ANALYSIS OF FACTORS AFFECTING THE PROFITABILITY OF COMPANIES IN BORSA ISTANBUL SUSTAINABILITY INDEX

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 191 - 204, 30.06.2025

Pınar Pehlivan , Mazhar Dede

https://doi.org/10.29106/fesa.1534406

Abstract

In recent years, the concept of sustainability has come to the world agenda internationally, which has increased the efforts of companies to comply with sustainability principles in matters related to social, environmental and corporate management. This development has gained momentum under the leadership of various international organizations and sustainability indices have begun to be created in world stock markets. In our country, the sustainability index has started to be calculated and published within Borsa Istanbul (BIST) since November 2014. Due to the undeniable importance of the profitability of the manufacturing sector in Turkey's industry in terms of the growth of the national economy, this study tried to analyze the factors affecting the profitability of companies in different sectors included in the sustainability index.
In the study, it was aimed to determine the factors affecting profitability by using the Panel Data Analysis method, using the 2018-2022 period financial data of the companies included in the BIST sustainability index. In the research, it was determined that the return on assets of the companies in the index in the relevant period was significantly related to business size, leverage ratio and asset turnover rate. In terms of return on equity, it has been observed that business size has a positive effect, while the financial debt ratio has a negative effect. These findings show that companies should consider these variables to optimize their return on assets and return on equity.

Keywords

Sustainability , BIST Sustainability Index , Profitability

BORSA İSTANBUL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİNDEKİ FİRMALARIN KÂRLILIKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Abstract

Son yıllarda, sürdürülebilirlik kavramının uluslararası boyutta dünya gündemine oturması, firmaların sosyal, çevresel ve kurumsal yönetim ile ilgili konularda sürdürülebilirlik ilkelerine uyum çabalarını artırmıştır. Bu gelişme çeşitli uluslararası organizasyonların liderliğinde ivme kazanmış ve dünya borsalarında sürdürülebilirlik endeksleri oluşturulmaya başlanmıştır. Ülkemizde de Kasım 2014 tarihinden itibaren Borsa İstanbul (BIST) dahilinde sürdürülebilirlik endeksi hesaplanıp yayınlanmaya başlamıştır. Ulusal ekonominin büyümesi açısından Türkiye sanayisinde imalat sektörünün kârlılığının yadsınamaz önemi nedeniyle, bu çalışmada sürdürülebilirlik endeksinde yer alan farklı sektör firmalarının kârlılıklarını etkileyen faktörler analiz edilmeye çalışılmıştır.
Çalışmada, BİST sürdürülebilirlik endeksinde bulunan işletmelerin 2018-2022 dönemine ait finansal verilerinden yararlanılarak kârlılığı etkileyen faktörlerin Panel Veri Analizi yöntemiyle belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, endeks firmalarının analiz dönemindeki aktif kârlılığının; işletme büyüklüğü, aktif devir hızı ve kaldıraç oranı ile anlamlı bir şekilde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Özsermaye kârlılığı açısından ise, işletme büyüklüğünün pozitif bir etkiye sahip olduğu, finansal borç oranının ise negatif bir şekilde etkilediği görülmüştür. Bu bulgular, işletmelerin aktif ve özsermaye kârlılıklarını optimize etmeleri için bu değişkenleri göz önünde bulundurmaları gerektiğini göstermektedir.

Keywords

Sürdürülebilirlik , BIST Sürdürülebilirlik Endeksi , Kârlılık

Ethical Statement

Makalede yapılan analizlerde etik sorunu bulunmamaktadır.

