Fen ve Sosyal Bilimler Programlı Anadolu İmam Hatip Liselerinin Eğitim Ortamları ve Fiziki İmkânları Üzerine Nitel Bir Araştırma (Kocaeli Örneği)

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 2, 79 - 113, 31.12.2021

Zeynep Şalcı Ramazan Gürel

Öz

Eğitim ortamı, öğrencilerin ve öğretmenlerin eğitim-öğretim süreçlerinde deneyimleyip algıladıkları fiziksel, sosyal ve psikolojik ortamı ifade eder. Eğitim kurumları açısından başarılı bir eğitimin uygulamasının en önemli belirleyicilerinden birisi de verimli eğitim ortamıdır. Cumhuriyet tarihinin köklü din eğitimi kurumları olan imam hatip liselerinde de daha nitelikli bir eğitim ortamı oluşturulması amacıyla 2016 yılından itibaren program çeşitliliğine gidilmiştir. Bu kapsamda geliştirilen programlardan biri de fen ve sosyal bilimler programıdır. Fen ve sosyal bilimler programı uygulayan proje okulları, imam hatip lisesi olmanın gerektirdiği meslek dersleri yanında öğrencilere ilgi ve kabiliyetleri doğrultusunda ilerlemek istedikleri akademik alana göre fen lisesi veya sosyal bilimler lisesi müfredatıyla eğitim alabilme imkânı sağlar. Araştırmanın konusu, yöneticilerinin deneyim ve görüşleri ışığında fen ve sosyal bilimler programı uygulayan proje Anadolu imam hatip liselerinin eğitim ortamlarını ve fiziki imkânlarını tespit edip analiz etmektir. Bu bağlamda Kocaeli ilinde bulunan yedi fen ve sosyal bilimler programı uygulayan proje Anadolu imam hatip lisesi seçilmiş ve bu okulların yöneticileri ile 15 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakat gerçekleştirilmiştir. Okul yöneticilerine, okullarındaki öğrenci ve derslik sayıları, okul binalarının iç düzeni, aktif öğrenme ortamları, ders saatleri dışında öğrencilerin okulun imkânlarından faydalanma durumları, sınıf isimlendirmeleri, özel donanımlı sınıfların mevcudiyeti vs. başlıklara dair sorular sorulmuş, elde edilen veriler analiz edilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda ortak özellikler olarak okulların büyük çoğunluğunun şube sistemini kullandığı, okul binaları, duvarları ve sınıflarının görsel malzemelerle zenginleştirildiği, öğrenci sayılarının 20-30 arası olduğu, okullarda derslikler dışında aktif öğrenme ortamlarının bulunduğu ve okul imkânlarının engelli öğrencilerin kullanımına uygun olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında pansiyon, mescit, okul köşesi, özel sınıflar gibi olanakların ise okullar açısından farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, ProjeAnadolu İmam Hatip Liseleri, Eğitim Ortamı, Aktif Öğrenme, Fen ve Sosyal Bilgiler Programı

Kaynakça

• Aşlamacı, İbrahim. “Din Eğitimi Politika ve Uygulamalarında AK Parti’nin 15 Yılı”. AK Parti’nin 15 Yılı Toplum. Edt. A. Aslan & İ. Çağlar. İstanbul: Seta Yayınları, 2017.
• Aşlamacı, İbrahim. “İHL Öğrencilerinin Meslek Dersleri ve Meslek Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/1 (2017), 197-232.
• Aydoğan, İsmail. “Okul Binalarının Özellikleri ve Öğrenciler Üzerine Etkileri”. Milli Eğitim Dergisi 193 (2012), 29-43.
• Cırıt, Hakan. “Ortaöğretim Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumları’nın Arka Planı ve Proje Okul Uygulamaları”. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER) 4/2 (2019), 143-151.
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. Anadolu İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği (Proje Okulları).
• İlanlı, Songül. Proje İmam Hatip Liselerinde Arapça Hazırlık Sınıfı Öğretim Yöntem ve Teknikleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kıral, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Döküman Analizi”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2020), 170-189.
• Kıryak, Zeynep & Altun, Taner. “Branş Derslik Sisteminin Okul Gelişimi Üzerine Etkisine Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi”. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi 2/1 (2019), 25-35.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Ortaöğretime Geçiş, Tercih ve Yerleştirme Kılavuzu, 2020.
• Öcal, Mustafa. “Dünden Bugüne İmam Hatip Liseleri (1913-2013)”. 100. Yılında İmam Hatip Liseleri Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2013.
• Özdemir, Murat. “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11/1 (2010), 323-343.
• Tavşancıl, Ezel & Arslan, Esra. İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi, 2001.
• Topçu, Ersin. “Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafya Kazanımlarının Gerçekleştirilmesinde Öğretmenlerin Tercih Ettiği Yöntemler”. Marmara Coğrafya Dergisi 28 (2013), 331-369.
• Yaman, Erkan. “Eğitim Sistemindeki Sorunlardan Bir Boyut: Büyük Sınıflar ve Sınıf Yönetimi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 4/3 (2006), 1-16.
• Yıldırım, Ali & Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.