OSMANLI TIP METİNLERİNDE GEÇEN CERRAHÎ ALET ADLARI ÜZERİNE

Year 2015, Volume: 25 Issue: 1, 39 - 50, 31.01.2016

Mehmet Gürlek

https://doi.org/10.18069/fusbed.70659

Cited By: 1

Abstract

14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı sahasında Türk dili ile yazılan eserlerin arttığını görmekteyiz. Bu eserler içinde tıp alanında yazılanlar sadece dil çalışmaları için değil botanikten halk hekimliğine, farmakolojiden tıp tarihine kadar bilim tarihimiz için büyük önem arz eder. Bu çalışmada Osmanlı sahasında yazılmış ilk Türkçe cerrahî tıp yazmalarında geçen cerrahî alet adları üzerinde durulacaktır. Çalışmanın veri tabanını 15. Yüzyıl ile 16. yüzyılın başında yazılmış olan Cerrâhiyyetü'lHâniyye (Müellifi Sabuncuoğlu Şerafeddin), Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb (Müellifi Cerrah Mesud), Alaim-i Cerrâhin (Müellifi İbrahim bin Abdulah) ve Anonim Cerrah-nâme isimli eserler oluşturacaktır. Çalışmada bu eserlerin en iyi nüshaları esas alınmış alet adlarının geçtiği varak ve satır numaraları verilmiş ve metinden örnek cümleler çevriyazı ile aktarılmıştır.

Keywords

Cerrahî alet adları, tıp tarihi, tıp terimleri, Osmanlı tıbbı

References

• ACIDUMAN, Ahmet- Uygur Er- Deniz Belen (2008), Geç Osmanlı Dönem Eserlerinden Bursalı Ali Münşi’nin Cerrahnamesinde Nöroşirürji, Türk Nöroşirürji Dergisi, cilt 18, sayı 1, s.5-15.
• Alâim-i Cerrâhîn, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa 568.
• Anonim Cerrahname, İstanbul Arkeoloji Müzesi Küt. 729.
• AYVERDİ, İlhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Neşriyat, c. 3, İstanbul.
• BAYRAM, Mikail (1995), Anadoluda Telif Edilen İlk Türkçe Eser Meselesi, V. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyet Semineri Bildirileri (25 -26 Nisan 1995), Konya, s.95-100.
• Burhân-ı Katı (2006), (Haz. M. Öztürk, D. Örs), TDK Yayınları, Ankara.
• CANPOLAT, Mustafa (1973), XIV. Yüzyılda Yazılmış Değerli Bir Tıp Eseri, Türkoloji Dergisi,sayı 19 , s. 21-32. 19
• Cerrâhiyyetü'l-Hâniyye, Paris Bibliotheque National Turc 693.
• Cerrâhiyyetü'l-Hâniyye, Fatih Millet Küt. 79
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2005), Osmanlıca- Türkçe Lûgat, Aydın Yayınları, Ankara.
• DİLÇİN, Cem (1983),Yeni Tarama Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.
• GÜRLEK, Mehmet (2011), İbrahim bin Abdullah’ın Alâim-i Cerrâhîn Adlı Eseri (Giriş-Metin-Sözlük), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Hâzâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, No. 3550.
• İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, 7. cilt, s. 423-425. İstanbul.
• İZGİ, Cevat (1997), Osmanlı Medreselerinde İlim, 2 cilt, İstanbul İz Yayıncılık.
• KAHYA, Esin (2013), Osmanlı İmparatorluğundaki Cerrahi Çalışmalarından Bazı Örnekler , http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/26.php (23.02.2014 tarihinde ulaşıldı).
• KILIÇ, Abdullah (2012), Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Şefkat Abideleri Şifahaneler, İstanbul.
• MUALLİM, Naci (2000), Lugat-i Naci, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• SAMİ, Şemseddin (2005), Kamus-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• UÇAR, İlhan (2009), Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb Cerrâh Mes’ûd (Giriş-İnceleme- Metin-Dizinler, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
• UZEL, İlter (1992), Sabuncuoglu Serefeddin, Cerrahiyyetü’l-Haniye I-II, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• YAVUZ, Serdar (2013), Cerrah-name, Kesit Yayınları, İstanbul.