Supporting Institution

Yoktur

Thanks

-

References

• Açıkgöz, T. Ve Kılıç, G. (2021). Teknoloji Firmalarının Finansal Performansı Ve Piyasa Değerinin Dupont Analizi İle Değerlendirilmesi, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 90, 209-226.
• Aggarwal, P. (2013). Impact Of Sustainability Performance Of Company On İts Financial Performance: A Study Of Listed Indian Companies, Global Journal Of Management And Business Research, 13(11), 60-70.
• Akgün, A. (2022). Borsa İstanbul Tekstil Ve Deri Endeksi İşletmelerinin Kârlılığını Etkileyen İçsel Faktörlerin Analizi, 3.Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57 (3), 2473-2487.
• Ashenafı, D.S. Ve Kıngawa, C.D. (2018). Factors Affecting Profitability Of Microfinance Institutions, Journal Of Economic And Sustainable Development, 9 (5), 34-45.
• Başçı, E.S. Ve Başçı, G. (2022). Şehir Endeksleri İle Seçilmiş Yerel İstatistikler Arasındaki İlişkinin Tespiti, Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 117-127.
• Charlo, M., Moya, I. Ve Munoz, A. (2015). Sustainable Development And Corporate Financial Performance: A Study Based On The Ftse4 Good Ibex Index, Business Strategy And The Environment, 24(4), 277-288.
• Çakır, H. Ve Küçükkaplan, I. (2012). İşletme Sermayesi Unsurlarının Firma Değeri Ve Kârlılığı Üzerindeki Etkisinin İmkb’de İşlem Gören Üretim Firmalarında 2000-2009 Dönemi İçin Analizi, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 53, 69-86.
• Daoud, J. (2017). Multicollinearity And Regression Analysis, Malaysia Journal Of Physics: Conference Series 949, 1-7.
• Demirci, N. S. (2017). Finansal Gelişmişliğin Özel Sektör Ar-Ge Harcamalarına Etkisi: Türkiye İçin Eşbütünleşme, Nedensellik, Etki-Tepki Analizleri Ve Varyans Ayrıştırması (1990-2014), Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 74, 157-182.
• Demirhan, D. (2022). İmalat Ve Hizmet Sektörlerinde Kârlılık Oranlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 94, 31-52.
• Dereköy, F. (2020). Nakit Akış Tablosu İle Likidite Oranları İlişkisi: Borsa İstanbul Kobi Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (4), 3500-3520.
• Guerrıer, S., Lösler, M., Kermarrec G. Ve Schön S. (2022). The Variance Inflation Factor To Account For Correlations İn Likelihood Ratio Tests: Deformation Analysis With Terrestrial Laser Scanners, Journal Of Geodesy, 96-86.
• Gupta, P.P., Kennedy, D.B. Ve Weawer, S.C. (2009). Corporate Governance And Firm Value: Evidence From Canadian Capital Markets, Corporate Ownership And Control Journal, 6 (3), 1-35.
• Güleç, F. Ve Bektaş, T. (2019). Nakit Akış Rasyo Analizi: Türkiye Örneği, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 2019 Özel Sayı, 247-262.
• Gürriş, S. (2018). Uygulamalı Panel Veri Ekonometrisi, İstanbul, Der Yayınları.
• Gürünlü, M. (2019). Sürdürülebilirlik Ve Finansal Performans Arasındaki İlişki: Bist Şirketleri Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 84, 177-190.
• Güvemli, B., Taysı, K. Ve Saygı, N. (2021). Nakit Akışlarının Hisse Senedi Getirileri Ve Özkaynak Kârlılığı Üzerindeki Etkileri: Türkiye Sigorta Endeksi Örneği, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 2019 Özel Sayı, 233-248.
• Kazova, F. Ve Büyükyılmaz, E. A. (2021). Kripto Para Birimlerinin Volatilite Yapılarının Karşılaştırmalı Analizi, Ekoıst Journal Of Econometrics And Statistics, 35, 33-57.
• Kıran, B. (2015) Zaman Serileri Analizi, İstanbul Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Yayını.
• Lım, H. Ve Rokhım, R. (2021). Factors Affecting Profitability Of Pharmaceutical Company: An Indonesian Evidence, Journal Of Economic Studies, 48 (5), 981-995.
• Martı, C.P., Rovira Val, M.R. Ve Drescher, L.G.J. (2015). Are Firms That Contribute To Sustainable Development Better Financially?, Corporate Social Responsibility And Environmental Management, 22(5), 257-319.
• Özdemir, L. (2019). Bist Sürdürülebilirlik Endeksinde Yer Almanın Verimlilik Üzerine Etkisi: Vza Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Analizi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2019 Sayısı, 33-45.
• Reddy, K. Ve Gordon, L. (2010). The Effect Of Sustainability Reporting On Financial Performance: An Empirical Study Using Listed Companies, Journal Of Asia Entrepreneurship And Sustainability, 6(2), 19-42.
• Russo, A. Ve Marıanı, M. (2013). Drawbacks Of A Delisting From A Sustainability Index: An Empirical Analysis, International Journal Of Business Administration, 4(6), 29-40.
• Sak, A. Ve Dalgar H. (2020). Kurumsal Sürdürülebilirliğin Firmaların Finansal Performansına Etkisi: Bist Kurumsal Sürdürülebilirlik Endeksindeki Firmalar Üzerinde Bir Araştırma, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 85, 173-186.
• Skare, M. Ve Golja, T. (2012). Corporate Social Responsibility And Corporate Financial Performance–Is There A Link?, Economic Research, 1, 215-242.
• Sustainable Stock Exchanges (Sse) Initiative (2018). 2018 Report On Progress: A Paper Prepared For The Sustainable Stock Exchanges 2018 Global Dialogue, Https://Www.Sseinitiative.Org/Wp-Content/Uploads/2018/10/Sse_On_Progress_Report_Fınal.Pdf, Erişim Tarihi: 02.05.2024.
• Tatoğlu, F.Y. (2020). Panel Veri Ekonometrisi-Stata Uygulamalı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Topal, G. Ve Çankaya, S. (2019). Sürdürülebilirlik Çalışmalarının İşletmelerin Finansal Performanslarına Etkisi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Dergisi, 77, 77-93.
• Yalçın, M.O., Dinçer, N.G., Ve Demir, S. (2020). Fuzzy Panel Data Analysis, Kuwait University Academic Publication Council, 2.
• Yavuz, V. A. (2010). Sürdürülebilirlik Kavramı Ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14), 63-86.
• Yıldırım, H. (2023). Reel Sektörün İçsel Ve Dışsal Kârlılık Dinamikleri: Ölçek Etkisi Doğrultusunda Karşılaştırmalı Bir Analiz, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 99, 61-84.
• Youssef, I. S., Salloum, C. Ve Al Sayah, M. (2022). The Determinants Of Profitability İn Non-Financial Uk Sme’s, European Business Rewiew.
• Zengin, B. Ve Tanrıöven, C. (2016). Kriz Dönemlerinde Çalışma Sermayesi Yönetimi Etkinliğinin Analizi, Bist İmalat Sanayi İşletmelerinde Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 160-180.