الأحكام الفقهية المتعلقة بالزلزال في كتاب الصلاة

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 1, 139 - 154, 30.06.2023

Amer Aldershewı

Öz

يناقش البحث الأحكام الفقهية التي تتعلق بالزلزال في كتاب الصلاة، وقد اتبعت في بحثي هذا المنهج الاستقرائي التحليلي المقارن بالبحث عن أقوال الفقهاء المتعلقة الزلزال في كتاب الصلاة وتحليلها والمقارنة بينها ثم الترجيح، وقد انتهى البحث إلى مجموعة من النتائج أهمها ما يلي: اتفق الفقهاء في أصح الأقوال على أن الصلاة عند حدوث الزلزال مشروعة، واختلفوا في كيفية هذه الصلاة، والذي ترجَّح للباحث أن الصلاة التي تُصلى عند الزلزال تكون على الهيئة التي في صلاة الكسوف أخذاً بقول الحنابلة لقوة دليلهم، سواء أكانت فرادى أو جماعة والجماعة أفضل إن أمكن، وأن قطع الصلاة عند حدوث الزلزال جائز للخوف على النفس أو المال، وأن للمسلم التخلُّف عن الجمعة والجماعة عند حدوث الزلزال، وأنه يُسنُّ التكبير والاستغفار والتوبة عند الزلزلة، ويُستحب الفرار من مناطق الزلزال والبيوت واللجوء إلى أماكن خالية، وأن الذي يموت تحت الأنقاض شهيد بالنسبة لأحكام الآخرة والأجر، أما ما يتعلق بمسائل الغسل والتكفين والصلاة فإنه لا تنطبق عليه أحكام شهيد المعركة، وغير ذلك من النتائج التي سترد نهاية البحث

Anahtar Kelimeler

الفقه, الصلاة, الزلزال, قطع الصلاة, التخلُّف عن الصلاة, شهيد الآخرة

Fıkıh Kitaplarının Namaz Bölümünde Yer Alan Depremle İlgili Hükümler

Öz

Araştırmada kitabü’s-salatta depreme müteallik olan fıkhî hükümler tartışılmaktadır. Çalışmamda tümevarımcı, analitik ve karşılaştırmalı bir yöntemle kitabü’s-salatta fakihlerin depreme müteallik görüşlerini tahlil ve mukayese ettikten sonra tercih ettiğim görüşe yer verdim. Çalışmam ulaşılan şu önemli neticelerle nihayete erdi: fakihler sahih olan görüşlerinde depremin hudusu zamanında namaz kılmanın meşru olduğu konusunda ittifak etmişler. Ancak bu namazın keyfiyeti hususunda aralarında ihtilaf vardır. Ben ise Hanbelilerin deprem anında kılınan namazın küsuf namazı şeklinde kılınır görüşünü kuvvetli delillerinden dolayı tercih ettim. Bu namaz ister ferdî kılınır ister cemaatle ancak imkan varsa cemaatle kılınması daha faziletlidir. Can ve mal korkusuyla deprem esnasında namazı yarıda bırakmak caizdir. Deprem esnasında Müslüman bir kişi cemaat namazları ve Cuma namazına gitmeyebilir. Deprem esnasında sünnette olduğu gibi tövbe edip istiğfarda bulunup tekbir getirelebilir. Evlerden ve deprem bölgelerinden kaçıp boş alanlara sığınmak müstehaptır. Enkaz altında vefat edenler ecir ve ahiret hükümlerine göre şehittirler. Ancak savaşta şehit olanların hükümlerinden farklı olarak depremde ölenlerin namazı kılınır, gusül aldırılır ve kefenlenirler. Ulaşılan diğer neticeler ise sonuç kısmında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

fıkıh, namaz, deprem, şehit, namazı yarıda bırakmak, namaza gitmemek

The Islamic Jurisprudential Rulings Related To the Earthquake in the Book of Prayer

