BERDEL EVLİLİĞİ ÜZERİNE KALİTATİF BİR ARAŞTIRMA MARDİN ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 17 - 34, 25.04.2018

Çiğdem Akyüz

Öz

Temeli karşılıklı
dünür olma (garsıkuda) esasına dayanan geleneksel bir evlilik türü olan berdel, günümüzde hala uygulanmaktadır.
Türkiye’de berdel evliliklerinin
yaygın olduğu illerden biri de Mardin’dir. Aynı anda iki gelinin, aynı düzen
içerisinde değiştirildiği bu evliliklerde, her iki taraf da gelin almanın
sevincini ve kızını göndermenin hüznünü bir arada yaşar. Berdel evliliği beraberinde bazı sorunları getirse de sağladığı
bazı toplumsal faydalar neticesinde yerleşmiş bir uygulama haline gelmiştir. Berdel geleneği, yıllar içerisinde
bölgenin sosyal hayatı ile diyalektik bir etkileşime girmiş; özellikle kadın
kimliğini oluşturan referanslardan birisi haline gelerek bölgenin sosyolojik
yapısına tesir etmiştir.

Bu çalışmada,
Mardin bölgesinde berdel usulü ile
evlilik yapan (çoğu kadın) bireyler ile mülakatlar gerçekleştirilmiş ve bölge
dinamikleri ile gelenekselleşen ve sosyal hayatı düzenleyen unsurlardan biri
olan bu evlilik türünün, toplumsal boyutu üzerinden bireylerin, özellikle
kadınların, toplumsal konumlandırılma ve tanımlanmalarına (sosyal
kimliklerine), birlikte yaşama kültürlerine, sosyal statü ve rollerine tesiri
üzerinde durularak toplumsal cinsiyet konusu çerçevesinde geleneksel evlenme
biçimleri içerisinde berdel türü
evliliğin işlevi ve güncelliği sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Berdel evliliği, Mardin, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• BALAMAN, Ali Rıza. (1982). Evlilik, Akrabalık Türleri. İzmir: Karınca Matbaacılık. BOZKURT, İbrahim. (ty.). Aşiretler Tarihi. İstanbul: Kitap Matbaası.BURCU, Esra vd. (2015). “Çiçeklerin Kaderi: Türkiye’de Kadınların Erken Evliliği Üzerine Nitel Bir Araştırma. Bilig. Bahar. S. 73, 63-98.BUTLER, Judith, (2014). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (Çev. Başak Ertür). İstanbul: Metis Yayıncılık.CONNELL, R. W. (1998)., Toplumsal Cinsiyet ve İktidar Toplum, Kişi ve Cinsel Politika, (Çev. Cem Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.ÇOBANOĞLU, Özkul. (2002). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.GOLDSTEIN, Kenneth S. (1983). Sahada Folklor Derleme Metotları. (Çev. Ahmet E. Uysal). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.GÖKALP, Ziya. (2007). Türk Medeniyet Tarihi, Ankara: Elips Yayınları.İNAN, Abdülkadir. (1998). “Türk Düğünlerinde Exogami İzleri”. Makaleler ve İncelemeler I. Ankara: TTK Basımevi. 341-350.KELLER, Evelyn Fox. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Bilim Üzerine Düşünceler. İstanbul: Metis Yayınları. KÖSE, Nerin. (1996). “Karşı Dünür Olma Âdeti ve Halk Hikâyeleri”. Araştırmalar I. Ankara: Milli Folklor Yayınları. 99-110.LAWLER, Steph. (2002). “Narrative in Social Research”. Qualitative Research in Action. (Ed. T. May) United Kingdom: SAGE Publications. 242-258.ORTAYLI, İlber. (2007). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayınları.SAYIN. Önal. (1990). Aile Sosyolojisi. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları. TEZCAN, Mahmut, (1993). “İlkel Toplumlarda Başlık Parası Geleneği”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. C. 9 S. 1. 415-426.WELLS, Calvin, (1994). Sosyal Antropoloji Açısından İnsan ve Dünyası. (Çev. Bozkurt Güvenç). İstanbul: Remzi Kitabevi.YÜCEL, Müslüm. (2008). Berdel. İstanbul: Agora Yayınları.