MUKAYESELİ HUKUK ÇERÇEVESİNDE SURİYELİ MÜLTECİLERİN HUKUKİ STATÜSÜ

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 2, 89 - 113, 01.12.2018

Recep Özdemir

Öz

Suriye’de patlak veren savaşla birlikte milyonlarca Suriyeli, Müslüman devletlere ağırlıklı olarak da Türkiye’ye göç etmiş ve savaşın uzaması nedeniyle Suriyeli mültecilerin vatandaşlığa alınması meselesi gündeme gelmiştir. Suriyeli mültecilerin vatandaşlığa alınmasının ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri vardır. Bununla birlikte bu konuda öncelikli alınması gereken husus, Suriyeli mültecilerin vatandaşlığının İslâm hukuku ve pozitif hukuk açısından mümkün olup olmamasının irdelenmesidir. Suriyeli mültecilerin vatandaşlık hakları Türkiye’de hali hazırda meri olan yasal düzenlemelere ve İslâm hukukunun bu konudaki hükümlerine bağlıdır. Suriyeli mültecilerin büyük çoğunluğu Müslüman olduğundan onlara karşı sergilenecek yaklaşım tarzı bir açıdan İslamiyet’in konuyla ilgili hükümlerine bağlıdır. Bu çalışmada vatandaşlık hukukuyla ilgili tarihsel süreç, yasal düzenlemeler, İslam’ın ümmet tasavvuru ve İslâm hukukunun konuyla ilgili hükümleri dikkate alınarak Suriyeli mültecilerin vatandaşlık statüsü değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Suriyeli Mülteciler, İslam Hukuku, Devlet, Vatandaşlık, Ümmet

Legal Status Of Syrian Refugees In The Context Of Comparative Law

Öz

With the outbreak of war in Syria, millions of Syrians have emigrated to Muslim states and the issue of accepting Syrian refugees as citizenship is on the agend due long duration of the war. Accepting Syrian refugees as citizens has economic, social and cultural influences. However, the priority for this issue is whether the citizenship of Syrian refugees is possible in terms of Islamic law and positive law. Syrian refugees’ citizenship rights is subject to the provisions of current legislation on this issue in Tukey and on the provisions of Islamic law. The majority of Syrian refugees are Muslims, so accepting Syrian refugees as citizenship or refusing this demand is a religious matter from the point of view. In this study, citizenship rights of Syrian refugees will be discussed taking into account the historical process of citizenship law, legal regulations, the Islamic Ummah conception and provisions of Islamic law

Anahtar Kelimeler

Syrıan Refugees, İslamic Law, State, Citizenship, Ummah.

