DON YODER VE ÖNCÜLERİ İLE “HALK DİNİ” ARAŞTIRMALARI

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 539 - 555, 16.12.2019

Reyhan Gökben Saluk

Öz

Halk dini, antropoloji ve halkbilim arasında dinler tarihi, sosyoloji ve psikoloji gibi sosyal bilimler ile ilişkili disiplinler arası bir sahadır. Sahanın bilinen en büyük temsilcisi olan Don Yoder halkbilim, antropoloji ve dinler tarihi ekseninde halk dinini tanımlamış ve Amerikan toplumunun gereksinimlerine ve Protestan mezhebinin gerekçelerine uygun olarak yeniden yapılandırmıştır. Bu makalede; Don Yoder’in görüşleri başta olmak üzere, halk dini sahasının öncüleri elinde nasıl evrimleştiği ve sahanın temel prensiplerinin ne olduğu hususu tartışılmaktadır. 

Makalede; resmî dine karşıt olarak tanımlanan halk dininin özelde hangi konuları inceleme alanına dâhil ettiği mevzuları belli başlı çalışmalar üzerinden ele alınmıştır. Ayrıca bu çalışmada halk dini sahasının temel teolojik mevzulara yaklaşım şekli de maddelenmiştir. Bunlar ise öncülerin ve bilhassa Yoder’in çalışmalarından yola çıkarak sırasıyla evrimci, senkretik, ritüele dayalı, halk dindarlığı ve mukayeseli yaklaşımlar başlıkları ile izah edilmiştir. 

Netice itibariyle halk dinini; büyü ve büyücülük gibi ritüele dayalı inanç konuları ile dinî halk müziği, dinî halk sanatı, halk teolojisi, halk dindarlığı gibi halkın resmî dini yorumlama şekillerinde bulmak mümkündür. Bununla birlikte makale halkbilimi ile halk dininin dini algılama farklılıkları hususunda da bir ayrıma gitmeyi hedeflemektedir. Bu ayrım halk dininin din algısının antropolojik teorilere uygun biçimde evrimci görüşe yakınsak olduğu ve halkbiliminin ise dini tanımlarken daha çok nesnel bir bakış açısı benimseme çabası ile ilgili görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

halk dini, halk bilimi, antropoloji, dinler tarihi, disiplinlerarasılık

Kaynakça

• Bock, E. Wilbur. “Official versus Folk Religion”. Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 5, No. 2 (Spring, 1966), 204-212.Bowman, Marion. “Phenomenology, Fieldwork and Folk Religion”. Occasional Papers (British Association for the Study of Religions) 6. [London], British Association for the Study of Religions, 1992.Clements, William M. “The American Folk Church a Characterization of American Folk Religion Based on Field Research Among White Protestants in a Community in the South Central United States”. Ph. D. diss. Indiana University, 1974.Çobanoğlu, Özkul. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ, 2002.Draper, Scott-Baker, Joseph O. “Angelic Belief as American Folk Religion”. Sociological Forum, Vol. 26, No. 3, September 2011, 623-643. Eren, Metin. “Bir Halk Bilimi Kavramı ve Çalışma Alanı Olarak Halk Dini”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 28, Bahar 2018, 149-172. Frazer, James George. Folklore in The Old Testament (In Three Volumes). London: Macmillan, 1919.Hiebert, Paul G.-Shaw, R. Daniel-Tiénou, Tite. Understanding Folk Religion (A Christian Response to Popular Beliefs and Practices). USA: Baker Books, 1999.Kapaló, James A. “Folk Religion in Discourse and Practice”. Estonian Literary Museum, Estonian National Museum, University of Tartu, Vol. 7 (1), 2013, 3-18.Leach, E. R. Dialectic in Practical Religion. Cambridge, 1968. Leslie, Charles. Anthropology of Folk Religion. New York: Vintage Books, 1960.Nilsson, Martin P. Greek Folk Religion. USA: Colombia University Press, 1961.Primiano, Leonard Norman. “Vernacular Religion and the Search for Method in Religious Folklife”. Western Folklore. Vol. 54, No. 1, 1995, 37–56.Santayana, George. My Host the World. New York, 1953.Schneider, Louis. “Sociological Approach to Religion”. New York, 1970, 73-74.Trachtenberg, Joshua. Jewish Magic and Superstition (A Study in Folk Religion). Newyork: Behrman’s Jewish Book House Publishers, 1939.Ünal, Mustafa. “Halk Dini Verilerinin Fenomenolojik Yöntemle İncelenmesi”. Fırat Üniversitesi Şaban Kuzgun Armağanı, Sayı 5, Elazığ, 2000, 227-247.Vergote, Antoine. “Folk Catholicism: Its Significance, Value and Ambiguities”. Philippine Studies 30, 1982, 5-26.Yoder, Don. “The Saint’s Legend in the Pennsylvania German Folk-Culture”. Wayland D. Hand, ed. American Folk Legend: A Symposium (Berkeley and Los Angeles), 1971, 157-183.Yoder, Don. “Toward a Definition of Folk Religion”. Western Folklore, Vol. 33, No. 1, Symposium on Folk Religion, Jan. 1974a, 2-15. Yoder, Don. “Introductory Bibliography on Folk Religion”. Western Folklore, Vol. 33, No. 1, Symposium on Folk Religion, Jan. 1974b, 16-34.