Avrupa Müslüman Kültürünün Oluşumunda İslam Okullarının Rolü ve Euro İslam’ın İmkânı Üzerine Bir Değerlendirme (Hollanda-Arnhem Örneği)

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 137 - 152, 29.12.2023

Hasan Gökmen

Öz

Avrupa’da sömürgecilik sonrası göçlerle kendini gösteren Müslüman varlığı, 1960 yılından itibaren işgücü ihtiyacıyla giderek yükselmeye başlamıştır. Günümüzde 15 milyonu aştığı görülen Müslüman göçmen nüfus, Avrupa sosyo-kültürel, ekonomik ve politik birçok zorluklarla karşılaşmış ve bu durum hâlâ güncelliğini korumaktadır. Tüm bu problemlerin arkasında önemli ölçüde entegrasyon sorununun yattığını ve entegrasyon sorununun önünde de önemli ölçüde etnik-kültürel ve dini kimliklerin olduğu ileri sürülmektedir. Bu noktada 1990’lı yıllarda başlayan “Euro-İslam” tartışmaları, Müslüman göçmenlerin uyum, bütünleşme sorunlarının bir çözüm yolu olarak ileri sürülmüştür. Çalışma, Euro-İslam kavramının politik, proje mahsulü bir değerlendirmeden farklı olarak toplumsal bir karşılığının olup olmadığı çabasındadır. Bu bağlamda, çalışma Avrupa Müslümanların dini anlayışlarının farklılaşıp farklılaşmadığını problem olarak ortaya koymaktadır. Hollanda örneğinde ele alınan Euro-İslam kavramı hakkında, nitel araştırma yöntemi kullanılarak derinlemesine görüşmeler suretiyle veriler toplanmıştır. “Avrupa Müslüman kültürünün” oluşumunda eğitimin önemli bir faktör olarak Hollanda’da İslam eğitimi ve İslam okulları Euro-İslam kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. “Euro-İslam” kavramı veya “Avrupa-İslam’ı” gibi ifadelerin kullanılması yerine “Avrupa Müslüman kültürü” kavramının kullanılmasının daha doğru olduğu; Avrupa sosyo-kültürel yaşamının etkileşimi ve toplumsal önceliklerinin gerektirdiklerine paralel olarak, Müslüman göçmenlerin dini yaşam kültüründe farklılıklar yarattığı sonucuna varılmıştır. Bu farklılaşmalar homojen bir Müslüman kültürü olarak değil, kimi zaman savunmacı, tepkisel ve dinin araçsallaştırıldığı bir anlayış biçiminde ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Euro-İslam, Avrupa Müslüman Kültürü, Entegrasyon, İslam Okulları

The Role of Islamic Schools in the Formation of European Müslim Culture and an Evaluation on the Possibility of Euro Islam (The Case of Netherlands-Arnhem)

Öz

The presence of muslim appeared by post colonial migration in Europe has begun to rice gradually and instinctively since 1960. Today, the population of immigrant muslims exceeding is 15 million has faced many problems such as political, socio-cultural and economic and this situation still remains up to date. Behind all these problems, it is alleged that the significiant integration problems occur and that there are also significiant ethnic and religious identity in front of the integration problems. The debates of Euro-Islam started in the 1900’s at this point are seen as a solution to the adaptation and integration problems of muslim immigrants around the concept of “Euro-Islam”. This study questions whether the provision of a social concept of ‘’Euro-islam’’ is in different terms rather than the results of politic Project assesment of the concept of “Euro-Islam”. In this sense, It reveals as a problem of whether the religious understanding of Muslim differs. The data about “Euro-islam” discussed in the example of Netherland was collected with detailed discussions. Islamic education and Islamic school in Netherland are discussed with the claim that education has significiant impacts in the formation of European Muslim Culture. It was concluded that using the concept of “European Muslim culture” instead of Euro-Islam or Eurooean Islam more accurate and that the differences occur in the culture of religious life of Muslim immigrants parallel to requirements of social life and the intereaction of socio-cultural life of Europe. These differences aren’t occured as a homogenous Muslim culture and emerged in the form of defensive, reactive understanding in which the religion is instrumentalized.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Euro Islam, European Islam Culture, Entegration, The School of Islam

