FiLOZOFLARlN HAKiKAT ARAYlŞlNDA KATEGORiK YAKLAŞlMLARI

Yıl 2000, Cilt: 5, 0 - 0, 30.06.2000

Cevdet Kılıç

Öz

İslam düşünce tarihinde filozoflar, gerek felsefi, gerekse dini olsun,
özellikle bazı hakikat bilgilerini bilgi ve kültür seviyesi düşük olan halka
açıklanmasına karşı çıkınışlardır. Bu yüzden onların seviyelerinde bu hakikatierin
anlaşılması için çeşitli yollara başvurmuşlardır. Bunların başında,
sembolik eserler, temsili ifadelerle anlatılan hikayeler ve felsefi romanlar
gelmektedir.1 Dini ve felsefi hakikatierin anlaşılmasında insanlarm çeşitli
kategorilere ayrıldıklannı beyan eden filozoflar, genel· kanaatlerine göre
insanlar halk ve aydınlar (avam ve havas) olarak ikiye aynlınaktadırlar. Onlara
göre bu aynmı yapmanın çeşitli sebepleri vardır. Başta, insanlarm ilim
ve kültür seviyeleri, zeka ve kabiliyetleri, bu gibi hakikatleri anlamada eşit
seviyede olmadıklarını ortaya koymaktadır. Kur'an-ı Kerim'in, bazı metafizik
hakikatleri aniatınada insanlarm anlayabilecekleri bir seviyede sembolik
anlatıma yer verdiğini ifade eden filozoflar, halka yönelik yazdıklan, felsefi
hakikatleri ihtiva eden eserlerin anlaşılması için aym metodla hareket etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

kategorik yaklaşım, hakikat, islam düşüncesi

Kaynakça

• İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı, çev.: K. Işık M. Dağ, Samsun, 1986, s. 193; Krş., Keşf, s. 178, vd.
• İbn Sina İbn Tufeyl, Hay Bin Yalı:zan, nşr, Ahmet Özalp, İst. 1996, s. 55.