ALİ ŞİR NEVAYİ’NİN “MİZAN’UL EVZAN” ADLI ESERİNDE HALK KOŞUKLARI VE ARUZ VEZNİ İLİŞKİSİ

Year 2019, Volume: 2 Issue: 2, 342 - 351, 24.08.2019

Yusupova Dilnavoz Rahmonovna

Abstract

Bu makalede folklor ve
aruz vezni ilişkileri ile ilgili sorunlar incelenmiş olup, makale yazarının
vurgulamasına göre, aruz vezni müzik, folklor ve etnografyanın genel bir
türetilmesi olarak meydana gelen şiirsel sistemdir. Makalede bu sorunun
çözümlenmesi Ali Şir Nevayi’nin Türkçe’nin aruzuna dair “Mîzânü'l-Evzân” adlı
eserinde meydana getirilmiş olan halk koşukları ve onların özelliklerini
incelemesi esasında gerçekleştirilir. Makale yazarı 9 tane manzum eser şeklinin
ritmik özelliklerini araştırma ve inceleme yoluyla aruz vezninin vurguya
dayanmış şiir sistemi olduğunu belirtmektedir. Makalede koşuk, Türkü ve çinge.  gibi manzum
şekiller bu temelde tahlil edilmiştir. Makale yazarı, Türkçe aruz fakat
kvantitativ (hecelerin kısalık ve uzunluk düzenine göre dayanmış olması)
şiirsel bir sistem değil, belki de vurgu ile ilgili sistem olduğunu da
“Mîzânü'l-Evzân” adlı eserindeki manzum şekiller yardımıyla kanıtlamıştır.
Yazar bu halk koşuklarının konusunu asıl vezin vurgusu temelinde incelemeden,
göz önünde bulundurulan musiki ahengi hissetmenin mümkün almadığı sonucuna
varır.   

Navai  has
written  nine new poetic meters and
forms.  Also in this article
discusses   melody and prosody’s
relationship. For example, peculiarity 
of the ramal bakhr.

Learning
 Prosody  isn’t easy, because it have more functions.
Different opinions are held regarding the meaning of the word ‘aruz’(prosody).
This article give different reflections about it.

Keywords

aruz, rukn, bakhr, meter, circle, zikhof, music, ghazal, stressed, folk-lore, manuscript, text

References

• 1. Toirov U. Stanovlenie i razvitie aruza v teorii i praktike persidsko-tadjikskoy poezii. Avtoref. diss.na soiskanie uchenoy stepeni dokt.fil.nauk. Dushanbe, 1997. 2. Alisher Navoiy. Mezon ul-avzon. MAT. 20 jildlik. T. 16. Toshkent: Fan, 2000. 3. Sultonov I. Mezon ul avzon / O‘zbek adabiyoti tarixi. Besh tomlik. T. 1. Toshkent: Fan, 1977. 4. Hojiahmedov A. Navoiy aruzi nafosati. – T.: Fan, 2006. 5. Talabov E. Arab she’riyatida aruz tizimi. Filol.fan.dok.diss. ...avtoref. Toshkent, 2004.