xıx.·VE XX. YÜZYILLARDA SİVAS'IN DEMOGRAFiK YAPISI

Yıl 2004, Cilt: 9 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2004

Sıddık Ünalan

Öz

Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Sivas, Kızılırmak havzasında
kurulan en eski şehirlerinden birisidir. Bu topraklar üzerinde sırasıyla Hitit, Asur,
Pers, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Devletleri derin izler bırakmışlardır. Sivas ili
günümüzde de bu medeniyetlerin zengin kültür izlerini taşımaktadır. Sivas'ta XVI.
yüzyıldan itibaren başlayarak günümüze kadar yaşanan nüfus ve göç hareketlilikleri
neticesinde Müslümanları demografik yapının en önemli unsuru haline getirmiştir. Hıristiyan
nüfusun gerilemesi ve Müslüman nüfus oranının artması XIX-XX yüzyılda da
tabii seyrinde devam etmiştir. Bu faaliyetler içerisinde bulunan Avrupalı ve Amerikalılar,
Anadolu'da çeşitli yardım kuruluşları ve eğitim teşkilatları adı altında yürüttükleri
misyonerlik faaliyetleri, bölgedeki gayrimüslimleri teşkilatlandırmıştır. Zamanla bu
çalışmalar daha da ileri giderek Müslümanları da Hıristiyanlaştırma faaliyetine dönüşmüştür.
Bununla beraber sömürgecilik hareketinin yarattığı Kürt problemi, uluslararası
platforma çıkarılmış ve petrol-maden-su ile de bütünleşmiştir. Emperyalist güçlerin
bahane ettikleri Kürt problemi arkasında yatan diğer bir gerçek ise, Doğu Anadolu
ve Orta Anadolu'nun bir kısmında Ermenistan devleti kurma hayalleri yatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Demografik Yapı, Müslüman, Hıristiyan, Ermeni

Kaynakça

• Alkan, Ahmet Turan, Altıncı Şehir, İstanbul, 1994.
• Andrews, Peter Alford, Türkiye'de Etnik Gruplar (Çev: M. Küpüşoğlu), İstanbul, 1992.
• Arı, Kemal, Büyük Mübadele, İstanbul, 1995.
• Becker, C. H., "Cizye" M ad. İ.A. C. III, MEB., Eskişehir 1997, s. 199-20 I.
• BOA, Maliye nezareti Cizye Defteri, No: 76, Baş. 1258 ( 1842), 12-13.
• Ceylan, Oğuz, Sur ve Kaleleri İle Tarihte Sivas, Sivas 1988.
• Cuınet, Vıtal, La Turquie d' Asi e, C. I, Paris 1892.
• Demirel, Ömer, II. Mahmut Döneminde Sivas'ta Esnaf Teşkilatı ve Üretim Tüketim İlişkileri, KBY., Ankara !989.
• DİE, 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Ankara, 1929, s. XV
• DİE, 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, C. 39, S. 75, s. 5.
• DİE, 1945 Genel Nüfus Sayımı, T.C.B. İstatistik Genel Müd., Ankara 1949, s. LVIII
• DİE, Umumi Nüfus Sayımı, Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, 22-Ekim-1950.
• El-Belazuri, imam Ebi Hüseyin, Fütfihu'l-Büldan, Beyrut-Lübnan, 1412 (1991).
• Erkal, Mehmet, "Cizye" Mad. İA., TDV, C. V Ili, istanbul 1993, s. 42-45
• Gabriel, A., MonumentsTlurcs D'Anotolie, 11 Paris 1934. 53
• Günaltay, Şemseddin, Yakınşark II Anadolu (En Eski Çağlardan Ahameniş'ler İstilasına Kadar), Ankara, 1987.
• İnalcık, Halil, "Cizye" M ad. İA., TDV, C. VIII, İstanbul 1993, s. 45-48
• Karai, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı, Ankara 1943.
• Keskin, Mustafa,"Milli Mücadele Başlarken Anadolu'nun Demografik Yapısı," S. 3, EÜSB.E. (Kayseri 1 989), s. 478
• Kodaman, Bayram," XX. Yüzyıl Başında Sivas Vilayeti ( 1901 )",Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, (2-6 Temmuz 1 986), s. 179
• Komisyon, Atatürk Sivas'ta, Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılı, Temmuz, 1982.
• Kökten, İ. Kılıç, "1 945 Yılında TTK adına Yapılan Tarih Öncesi Araştırmalar", Belleten, XI, 1947, s. 43 1-472;
• Kökten, İ.Kılıç, "Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu'da yapılan Tarih Öncesi Araştırmaları",Belleten, VIII/32, 1 944, s. 659-680;
• Köymen, M. Altay," Anadolu'nun Fethi", 1961 yılı DİBD. Ayrı Basım, Ankara, 1962, s. 92.
• Mustafa Nuri Paşa, Netayic ül-Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi, C. I-II(Sad: Neşet Çağatay), TTK, Ankara 1992.
• Na fiz, R.- Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı , Sivas Şehri, İstanbul, 1928.
• Öke, M. Kemal, İngiliz Ajanı Binbaşı E.M.C. Noel'in Kürdistan Misyonu (1919), İstanbul1989.
• Özgüç, Tahsint'Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Maltepe (Sivas Yanında) Kazısı", BelletenXl/44, 1947, s. 641-655
• Pakalı n, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, İstanbul 1993, s.297-302.
• Ramsay, W.M., Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası, (Çev: Mihri Pektaş), İstanbul 1961.
• Rıza, Ali, Atlaslı, Memalik-i Osmaniye Coğrafyası, C. I -ll, İstanbul, 13 1 8.
• Sa'di, Hamid,"Anadolu'dan Geçen Kadim Transit Yolları", C. V, S. 28, TürkYurdu, İstanbul,ı 927, s. 360-367
• Saib, Ali, Coğrafyayı Mufassal Memalik-i Devleti Osmaniyye, İstanbul, 1304.
• Sevin, Veli, Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası, I, TTK, Ankara 2001.