Öz

The research discusses the principles of jurisprudential rulings that are related to the Earthquake in the book of prayer. In my research, I followed this inductive, analytical, comparative approach by searching for the sayings of the jurists related to the Earthquake in the book of prayer, analyzing them, comparing them, and then weighing them. The research concluded with a set of results, the most important of which are the following: The sayings are that prayer when an Earthquake occurs is legitimate, and they differed in the manner of this prayer, which is more likely for the researcher that the prayer that is prayed at the time of an Earthquake is in the form that is in the eclipse prayer, taking the saying of the (Hanabilas) for the strength of their evidence, whether it is individual or group, and the group is better if possible, and that interrupting the prayer When an Earthquake occurs, it is permissible to fear for oneself or one’s money, and for a Muslim to fail to attend Friday prayer in congregation when an Earthquake occurs, and it is Sunnah to say takbeer, ask forgiveness and repent at the time of an Earthquake, and it is desirable to flee from homes and take refuge in empty places, and that whoever dies under the rubble is a (martyr)(Shaheed) with regard to the provisions of the Hereafter and the reward. It is related to the issues of washing, shrouding, and prayer, as the rulings of the martyr or shaheed of battle do not apply to him, and other results that will be presented at the end of the research.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, prayer, Earthquake, interruption of prayer, failure to pray, the martyr of the Hereafter