Kaynakça

• Abdülazîz el-Buhârî, Keşfü’l-esrâr, nşr. Muhammed el-Mu’tasım-Billâh el-Bağdâdî, Beyrut, 1417/1997.
• Algül, Hüseyin, “Muâhât”, DİA, XXX, (308-310), İstanbul, 2005.
• Armağan, Servet, İslâm Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006.
• Baysa, Hüseyin, “İslâm Hukukundaki Himaye Geleneği Müvâcehesinde Mültecilik Sistemi”, İlahiyat Akademi Dergisi, , cilt: III, sayı: 4, s. 37-47, Gaziantep, 2016.
• Bozkurt, Gülnihal, “İslâm Hukukunda Zimmîlerin Hukukî Statüleri”, Prof. Dr. Kudret Ayiter Armağanı, D.E.Ü.H.F.D., c. III, no: 1-4, , s. 115-155, Ankara, 1987.
• Buharî, Muhammed b. İsmâ‛îl, Sahîhu’l-Buhârî, Dâru İhyâi’t-Turâi’l-‛Arabî, Beyrut, 2001.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünenu Ebî Dâvud, 1. Baskı, Mektebetu İbn Hazm, Dımeşk, 2004.
• Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Yay., İstanbul 2010.
• Erdem, B. Bahadır, Türk Vatandaşlık Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
• Esendemir, Ş., Türkiye’de ve Dünyada Vatandaşlık: Eski Sorular, Yeni Arayışlar, Ankara, 2008.
• Fişek, Hicri, Türk Vatandaşlık Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1959.
• Göğer, Erdoğan, Türk Tâbiiyet Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1972.
• Göğer, Erdoğan, Türk Tâbiiyet Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1972.
• Güneş, Ahmet, “İslam Hukukunda Gayrimüslimlerin Vatandaşlık Statüleri”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 11, Konya, 2008.
• Hamidullah, Muhammed, İslâm’da Devleti İdaresi, çev. Hamdi Aktaş, Beyan Yayınları, İstanbul, 1998.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn, Reddu’l-Muhtar alâ Durri’l-Muhtar Şerhi Tenvîri’l-Ebsâr I- XII, Dâru’l Âlemi’l-Kutub, Riyad, 2003.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebî Muhammed Abdillah b. Ahmed b. Muhammed, el-Muğnî I-XV, 3. Baskı, Dâru’l Alemu’l-Kutub, Riyad, 1997.
• Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslâm Hukuku I-III, İz Yay., İstanbul, 1999.
• Kâsânî, Alau’d-Dîn Ebî Bekr b. Suû’d el-Hanefî, Bedâyiu's-Sanâyi' fî Tertîbi’ş-Şerâi’ I-VII, Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 2010.
• Kaya, Ali, “İslam Hukukuna Göre Vatandaşlığın Temel Esasları”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 7, Cilt: 7, Bursa, 1998.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd b. Mahmud, el-İhtiyâr li’Ta’lîli’l-Muhtâr I-VI, Çağrı Yay., İstanbul, 2007.
• Mültecilerle Dayanışma Derneği, Sonsuz Geçiciliğe Çare: Suriyeli Mülteciler Türkiye Vatandaşlığı Hakkında Ne Düşünüyor?, İzmir, 2017.
• Müslim, Ebu’l-Husayn Muslim b. el-Haccâc en-Neysâbûrî, Sahîhu Müslim, Thk. Halîl b. Me’mûn Şeyhân, Dâru’l-Ma‛rife, Beyrut, 2007.
• Nesâî, Ahmed b. Şu‛ayb el-Hurasânî, Sünenu’n-Nesâî, Thk. Halîl b. Me’mûn Şeyhâ, Dâru’l- Ma‛rife, Beyrut, 2007.
• Nomer, Ergin, Türk Vatandaşlık Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2010.
• Özel, Ahmet, “Hicret” , DİA, XVII, 462-46, İstanbul 1998.
• Özel, Ahmet, İslâm Hukukunda Milletlerarası Münasebetler ve Ülke Kavramı, Marifet Yay., İstanbul, 1982.
• Muhammed b. Ahmed Şemsuleimme Serahsî, Şerhu Kitabi’s-Siyeri’l-Kebîr II, Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995
• Şâfiî, Muhammed b. İdris, el-Ümm, Beyrut, trs.
• Temelat, Neslihan, Ülke Anayasalarında Vatandaşlık Tanımları, Ankara, 2011.
• Tirmizî, Ebî İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre, Câmiu’t-Tirmizî, 1. Baskı, Thk. Yusuf el-Hâc Ahmed, Mektebetu İbn Hacer, Dımeşk, 2004.
• Topçuoğlu, Ali Aslan, “Modern Hukuk ve İslam’da Vatandaşlık Kavramının Hukukî Temeli”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, Ankara, 2012.
• Turner, B. , Contemporary Problems in the Theory of Citizenship, London, 1993.
• Yörük, Abdülhak Kemal, Devletler Hususî Hukuku I-II, İstanbul, 1938.
• Zeydan, Abdulkerim, Ahkâmu’z-Zimniyyîn ve’l-Müste’menîn fi Dari’l-İslâm, Beyrut, 1988.