Kaynakça

• Kaynakça - Alsayyad N.- Castells M. Müslüman Avrupa Ya Da Avro-İslam. çev. Z. Savan İstanbul: Everest Yayınları, 2004.
• - Altuntaş İ. Dış-Göç ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2008.
• - Arslan K. “Göç’ün 50. Yılında Hollanda’da Din ve İlahiyat Eğitimi”. Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu Yayınları Cilt 53, (2014), 55-64
• - Arslantürk Z. – Amman T. Sosyoloji: Kavramlar, Kurumlar, Süreçler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 20220
• - Asad. T. Sekülerliğin Biçimleri Hıristiyanlık, İslamiyet ve Modernlik. çev. F. B. Aydar İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
• - Bal R. “İslam’ın Hollanda’da Kurumsallaşması ve Yeni Müslüman Kimliği”. Erişim, Kasım 2018 http://euturkhaber.com/islamin-hollandada-kurumsallasmasi-ve-yeni-musluman-kimligi
• - Canatan K. Göçmenlerin Kimlik Arayışları. İstanbul: Endülüs Yayınları, 1990.
• - Canatan K Avrupa’da İslam. İstanbul: Beyan Yayınları, 2005.
• - Canatan K. “Avrupa Toplumlarında Çokkültürlülük Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 2/6, (2009), 81-97
• - Danış D. - İrtiş V. Entegrasyonun Ötesinde Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
• - Genç M. F. “Hollanda Okullarında Müslüman Çocukların Din Eğitimi ve İslam Okulları”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 38, (2012), 361-377
• - Kaya A. “Euro-Türkler, Kuşaklararası Farklılıklar, İslam ve Entegrasyon Tartışmaları”, Göç Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, (2015), 44-79
• - Kaya, A. İslâm, Göç ve Entegrasyon Güvenlikleştirme Çağı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• - Kirman, M. A. Din ve Sekülerleşme Üniversite Gençliği üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Adana: Karahan Kitabevi, 2005
• - Kirman, M. A. “İslamofobinin Kökenleri: Batılı mı Doğulu mu?”, Jurnal of Islamic Research Cilt 21/1, (2010), 21-39
• - Kirman, M. A. Din Sosyolojisi Sözlüğü Asimilasyon maddesi, Adana: Karahan Kitabevi, 2016. - Kirman, M. A. & Erkan, E. “İslamofobi Üzerine Söyleşi”. İlahiyat Akademi Dergisi Cilt 6, (2018), 197-202
• - Mohammad, M. A. European İslam And Reform: A Comparative Study Of The Theologies Of Yusuf Al-Qaradawi And Tarıq Ramadan. 2014, https://etheses.bham.ac.uk/id/eprint/5082/1/HajiMohamad15PhD.
• - Özmen N. Çokkültürlü Toplumda Sosyal Entegrasyon ve Din. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2012.
• - Perşembe, E. Almanya’da Türk Kimliği Din ve Entegrasyon. Ankara: Araştırma Yayınları, 2005.
• - Ramazan, T. Avrupalı Müslüman Olmak. çev. A. Meral İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
• - Subaşı N. (?), “Geçmiş Bir Kimlik Tartışması: Euro İslam”. (Kasım 2018). http://www.necdetsubasi.com/calismalar/makale/52-gecmis-bir-kimlik-tartismasi-euro-islam
• - Tibi, B. Spiegel. (Kasım 2018). http://www.spiegel.de/international/spiegel/interview-with-german-islam-expert-bassam-tibi-europeans-have-stopped-defending-their-values-a-440340.html.
• - Tibi, B. Spiegel. (Kasım 2018). http://www.spiegel.de/international/spiegel/interview-with-german-islam-expert-bassam-tibi-europeans-have-stopped-defending-their-values-a-440340.html.
• - Tüzen, Z. (2015). Integration of Muslim in Europe: The Failure of Multiculturalism in Great Britain and Germany and The Quest for a New Paradigma. Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2015.
• Web Siteleri URL-1 https://www.thecairoreview.com/midan/the-islam-of-bassam-tibi/, Erişim, Kasım 2018
• URL-2 https://www.thecairoreview.com/midan/the-islam-of-bassam-tibi/ Erişim, Kasım 2018
• URL-3 http://euturkhaber.com/islamin-hollandada-kurumsallasmasi-ve-yeni-musluman-kimligi/ Erişim, Kasım 2018
• URL-4 (www.nos.nl) Erişim, Kasım 2018