NİTEL VE NİCEL GÖSTERGELER IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 65 - 90, 02.09.2025

Murat Aydiner

Abstract

Türkiye’de sağlık hizmetleri, anayasal bir hak olarak kabul edilmiştir. 1961 ve 1982 Anayasaları ile güvence altına alınan bu hak doğrultusunda, çeşitli planlar, programlar ve reformlar hayata geçirilmiştir. “Önce insan, önce sağlık” anlayışıyla hareket eden kamu politikaları, vatandaş memnuniyetini temel alır. Bu hedefle sağlıkta dönüşüm projeleri uygulanmış, sağlık sisteminin yapısı güçlendirilmiş, eşitsizliklerin giderilmesi öncelikli hedef olmuştur.
Sağlık Bakanlığı’nın düzenleyici ve yönlendirici bir kuruma dönüşmesiyle birlikte kamu hizmetleri daha fonksiyonel hale gelmiştir. Ayrıca 2006–2017 yılları arasındaki sağlık harcamaları incelenerek hem nominal değerler hem de oranlarla sağlık hizmetlerinin finansal gelişimi analiz edilmiştir. Bu analizler, sağlık politikalarının etkinliğini ve sosyal refah üzerindeki etkilerini istatistiksel verilerle ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Keywords

sağlık hizmetleri , nitel ve nicel göstergeler , gelişim , analitik bütçe sınıflandırması , sağlık harcamaları

THE DEVELOPMENT OF HEALTH SERVICES IN TURKEY IN LIGHT OF QUALITATIVE AND QUANTITATIVE INDICATORS

Abstract

Healthcare services in Turkey are recognized as a constitutional right. In line with this right, which was guaranteed by the 1961 and 1982 Constitutions, various plans, programs, and reforms have been implemented. Public policies, which are guided by the principle of “people first, health first,” are based on citizen satisfaction. With this goal in mind, healthcare transformation projects have been implemented, the structure of the healthcare system has been strengthened, and the elimination of inequalities has been a priority.
With the transformation of the Ministry of Health into a regulatory and guiding institution, public services have become more functional. Additionally, health expenditures between 2006 and 2017 were examined, and the financial development of health services was analyzed in terms of both nominal values and ratios. These analyses aim to reveal the effectiveness of health policies and their impact on social welfare through statistical data.

Keywords

HEALTH SERVICES , QUALITATIVE AND QUANTITATIVE INDICATORS , FINANCE , ANALYTICAL BUDGET CLASSIFICATION , HEALTH EXPENDITURES

References

• Aba, G. (2018). Sağlık politikası ve planlaması. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akdur, Recep (2008), ‘’Sağlık Harcamaları’’ Bilim ve Ütopya, Ağustos, 2008, s.2
• Arı, H. O. (2018). Türkiye’de sağlık harcamaları: Ulusal sağlık hesapları sonuçlarının genel değerlendirmesi 1999–2016 (TÜSPE Analiz: 2018/4). TÜSPE Yayınları. [2]
• Bhattacharya, J., Hyde, T., & Tu, P. (2021). Sağlık ekonomisi (Ç. E. Akyürek, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Blank, R. H., & Burau, V. (2007). Comparative health policy (2nd ed.). Palgrave MacMillan.
• Bostan, S., & Kılıç, T. (2018). Sağlık politikalarında uluslararası çevre ve kuruluşların etkisi. In D. Tengilimoğlu (Ed.), Sağlık politikası (ss. 247–262). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çavmak, Şeyda, Doğancan, Çavmak (2017), ‘’Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı’’ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2017, s.4-5
• Çelik, Y. (2012). ‘’Türkiye Sağlık Harcamalarının Analizi ve Sağlık Harcama Düzeyinin Uygunluğunun Değerlendirilmesi’’, 2012, s.14-16.
• Dikmetaş Yardan, E., Demirkıran, M., & Yabana Kiremit, B. (2016). Türkiye sağlık harcamaları trendi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 157–176.
• Doğuç, E. (2021). Türkiye’de sağlık harcamaları ve çözüm önerisi olarak davranışsal iktisat. Usaysad Dergisi, 7(3), 647–664. [1]
• Gül, S. K. (2025). Türkiye'de Sağlık Reformu ve Sağlıkta Dönüşüm Programı.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, ‘’Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’’, erişim: 11.03.2018, http://www.bumko.gov.tr/TR,146/istatistikler.html
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, ‘’Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’’, erişim:18.04.2018, http://www.bumko.gov.tr/TR,8109/saglik.html
• Loş, N. (2016). Sağlık ekonomisi çerçevesinde sağlık hizmetleri ve sağlık harcamalarının karşılaştırmalı analizi: OECD ülkeleri ve Türkiye örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. [3]
• OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri (2008), Türkiye’ye Yakın Tarihte Yapılan Sağlık Reformları: Bölüm 2, 2008, ISBN 978-975-590-282-1
• Sağlık Bakanlığı, ‘’Sağlık İstatistikleri Yıllık’’, erişim:14.03.2018, https://www.saglik.gov.tr/TR,11588/istatistik-yilliklari.html
• Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, 1987, Resmî Gazete, 3359, 15.05.1987. Erişim: 12.03.2018.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2022). Türkiye sağlık sistemi genel görünüm raporu. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Toygar, Ş. A. (2022). Sağlık politikası: Kavramsal çerçeve. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 3(3), 11–40.
• TÜİK. (2018). Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu.
• Ünalan, T. (2019). Sağlık hizmetlerinin sunumu ve sağlık sistemleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 45–58.
• World Health Organization. (2000). The world health report 2000: Health systems: Improving performance. Geneva: WHO Press.