SELÇUKLU DEVLETİ VE SÜNNİ MEZHEPLERİN ŞİÎ - BÂTİNÎLERLE MÜCADELESİ

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 2, 341 - 361, 31.12.2021

Abdurrahman Gülmez

Öz

11. yüzyılda Büyük Selçuklular Orta Asya, İran ve Ortadoğu’da büyük bir güç haline gelerek Sünnî İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenip, Sünnî mezhepleri koruyup bunların halk içindeki gücünü de arkasına alarak Şiî, Râfizî ve Bâtınîlere karşı büyük bir mücadele vermiştir. Tuğrul Bey döneminden sultan Berkyaruk ve Sultan Sencer dönemine kadar devam eden mücadeleler ele alınmıştır. Çalışmada Selçukluların Şiî ve Bâtınîlere karşı aldıkları önlemler ve buna karşı Şiîlerin yaptıkları faaliyetler ele alınmıştır. Selçuklu sultanlarının asıl amacı Sünnî mezheplerden destek alarak Şiî, Râfizî ve Bâtınîlerin devlet kademelerine sızmasını engellemekti ancak bunda başarılı olamamıştır. Çünkü Şiîler, Selçukluların bütün devlet kademelerine sızarak devletin zayıflamasında önemli rol oynamışlardır. Aynı zamanda Şiî Bâtınîlerle mücadele eden önemli devlet adamlarına da suikastlar yaparak devleti zayıflatmışlardır. Bu çalışmada, üstünlük sağlamak için her alanda rekabet eden Sünnî ve Şiî grupların mücadelesinin önemi üzerinde durulmuş ve devlet ile muhalifler arasındaki rekabete sebep olan dini ve siyasi olaylara dikkat çekilerek muhalif grupların devlete nasıl sızdığı ya da sızdırıldığına değinilmiştir. Bu çalışmada özellikle dönemin Farsça ana kaynakları kullanılarak konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Selçuklular, Şii, Bâtıni, Şafi, Hanefi, İslam Tarihi

Kaynakça

• Referans1 Nasıreddin Monşi Kermani, Nesa’im Eleshar Men Leta’im Elahbar Der Tariğ-e Vüzera, haz. Mircelaleddin Hüseyni Ermevi, Abbas Serefrazi, İttilaat Yayınları, Tahran, 1364
• Referans2 Necmeldin ebuel-rica kumi, Tarih-i Vüzera, Haz. Muhamemd Taki Daneş Pecuh, Müessese Mütalaat ve tahkikat-e Ferhengi, 1363, Tahran
• Referans3 Nizamülmülk, siyasetname, 18. Baskı, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2016
• Referans4 Nasır Hüsrev, Sefername, çev. Abdülvehap Tarzi, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul, 1967
• Referans5 Feth b. Ali Bundari isfahani, Çev. Mohammed Hüseyin Celili Kermanşahi, İntişaret-e Bunyad Ferheng-e İran, Tahran, 1356