Kaynakça

• Behûtî, Manṣûr b. Yûnus. Şerhu Münteha'l-İrâdât Deḳâiḳu Ulin Nüha li Şerhi’l-Müntehâ fi’l-Fıḳhi’l-Ḥanbelî. Beyrût: Alemü'l-Kütüb, 1996.
• Behûtî. Manṣûr b. Yûnus. er-Ravzü'l-Mürbi Şerḥu Zâdil Müstakni. Beyrût: Dâru’l-Kitab el-Arabî, 2. Baskı, 1406/1986.
• Beyhaḳî, Aḥmed b. Ḥüseyin. es-Sünenü'l-Kübrâ. Thk. Muḥammed Abdulḳadîr Ata. Beyrût: Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, 3. Baskı, 1424/2003.
• Beyhaḳî, Aḥmed b. Ḥüseyin. Maʿrifetü’s-sünen ve’l-âs̱âr. Thk. Abdulmuti’ Kalecî. Dımaşk: Dâru’ Küteybe, 1412/1991.
• Buḫârî, Muḥammed b. İsmail. Ṣaḥiḥ-i Buḫârî. Thk. Muḥammed Zehir b. Naṣır. Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• el-Feyyûmi. Aḥmed b. Muḥammed b. Ali. el-Miṣbaḥu'l-Münir fi Ğaribi'ş-Şerḥi'l-Kebir li'r-Rafii Beyrût: el-Mekteube el-Ilmiye. 1. Baskı.
• el-Ḥanbeli, Muḥammed b. Aḥmet. Tenḳiḥüt taḥḳiḳ fi eḥadisit taliḳ. Thk. Sami b Muḥammed b. Cadullah, Abdülaziz Nasır el-Ḥabani. er-Riyad. Advâü'sSelef. 1. Baski.
• el-Kasani, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Aḥmed. Bedâʾiʿu’ṣ-Ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾi. Beyrût: Dâru el-kitab alarabi. 2. Baskı. 1982.
• el-Ḳudûri, Aḥmed b. Ebî Bekr Muḥammed. et-Tecrid. Thk. Merkez ed-dirasat el-fıkhıye. Ḳahire: Dâru’s-selâm. 1427-2006.
• Enṣârî, Ebu Yaḥya Zeynüddin Zekeriyyâ b. Muḥammed b. Aḥmed Zekeriyyâ. Esna’l-Meṭâlib Şerḥu Ravzi’t-Ṭâlib. Dâru'l-Kütübi'l-İslamî.
• es-Savi, Aḥmed. Bulgatü's-Salik li-Aḳrabi'l-Mesalik. Beyrut: Dârul-Kutub al-Ilmiyah. 1415-1995.
• eş-Şafi. Muḥammed b. İdrîs. el-Üm. Dar el-Marife. 1410/1990.
• et-Tirmizî, Muḥammed b. İsa. Sünen-i Tirmizi .Thk. Ahmet şakir. Beyrût: Dâru. Ihya' et-Turas el-Arabi.
• Ḫatîb eş-Şirbînî, Muḥammed b. Aḥmed. Muġni'l-muḥtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi'l-Minhâc. Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, 1. Baskı, 1415/1994.
• Ḥattâb, Muḥammed b. Muḥammed b. Abdurraḥman. Mevâhibü'l-celîl li-şerḥi Muḫtaṣarı Ḫalîl. Dâru’l-Fikir, 2. Baskı, 1398.
• Heysemî, Nureddin. Mecmau'z - Zevaid ve Menbau'l Fevaid. Th. Ḥusamüddin. El-Kahire: Maktebet el-Makdisî, 1414/1994.
• Heytemî, İbn Ḥacer, Aḥmed b. Alî. Fetḥu'l-bari Şerh Ṣaḥiḥl-Buḫari. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife.
• Heytemî, İbn Ḥacer, Aḥmed b. Muḥammad. el-Fetava``l-Fıkhiyye l-Kübrâ. Dâru’l-Fikir.
• Heytemî, İbn Ḥacer, Aḥmed bin Ali. Tehzibu't-Tehzîb. Thk. Ḫalil Mamoon- Ali b. Suûd. Dâru’l-Fikir, 1417/1996.
• Ḫüreşî, Muḥammad b. Abdullah. Ḥaşiyetül-Hüreşî ala müḫtaṣar -ı Ḫalil. Beyrüt: Dâru’l-fikir.
• İbn Abdilber, Yusuf b. Abdiler en-Nemeri. et-Temhîd limâ fi'l-Muvaṭṭaʾ mine'l-meʿânî ve'l-esânîd. Thk. Mustafa b. Muḥmed el-Eleui Vizarat el-Evkaf li-ş-Şuʼun el-islamiyye, 1387.
• İbn Âbidîn, Muḥammed Emin. Ḥaşiyetu Reddi’l-Muḫtar. Dâru’l-Fikir, 1. Baskı, 1411/ 2000.
• İbn Arafe ed-Desûḳī, Muḥammed. Ḥâşîyetu'd-Dusûḳî ‛ale'ş-Şerḥi'l-Kebîr. Dâru’l-Fikir.
• İbn Ebu Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muḥammed. el-Muṣannef fi’l-eḥadis̱ ve’l-as̱ar. Thk. Kemal el-Hût. Riyad: Mektebetür-Rüşd, 1. Baskı, 1409.
