperatives, Women, & Gender Equality.” (2015). http://www.copac.coop/wp-content/uploads/2015/07/COPAC_PolicyBrief_CoopsWomen.pdf (Son erişim tarihi 15.04.2021)
• Çınar, K., Akyüz, S., Uğur-Çınar, M., Öncüler-Yayalar, E. “Faces and Phases of Women’s Empowerment: The Case of Women’s Cooperatives in Turkey”. Social Politics, (2019): 1-28.
• Davis, L. L. “Instrument review: Getting the most from a panel of experts”. Applied Nursing Research, 5, (1992): 194-197.
• Demetriades, J. “Gender Equality Indicators: What, Why and How?”. OECD. (2009). https://www.oecd.org/dac/gender-development/44952761.pdf (Son erişim tarihi 20.04.2021)
• Dohmwirth, C. Ve Hanisch, M. “Women and Collective Action: Lessons From the Indian Diary Cooperative Sector”. Oxford University Press and Community Development Journal, 53(4), (2018): 675-693.
• Duguid, F. vd. Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Mevcut Durumu. The World Bank, IBRD-IDA Raporu, 2015.
• Erman, Tahire, Sibel Kalaycıoğlu, ve Helga Rittersberger-Tılıç. “Money- Earning Activities and Empowerment Experiences of Rural Migrant Women in the City: The Case of Turkey.” In Women’s Studies International Forum, 25, (2002): 395–410. Elsevier.
• Gholipour, A. vd. Impact Model of Women’s Empowerment. International Business Research, 2010.
• Gönüllü Atakan, A. ve Çoban A. Türkiye’de Kadınların Kooperatifler Yoluyla Güçlenmesi: Yasal ve Yapısal Stratejiler, (ILO Yayınları, 2022). ILO. “Advancing cooperation among women workers in the informal economy: The SEWA way”. Geneva: ILO Publications. (2018) https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/---coop/documents/publication/wcms_633752.pdf (Son erişim tarihi 15.04.2021)
• ILO. “Advancing gender equality: The co-operative way”. Geneva: ILO Publications. (2015). https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/---coop/documents/publication/wcms_379095.pdf, (Son erişim tarihi 20.04.2021)
• ILO. “Leveraging the cooperative advantage for women’s empowerment and gender equality”. Geneva: ILO Publications. (2014) https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/---coop/documents/publication/wcms_307217.pdf (Son erişim tarihi 05.02.2021.
• Kabeer, N. “Resources, Agency, Achievements: Reflections on the Measurement of Women’s Empowerment”. Development and Change, 30, (1999): 435-464.
• KEİG. On Birinci Kalkınma Planında Kadın İstihdamı: Girişimcilik ve Kooperatifçilik. (2019). http://www.keig.org/on-birinci-kalkinma-planinda-kadin-istihdami-hedef-girisimcilik-ve-kooperatifcilik/ (Son erişim tarihi: 05.10.2023)
• KEİG. Türkiye’de Kadın Kooperatifleşmesi: Eğilimler ve İdeal Tipler. KEİG Yayınları Dizisi: Araştırma Raporu. Kayhan Matbaa. (2015): http://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/koopwweb.pdf (Son erişim tarihi 13.02.2021)
• Kızıldağ, D., Karataş, A. B. “Kadın Girişimciliği ve Kadın Kooperatifleri: Urla Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Örneği”. (2018): 17. Uluslararası Katılımlı İşletmecilik Kongresi, Çeşme, İzmir.
• Lahiri‐Dutt, K. ve Samanta, G. “State Initiatives for the Empowerment of Women of Rural Communities: Experiences from Eastern India”. Community Development Journal, 37, (2002): 137-156.
• Mcmurty-Schincariol, L., Mcmurty, JJ. Advancing gender equality: The co-operative way. ILO Publications, 2015.
• Memiş, E. Social Reproduction and Institutions, Bacground Paper for UNDP HDR Turkey Report, 2016.
• Mosedale, S. “Assessing Women’s Empowerment. Towards a Conceptual Framework”. Journal of International Development, 17, (2005): 243-257.
• Moser, C. 1989. “Gender Planning in the Third World: Meeting Practical and Strategic Gender Needs”. World Development, 17(11), (1989): 1799-1825.
• Özdemir, G., Yılmaz, E., Er Ülker, F. “Kalkınmada Ekonomik Model Kadın Kooperatifleri”. (2020): 2. Uluslararası Kadın Kongresi: Güçlendirilmek Yerine Güçlenmek ve İlerlemek, Desem-Alsancak, İzmir.
• Rowlands, J. A word of the times, but what does it mean? Empowerment in the discourse and practice of development. In H. Afshar (Ed.) Women and empowerment: Illustrations from the third world.(New York: St. Martins’s Press, 1998)
• Selhausen, F. M. “What Determines Women's Participation in Collective Action? Evidence from a Western Ugandan Coffee Cooperative”. Feminist Economics, 22(1), (2020): 1-28.
• Serinikli, N. “Kadın Yoksulluğunu Önlemede Girişimciliğin Önemi: Kadın Kooperatifleri ve Mikro Kredi Uygulamaları”. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (2016): 598-609.
• Şahankaya Adar, A.; Dedeoğlu, S. ve Kurtuluş, G. “Türkiye’de Kadın Kooperatifleri: Mevcut Durum Analizi, Kadın Güçlenmesi ve İstihdam Yaratma Potansiyeli”. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2(77), (2023): 1171-1208.
• Taş, H. Y., Kazar, E. N. (2019). “Sosyal Kooperatifçiliğin Kadın Yoksulluğuna Etkisi: Bahçelievler Kadın Kültür, Çevre ve İşletme Kooperatifi Üzerine Bir Araştırma”.
• Theeuwen, A., Duplat, V., Wickert, C., Tjemkes, B. “How Do Women Overcome Gender Inequality by Forming Small-Scale Cooperatives? The Case of the Agricultural Sector in Uganda”. Sustainability, 13, (2021): 1-25.
• Toksöz, G. İstihdamda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması: 2017-2020, CEİD, 2020.
• Yıldız, S. “Kooperatiflerin Gelişimine ve Kooperatiflerde İnsan Kaynağına Yönelik Eğitim Faaliyetlerine Genel Bakış”, Journal of Social Humanities Sciences Research, 7, (2020): 2359-2372.
• Williams, S., Seed, J. And Mwau, A. The Oxfam Gender Training Manual. (Oxfam, GB Publications: 1994).
• Wijers, G. D. “Inequality regimes in Indonesian dairy cooperatives: understanding institutional barriers to gender equality”. Agriculture and Human Values, 36, (2019):167–181.
• van Eerdewijk, A., Newton, J. What Gets Measured Metters: A Method’s Not efor Measuring Women and Gilr’s Empowerment. Bill&Melinda Gates Foundation. (2017). https://www.gatesgenderequalitytoolbox.org/wp-content/uploads/BMGF_Methods-Note-Measuring-Empowerment-1.pdf (Son erişim tarihi 15.04.2021)