Heart at Gazals of Fuzlûlî’s Turkish Divan

Year 2018, Volume: 28 Issue: 2, 77 - 95, 31.07.2018

Hasan Şener , Kübra Akatay

https://doi.org/10.18069/firatsbed.460920

Cited By: 1

Abstract

Fuzûlî who lived in the XVI.
century, is one of the greatest poets of Turkish literature. Poet, whose
poetries are at the forefront of sensuality, complained of not being known his
value in his era, poverty and desolation. Being neglected affected his spirit
world very deeply and this situation reflected on his poetry world. He
decorated his poetries with his own style and his delicate dreams. “Gönül”
concept subject to this study is evaluated as the source of human and divine
love at Fuzûlî Divan. Poet in his Divan wrote different couplets composed of
heart, and used metaphors and poetic themes about the word of heart. The heart
approached as a second lover with the ways of isolation and diagnosis at Fuzûlî
Divan cries like a lover, sheds bloody tears and looks for trouble and sadness,
and likes having pain. This sense can be augmented. Moreover, the definition of
different sources, the views of scientists about the concept, heart concept
according to Sufis, classical literature poets’ couplet examples related to the
concept and the reason of using the word in poet’s Divan have been tried to be
explained with giving examples of couplets. 

Keywords

Fuzûlî, Turkish divan, gazal, heart

FUZÛLÎ’NİN TÜRKÇE DİVANI’NDAKİ GAZELLERİNDE GÖNÜL

Abstract

Fuzûlî XVI. yüzyılda yaşamış, Türk
edebiyatının en büyük şairlerinden biridir. Şiirlerinde duygusallığı ön planda tutan
şair, devrinde kıymetinin bilinmemesi, yoksulluk ve kimsesizlikten şikâyet
etmiştir. Bu ilgisizlik şairin ruh dünyasını derinden etkilemiş ve bu durum
onun şiir dünyasına da yansımıştır. Fuzûlî, şiirlerini kendine has üslubuyla ve
ince hayallerle süslemiştir. Bu çalışmaya konu olan “gönül” kavramı Fuzûlî
Divanı’nda beşerî ve ilahi aşkın kaynağı olarak işlenmiştir. Şair divanında
gönül etrafında şekillenmiş çeşitli beyitler kaleme almış ve gönül kelimesi ile
ilgili olarak çeşitli mecaz ve mazmunlar kullanmıştır. Fuzûlî Divanı’nda tecrit
ve teşhis yoluyla âdeta ikinci bir âşık olarak ele alınmış olan gönül de tıpkı
âşık gibi ağlar, kanlı gözyaşı döker, dert ve üzüntüyü arar, acı çekmekten
hoşlanır. Bu anlam ilgileri çoğaltılabilir. Çalışmada, gönül kavramının çeşitli
kaynaklardaki tanımı, bilim insanlarının kavram ile ilgili görüşleri, sufilere
göre gönül kavramı ve klasik edebiyat şairlerinin kavramla ilgili beyit örnekleri
verildikten sonra Fuzûlî divanında gönül kavramının hangi münasebetlerle
kullanıldığı örnek beyitlerle açıklanmıştır.

Keywords

Fuzûlî, Türkçe divan, gazel, gönül

References

• Akbalık, Esra (2013), Yunus Emre’nin Şiirlerinde Gönül İmgesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.6, S.26, s.20-28.
• Akyüz, Kenan vd. (1997), Fuzûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aydın Yağcıoğlu, Songül (2010), Fuzûlî ve Bâkî Divanlarında Aşk Anlayışı ve Sevgili Tipi, Türkish Studies, Volume 5/3, s.559-587.
• Aydın, Mehmet (1999), Gönül Kelimesi Üzerine, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S.566, s.104.
• Ayverdi, İlhan (2008), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Banarlı , Nihat Sami (2011), Türkçenin Sırları, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Cebecioğlu, Ethem(2009), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (2013),Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Doğan, Ahmet (2013), Kilisli Ebu Bekir Vahîd Divançesi’nde Gönül, I. Uluslararası Muallim Rıfat Kilis ve Çevresi Sempozyumu, s. 499-511, 16-17 Mayıs, Kilis.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (2004), Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Güler, Zülfi (2004), Şeyh Galip Divanında Ayna Sembolü, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.14/1, s.103-121.
• İpekten, Haluk (2008), Fuzûlî, Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları
• İpekten, Haluk (2014), Bâkî, Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kalkışım, Muhsin (1994), Şeyh Gâlib Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kapal, Münire Nurefşân (2012), Nef’î Divanı’nda Gönül, Türkish Studies, Volume 7/3, s.1605-1618.
• Kaplan, Mahmut (2012), Es-Seyyid Osman Hulûsî Efendi Dîvânı’nda Gönül ve Aşka Dair, Ankara: Nasihat Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir (1996), Fuzûlî, TDV İslam Ansiklopedisi, C.13, s. 243.
• Kurnaz , Cemal (2012), Hayâlî Bey Divanı’nın Tahlili, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Kurnaz, Cemal (1989), Gönül, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, C.14, s.151
• Levend, Agâh Sırrı (1984), Divan Edebiyatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Macit, Muhsin (2010), Nedim, Hayatı-Eserleri ve Sanatı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mazıoğlu, Hasibe (2011), Fuzûlî Üzerine Makaleler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nazif, Süleyman (2014), Fuzûlî, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Onat Çakıroğlu, Tuba (2013), Yunus Emre Divanı’nda Gönül, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S. 9, s. 77-86.
• Onay, Ahmet Talât (2013), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar Ve İzahı, (Haz. Cemal Kurnaz), Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Pala, İskender (2012), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sefercioğlu, M.Nejat (1990), Nev’î Dîvânı’nın Tahlîli, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Selçuk, Bahir (2005), Fuzûlî’de Gözyaşı, Ekev Akademi Dergisi, S.25, s. 233-246.
• Selçuk, Bahir (2012), Klâsik Türk Şiirinde Ceres, Turkish Studies,Volume 7/3, s. 2231-2250.
• Tanyeri, M.Ali (1999), Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat (2005), Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tolasa, Harun (2001), Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2011), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uludağ, Süleyman (1991). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları
• Üstüner, Kaplan (2007), Divan Şiirinde Tasavvuf, Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Yılmaz, Hasan Kamil (1994), Tasavvuf ve Kalp, Altınoluk Dergisi, S. 104, s.31.
• Elektronik Kaynaklar
• Parmaksız, Mehmet Nuri, (2013), Gönül Kelimesi Üzerine Düşünceler, http://www.edebiyatufku.com/ artikel.php?artikel id=1790 (E.T. 28.01.2016).