DIE KORANISCHEN AUSSAGEN ÜBER MENSCHEN ALS ANTHROPOLOGISCHE GRUNDLAGE DER ISLAMISCHEN RELIGIONSPADAGOGIK

Yıl 2010, Cilt: 15 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2010

Mizrap Polat

Öz

Hiç bir din pedegojisi kendi ilgi alanı içindeki
dinin insan tasavvuruna kayıtsız kalamaz. Kuran-ı Kerimdeki insanın Allah'ın
yeryüzündeki halifesi oluşu, ona sorumluluğun (emanetin) yüklenmesi ve Allah'ın ona
kendi ruhundan liflernesi ile ilgili ayetler İslamın insan tasavvurunun ana ekseni
oluşturur. Kuran-ı Kerimde ayrıca insanın yaratılmışların en listlin derecesine
yükselebilmesinin yanında, kötillilğe de yatkın oluşunun (zayıf, zalim ve cahil
olabileceğinin) beliritilmesi onun eğitime hem, kabiliyetli, hemde muhtac olarak
görilldilğilniln delilidir. '
İslarrun eğitim düşüncesinin merkezinde ,insan-ı kamil" (kamil insan) tanırolasında öz
ifadesini bulan takvaya, ilisana ve ilme sahip olan insanı yetiştirme konzepi bulunur.
Karnil insan (insan-ı kamil) belli bir öğretim planına inşa edilen formel bir okul
öğretiminden de öte ömür boyu süren, biltilncill bir erdemleşme, bilgeleşme ve
yetkinleşme sürecininin adıdır.
İnsanın Allah'la ilişkisini açıklayan kulluk (ubudiyet) akıl, irade ve ihtiyar sahibi
insanın Yaratıcıya bilinçli bir yönelimini ifade eden bir ayncalık olarak tarif edilebilir. İslam insanın kul olma konumunu onu alcaltıcı, onun özgür iradesini yok edici bir
esaret olarak görıneyip, kulluğun Allah'ın dışında hiç kimseye karşı
sergilenemeyeceğini kesin olarak belirtınesi de insanı bir anlamda özgürleştirme olarak
yorumlanabilir. Neticede diyebiliriz ki, motivasyonunu İslamdan alan eğitim ve
öğretim insana değer veren, onun aklına ve iradesine önem verip, onları geliştirmeyi
hedefleri arasına koyan bir eğitim ve öğretim olmak durumundadır. Bu eğitim ve
öğretim hem kendini bizzat sorumlu hisseden ,beru" ve hemde ,benin" kendini
karşısında sorumlu hissetigi ,diğer herkesi, olumlu ve yapıcı bir biçimde algılamayı
sağlamaya yetkin olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

İslamın İnsan ve Eğitim Tasavvuru, İnsan Aklı ve iradesi, Kamil İnsan, Allahın Halifesi İnsan, Sorumluluk Sahibi İnsan, Allahın Kendi Ruhundan Üflediği Kulu Olarak İnsan, Allahın Muhattab Kabuledip ve Ahid Aldığı İnsan

Kaynakça

• Al-B!ilian, Muhammad Ibn Isma'il: As-Sahflı.
• Böttcher, Vanessa ı999: , Umstrittene Identitat. Perspektiven fiir die Religionspadagogik". In: Wolfram Weise (Hg.): Vom lvionolog zum Dialog. Ansiitze einer dialogisclıen Religionspiidagogik, 2. bearb. und erw. Aufl., Münster usw.: Waxmann, S. 139- 162.
• Görmez, Mehmet: 2003: ,Hz. Peygamber'in Bir Din Tanımı -Bir Hadisin Semantik Tahlili". In: Diyanet İlm_i Dergi. Peygaberimiz Hz. Muhammed (SA"f), Özel Sayı, 2. Aufl., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, S. 33ı- 338.
• Greiner, Ulrike. 2009: , Menschenbilder und Bildungsverstandnis in Schulentwicklungsprozessen ". In: Martin Jagle 1 Thomas Krobath 1 Robert Schelander (Hg.): lebens. werte. sclıule: Religiöse Dimensionen in Sclıullalltur und Sclıulentwicklımg, Wien 1 Berlin: Lit, S. 13 ı - ı 40.
• Knauth, Thorsten. 2000: , Religionsunterricht und Befreiung. Anmerkungen zum unabgegoltenen Potential problemorientierten Religionsunterrichts ". In: Wolfram Weille 1 Folkert Doedens (Hg.): Religiöses Lernen in einer pluralen Welt. Religionspiidagogisclıe Ansiitze in Hamburg: Novemberakadenıie '99, Münster usw.: Waxmann, S. ı27- ı41.
• Leimgruber, Stefan. 20 ı 0: , Das wissenschaftliche Selbstverstandnis der Religionspadagogik". In: Mizrap Polat 1 Cemal Tosun (Hg.): Jslanıisclıe Tlıeologie und Religionspiidagogik: Islamisclıe Bildung als Erzielıımg zur Entfaltımg des Selbst, Frankfurt a.M. usw.: Peter Lang Verlag 2010, S. ıo7- 118.
• Muslim Ibn al-Hağğağ: Al-Giimi, 'as-Siilıilı. Polat, Mizrap. 20ı0: ,Religiöse Mündigkeit als Ziel des islamisehen Religionsunterrichts ". In: Mizrap Polat 1 Cemal Tosun (Hg. ): Islamisclıe Tlıeologie und Re/igionspiidagogik: Islamisclıe Bildung als Erzielıung zur Entfaltımg des Selbst, Frankfurt aM. usw.: Peter Lang Verlag 2010, S. ı85-201.
• As-Sahawi, Muhammad Ibn 'Abd ar-Rahmiin. 2003: Al-Maqiisid al-lıasana. Baylin katfr min a/-alıiidit al-nıaslıura 'alii l-a/sina. Beirut: Dar al-Kutüb al' Ilmiyya ·
• San dt, Fred-Ole. ı 999: , V om , Opium des V o !kes' zur Ressource lebensweltlicher Problembewa!tigung. Ergebnisse einer qualitativen Untersuchung zur Religiositat von Jugendlichen". In: Wolfram Weise (Hg.): Vom Monolog zımı Dialog. Ansiitze einer dialogisclıen Re/igionspiidagogik, 2. bearb. und erw. Aufl., Münster usw.: Waxmann, S. 33- 57.