• İbn Ḥacer el-Heytemî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Aḥmed b. Muḥammed. Tuḥfetü’l-muḥtâc bi-şerḥi’l-Minhâc. el-Mektebe et-Ticâriyye el-Kübrâ fî Mısır, 1357-1983.
• İbn Ḥacer, Aḥmed b. Alî b. Muḥammed el-Askalânî. et-Telḫiṣü'l-ḥabîr fî taḫrici eḥâdîs̱i'r-Râfiiyyi'l-kebir. Thk. Meḥmet el-Medenî. Medine-i Münevvere,1384/164.
• İbn Ḥibbân, Muḥammed. el-Müsnedü’s-Ṣaḥîḥ. Thk. Meḥmet Ali Sönmez ve Halis Aydemir. Beyrût: Dâru ibn Ḥazm. 1433-2010
• İbn Ḳudāme, Abdullah b. Aḥmed. el-Muğnî. Thk. Abdullah b. el-Ḥasan et-Turkî. Dâru Alemi’l-Kutūb, 5. Baskı, 1436/2005.
• İbn Manzûr, Muḥammed b. Mükerrem bin Ali. Lisânül- Arab. Beyrût: Dâru’s-Sadir.
• İbn Müfliḥ, İbrahim b. Muḥammed. Kitâbü’l-Fürû. Müessesetü'r-Risâle. Thk. Abdullah et-Türkî, 1418.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrahim b. Muḥammed. el-Baḥru'r-Raiḳ Şerhu Kenzi'd-Deḳaiḳ. Beyrût: Dâru el-Marife. 2. Baski.
• İbnü’l-hümâm. Kemâlüddîn Muḥammed b. Abdilvâḥid. Fetḥu’l-ḳadîr. Beyrût: Dâru ihya' et-Turas el-Arabi.
• İbnü’l-Mülakkın, Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Aḥmed. et-Tavzîh li Şerhi'l-Câmii's-Ṣahîh. Dımaşk: Dâru en-Nvadır. 1429/2008.
• İbnü’l-Müneccâ, Osmân b. Es‘ad. el-Mümtiʿ şerḥu’l-Muḳni. Thk. Abdülmelik b. Dehiş. Mekka: Dâru elEsedi. 1424-2003. 3. Baskı.
• İlîş, Muḥammed b Aḥmed. Mineḥü'l-celîl ala Muḫtaṣarı Ḫalil. Beyrût. Dâru’l-Fikir. 1409/1989.
• Ḳarafî. Aḥmed b. İdris. ez-Zaḫira. Thk. Muḥammad Hacî. Dâru’l-Garb. 1994.
• Mazerî, Muḥammed b. Alî b. Ömer. Şerḥu't-Telḳīn. Thk. Muḥammad el-Mühtar. Dâru’l-Ğarb el-İslâmî, 2008.
• Merdâvî, Ali b. Süleyman. el-İnṣâf fî maʿrifeti’r-râciḥ mine’l-ḫilâf ʿalâ meẕhebi’l-İmâmi’l-mübeccel Aḥmed b. Ḥanbel. Thk. Muḥammad Elfiki. Beyrût: Dâru ihya' et-Turâs̱ el-Arabî.
• Merġīnânî, Ali b. Ebi Bekr Abdulcelîl el-Ferġânî. el-Hidâye şerḥu Bidâyeti'l-mübtedî. Thk. Muḥammed Fuâd Abdülbaḳî. Beyrût: Dâru ihya' et-Turâs̱ el-Arabî.
• Mevvâḳ, Muḥammed b. Yûsuf. et-Tâc ve'l-iklîl ʿala Muḫtaṣari’l-Halîl. Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, 1416-1994.
• Müslim, Müslim b. Ḥaccâc. Ṣaḥiḥ Müslim. Thk. Muḥammad Fuʼād ʻAbd al-Bāḳī. Beyrût: Dâru ihya' et-Turâs̱ el-Arabî.
• Nevevî, Yaḥyâ b. Şeref. el-Mecmû' Şerḥu'l-Mühezzeb. Dâru’l-Fikir.
• Nevevî, Yaḥyâ b. Şeref. en-Nevevî fî Şerḥi Ṣaḥîḥi Müslim. Beyrût: Dâru ihya' et-Turâs̱ el-Arabî, 2. Baskı, 1392.
• Nevevî. Yaḥyâ b. Şeref. Ravżatü’ṭ-ṭâlibîn ve ʿumdetü’l-müttaḳīn. Thk. Züheyr Şâviş. Beyrût: el-Mekteb el-İslâmî.
• San'anî, Abdürrezzâḳ. el-Muṣannef. Thk. Ḥabibürraḥman. Beyrût: el-Maktab el-İslâmî, 2. Baskı, 1403
• San'anî, Muḥammed b. İsmail. Sübülü's-selâm. Dâru’l-Kitab el-Arabî, 1. Baskı, 1418.
• Sâvî, Aḥmed. Bulġatü's-Sâlik li-Aḳrabi'l-Mesâlik. Beyrût: Dâru’l-Kutub el-İlmiyye,1415/1995.
• Seraḫsî, Muḥammad b. Aḥmed. el-Mebsut. Beyrût: Dâru’ l-Ma’rife 1414-1993.
• Şervânî Abdülḥamid. Havaşi'ş-Şirvânî. Mıṣır: el-Mektebet’lt-Ticariyye. 1357/1983.
• Şürünbülâlî, Hasen b. Ammâr b. Alî. Meraḳı'l-Felâḥ Şerḥu Nuri'l-İzaḥ. el-Mektebe el-Aṣriyye. 1425/2005.
• Taberânî, Süleymân b. Aḥmed b. Eyyûb. el-Muʿcemü’l-kebir. Thk. Ḥamdî Abdülmecîd. Ḳahire: Dâru İbn Teymiyye, 2. Baskı.